اجرای آبخیزداری فقط در ۱۰درصد حوضه‌های آبخیز کشور

پروژه‌های آبخیز و آبخوانداری فقط در ۱۰‌درصد از حوضه‌های آبخیز کشور اجرایی شده؛ زیرا در برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه منابع تخصیص‌یافته اندک بوده است. اکنون نیز فقط از ردیف بودجه صندوق توسعه ملی با عنایت مقام معظم رهبری منابع مالی برای انجام آنها تخصیص داده شده است.

ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور  به ایرنا گفت: سازمان جنگل‌ها در سطح حوضه‌های آبخیز بالادست مناطق، آبخیز و آبخوانداری انجام می‌دهد و در مدیریت سیلاب تأثیر‌گذار است. یکی از فعالیت‌های شاخص اقلیمی و محیطی کشور در حوزه مدیریت ریسک سیل آبخیزداری، آبخوانداری و طرح‌های مربوط به حوضه آبخیز بالادست در حفظ آب، خاک و پوشش گیاهی است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها تصریح کرد: در حوضه‌های آبخیز کشور حدود ۱۲ میلیون هکتار فعالیت‌های آبخیزداری به‌طور کامل انجام شده و سطوحی نیز در دست اجراست. همچنین برای ۱۲۵ میلیون هکتار حوضه آبخیز نیز باید مدیریت سیلاب، حفظ منابع آب، خاک و احیای پوشش گیاهی انجام شود.
حسین‌پور با بیان اینکه سیل موضوع چندوجهی است و دستگاه‌های مختلفی در آن حاکم هستند، گفت: کشور به یک قانون منسجم و یکپارچه در حوزه مدیریت سیلاب نیاز دارد که از سرمنشأ شکل‌گیری سیل در بالادست حوضه‌های آبخیز تا مناطق پایین‌دست که به رسمیت شناختن حریم سیلاب در توسعه شهری و اقدامات پیشگیرانه در راستای مدیریت ریسک سیل و بحران در زمان وقوع است را در یک برنامه کلی تدوین کند. قوانین مرتبط با سیل در کشور ما قدیمی، پراکنده و غیرمنسجم است. اکنون با توجه به منابع مالی که طبق برنامه‌های توسعه‌ای کشور در اختیار داریم و سهم اندکی است، توانستیم نیاز ۱۰ درصد کشور را پاسخ دهیم.

وی ادامه داد: در سیل ۹۸، طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری بیش از ۲ میلیارد مترمکعب آب را به زمین نفوذ داد و آنچه ما به‌عنوان پروژه حفظ آب در کنار حیات‌وحش، پوشش گیاهی و هوا دنبال می‌کنیم با هدف پایداری آب در چرخه طبیعت است. با انجام پروژه‌های آبخیزداری آب چشمه و قنوات احیا می‌شود و آبدهی قنوات در مقایسه با سایر مناطق افزایش پیدا کرده است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها تصریح کرد: در ایران ما با توجه به شرایط اقلیمی به هیچ وجه از سیل جلوگیری نمی‌شود؛ زیرا جزو مناطق سیل‌خیز دنیا هستیم و نمی‌توان با اقدامات کنترل سیلاب به‌طور کلی از خسارات جلوگیری کرد و این ادعا با واقعیت موجود و استدلال کارشناسی مطابقت و همخوانی ندارد. در برخی مناطق خسارت در حوضه بالادست آبخیز بالاست. به‌عنوان مثال در سیل دهه ۸۰ شهر نکا در مازندران با توجه به اینکه یک حوضه آبخیز جنگلی با پوشش گیاهی مناسب داشت اما آسیب فراوان دید، درحالی‌که آن منطقه دارای حوضه آبخیز و کلیماکس خوب در شرایط طبیعی است. (کلیماکس آخرین نوع اکوسیستم است که در پایان توالی در یک منطقه استقرار می‌یابد. تعریف رایج‌تر کلیماکس، اکوسیستم متعادل یعنی در حال تعادل پایدار با محیط است.)
حسین‌پور ادامه داد: پس از سیل نکا با اجرای عملیات آبخیز و آبخوانداری و به‌خصوص سازه مشبک سرشاخه‌گیر (مواد محموله همراه سیل اعم از سرشاخه‌های جنگلی و رسوبات را فیلتر و سیل را آرام می‌کند) نصب شد و سیلاب در خروجی حوضه آبخیز کنترل شد؛ بنابراین در سیل‌های بعدی چنین خسارتی را در آن منطقه نداشتیم. به گفته وی، در حوضه‌های آبخیز ایلام، کندر و سیجان، لرستان و خوزستان نیز عملیات آبخیزداری به‌صورت موفق انجام شد.