بن‌بست میراثی در شوش

محمد باریکانی _ خبر‌نگار

جلسه مشترک مسئولان شهر باستانی شوش با مسئولان میراث‌فرهنگی در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور که با هدف رایزنی برای جلب موافقت میراث فرهنگی با احداث زیرگذر شوش در حریم درجه یک محوطه باستانی شوش برگزار شد، بدون نتیجه پایان یافت و براساس پیگیری‌های همشهری، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، هیأت استانی شوش را دست خالی از این جلسه بدرقه کرد.

عصر روز یکشنبه فرماندار شوش به همراه نماینده شوش در مجلس شورای اسلامی و معاون عمرانی استانداری خوزستان و مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در نشست مشترک با محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی در وزارت میراث‌فرهنگی، بهروز عمرانی رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و برخی کارشناسان میراث فرهنگی، بار دیگر پرونده احداث زیرگذر شوش را باز کردند تا بدین‌ترتیب موافقت مجموعه میراث‌فرهنگی را برای آغاز دوباره احداث زیرگذر شوش اخذ کنند. اما این جلسه به نتیجه نرسید.

پیگیری‌های همشهری از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و گفت‌وگو با سیدهادی احمدی‌روئینی، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی بیانگر آن است که وزارت میراث ‌فرهنگی، از شخص وزیر تا معاونت میراث ‌فرهنگی و مدیران کل استانی این وزارتخانه زیر بار احداث زیرگذر شوش نخواهند رفت و نتیجه جلسه 2 روز گذشته نیز بیانگر همین ادعاست.
4سال است که موضوع احداث زیرگذر شوش در خوزستان مطرح است، اما از آنجا که احداث این زیرگذر به نابودی لایه‌های باستانی در حریم جهانی درجه یک شوش و بخشی از عرصه ملی این مجموعه منجر می‌شود، این طرح با مخالفت جدی وزارت میراث فرهنگی مواجه شده است و حتی هشدارهایی مبنی بر خروج محوطه جهانی شوش از فهرست یونسکو مطرح شد.
سال گذشته اما صبر مسئولان استانی شوش لبریز شد و در اقدامی ناگهانی لودرها به حریم جهانی شوش هجوم بردند و اقدام به خاکبرداری برای احداث زیرگذر کردند. این اقدام با واکنش شدید وزارت میراث فرهنگی مواجه شد و ادامه پروژه به‌دلیل رسیدن به آثار فرهنگی در بررسی‌های باستان‌شناسی متوقف شد.

مسئولان شهری شوش به بهانه کاستن از بار ترافیکی و حتی صدمات ناشی از برخی تصادف‌ها تنها راه‌حل شوش را احداث زیرگذر در حریم جهانی محوطه باستانی شوش تشخیص دادند؛ درحالی‌که میراث فرهنگی معتقد بود که باید راه جایگزین انتخاب شود چون احداث زیرگذر شوش به نابودی آثار تاریخی منجر می‌شود و خطر خروج محوطه باستانی شوش از فهرست میراث جهانی را تشدید می‌کند.
پیشنهاد مشخص وزارت میراث ‌فرهنگی احداث کمربندی به جای زیرگذر بود که با واکنش منفی مسئولان استانی خوزستان در شهر شوش مواجه شد.

اکنون و براساس اخباری که به همشهری ارسال شده است، در جلسه عصر یکشنبه مسئولان شوش با متولیان میراث‌فرهنگی کشور، ماجرای کمربندی شوش منتفی شده و هنوز بحث ایجاد روگذر یا زیرگذر در شوش مطرح است. با این حال عدنان غزی، فرماندار شوش به همشهری خبر داده است: نتیجه جلسه برگزار شده در پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی و گردشگری در موضوع احداث زیرگذر شوش آن شده است که کارشناسان فنی و میراث ‌فرهنگی بررسی‌های دیگری را در شوش آغاز کنند که اگر در مسیر زیرگذر به آثار تاریخی نرسیدند پروژه زیرگذر یا حتی روگذر شوش آغاز شود. براساس اظهارات فرماندار شوش به همشهری مشخص می‌شود که وزارت میراث فرهنگی به هیچ‌وجه تسلیم فشارها برای احداث زیرگذر در شوش نشده و حتی درخواست مقامات شهر شوش برای احداث زیرگذر در این جلسه باز هم مردود شده است. تاکنون 29ترانشه باستان‌شناسی برای انجام مطالعات باستان‌شناسی در مسیر احداث زیرگذر شوش ایجاد شده است که بررسی‌ها نشان می‌دهد لایه‌های باستانی در این مسیر وجود دارد و حتی در کاوش‌های مطالعاتی نیز آثار تاریخی به‌دست آمده است که این موضوع می‌تواند به تنهایی احداث زیرگذر شوش را منتفی کند.
احداث کمربندی شوش به جای زیرگذر، اما طرحی پرهزینه و نشدنی است. آنطور که همشهری به برآورد مالی احداث کمربندی شوش به‌عنوان یکی از طرح‌های پیشنهادی به جای احداث زیرگذر در حریم جهانی شوش دست یافته است، احداث کمربندی شوش، 300میلیارد تومان هزینه دارد و به‌دلیل تلاقی آن با منطقه حفاظت شده دز، خطوط راه‌آهن، محوطه‌های باستانی در ادامه محوطه باستانی هفت‌تپه، ایجاد این کمربندی امکان‌پذیر نیست.

برآوردها از هزینه احداث زیرگذر شوش اما 20میلیارد تومان است که آن هم علاوه بر هدررفت منابع مالی، امکان اجرا در حریم درجه یک جهانی شوش را ندارد و علاوه بر آن اجرای آن لایه‌های باستانی موجود در این منطقه را نابود می‌کند.
فعالان میراث فرهنگی خوزستان به همشهری گفته‌اند که تنها راه خروج از بن‌بست میراثی شوش، اصلاح وضعیت موجود و پر کردن چاله‌هایی است که در ورودی این شهر توسط مدیران شهری و شهرداری شوش ایجاد شده است، تا هم ترافیک ورودی شوش روان‌تر شود و هم چهره نازیبایی که درست کنار یک محوطه ثبت جهانی شده ایران ایجاد شده است ترمیم شود و آبروی شوش حین بازدید گردشگران حفظ شود.