نگاه
اوج‌گرفتن آلودگی‌های زیست‌محیطی
پروفسور پرویز کردوانی ـ چهره ماندگار علمی
سال‌هاست درباره لزوم دفع صحیح زباله‌ها و استفاده از شیوه‌های به‌روز و علمی در این زمینه صحبت می‌شود. اکنون وقتی یک بررسی اجمالی درباره این موضوع انجام می‌دهیم، متوجه این نکته می‌شویم که بسیاری از مشکلات سال‌ها بلکه دهه‌های گذشته همچنان پابرجاست.
در منطقه شمال کشور این مشکل نمود بیشتری یافته است. سطح اندک خاک و جریان آب‌های زیرزمینی مانع از دفن زباله در این قسمت است. از سوی دیگر گردشگرپذیری منطقه، میزان تولید زباله را در این قسمت از کشورمان افزایش داده است. در سایر نقاط کشور نیز کم‌و‌بیش با چنین معضلاتی مواجهیم؛ چیزی که در این میان بسیار مهم است اینکه چاره‌جویی در این باره مربوط به آخرین مرحله یعنی زمانی می‌شود که انبوه زباله روی دست ما می‌ماند. به عبارت بهتر ما در مراحل مختلف تولید زباله کار مهمی انجام نمی‌دهیم. مشکل زباله‌ها و آسیب‌هایی که دفع نادرست آنها به محیط‌زیست وارد می‌کند، تنها زمانی قابل رفع است که ما از اولین مراحل در جست‌وجوی راه چاره باشیم.
وقتی آمارها حاکی از دورریز غذای 18میلیون نفر در کشور ماست، یعنی بیشتر ما با مدیریت مصرف و مصرف بهینه بیگانه‌ایم. همین موجب می‌شود تولید زباله در کشور ما حجمی فراوان داشته باشد و به سرعت محل‌های انتقال زباله اشباع شود. هنوز تفکیک زباله در مبدأ به‌درستی انجام نمی‌شود. اگر همه ما زباله‌های تولیدشده را قبل از بیرون ریختن تفکیک کنیم، زباله‌های تر و پسماندهایی که منشأ گیاهی دارد با حجمی کم به بیرون منتقل می‌شوند و زباله‌های خشک می‌توانند مدت بیشتری برای تفکیک بهتر و بیشتر در منزل بمانند.
رعایت همین 2 اصل یعنی مدیریت مصرف که حجم زباله را می‌تواند تا‌حدود بسیار زیادی کاهش دهد و تفکیک زباله در مبدأ که باز هم به نوعی در کاهش زباله نقش دارد، این مشکل را تا حد زیادی تقلیل می‌دهد.
امحای زباله 2 روش کلی و عمومی دارد؛ زباله‌ها یا دفن یا سوزانده شود. سوزاندن زباله‌ها آلودگی تنفسی و دفن آنها آلودگی منابع طبیعی را در پی دارد. با این حال اگر تفکیک زباله به‌درستی انجام شود، بخشی از زباله‌های تر قابلیت تبدیل به کود را دارند. در این صورت باقیمانده پسماندهای تر حجم چندانی ندارند و با اقدامات علمی می‌توان دفن آنها را بی‌ضرر کرد. با چنین روندی تکلیف زباله‌های خشک روشن است و حتی می‌توان از آنها تولید ثروت کرد. اگر سال‌ها قبل روند اجرایی دقیقی برای برخورد با زباله‌ها پی گرفته می‌شد، امروز موفقیت‌های زیادی در این باره به دست آمده بود. متاسفانه چنین نشد و امروز آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از دفع ناصحیح پسماندها در بسیاری از نقاط در حال نشان‌دادن عوارض و تبعات خود هستند. امروز هم اگر ما خواهان جلوگیری از مشکلات بیشتر هستیم باید با برنامه‌ریزی و به طور کارشناسی به دفع زباله‌ها بپردازیم و به طور جدی و مستمر هم در زمینه مصرف بهینه و هم در عرضه تفکیک مواد در حوزه اجرا و در بعد فرهنگی تلاش کنیم.
