پروژه شکست

نگار حسینخانی_روزنامه نگار

تولیدات سینمای ایران در ساخت فیلم‌های ورزشی چندان حرفی برای گفتن ندارد؛ خلاف هالیوود که فیلم‌های ورزشی بسیاری تولید کرده است؛ از «گاو خشمگین» گرفته تا «علی»، «مرد سیندرلایی»، «راکی» و بی‌شمار فیلم دیگر. گاهی چندین سال می‌گذرد و در آمار فیلم‌های تولید‌شده حتی یک نمونه درست و درمان آماده اکران نمی‌شود. اگر هم تولیداتی باشد، توجهش به یک ورزش خاص - فوتبال -  است. لیلا اوتادی در «چپ‌دست» نقش قهرمان کارتینگ و حامد بهداد در «انتهای خیابان هشتم» نقش مبارز رقابت‌های زیرزمینی رزمی را بازی می‌کنند اما حضور آنها نتوانسته فیلم را ورزشی کند حتی این بازیگران هم نتوانسته‌اند چندان تمایل کارگردانان را به ورزش جلب کنند. همه آنان که تا امروز در شمایل یک قهرمان و ورزشکار ظاهر شده‌اند تعدادشان آن‌قدر نیست که در یک گزارش جمع نشود اما در اینجا فقط به چند فیلم ورزشی تولید‌شده نگاهی می‌اندازیم.


ببر مازندران
 ساموئل خاچیکیان 1347

بازیگران: امامعلی حبیبی، داریوش طلایی و...
خاچیکیان که سال‌ها در تلاش بود فیلمی با حضور جهان‌پهلوان تختی بسازد و نتوانسته بود این اسطوره ایرانی را راضی به چنین پیشنهادی کند، «ببر مازندران» را با حضور امامعلی حبیبی قهرمان اسبق جهان و المپیک روی پرده برد. حبیب‌الله بلور، مربی اسبق تیم ملی کشتی و حسین ملاقاسمی از قهرمانان کشتی فرنگی ایران و دارنده چند مدال جهان از دیگر بازیگران این فیلم بودند. ببر مازندران با ترکیب قصه پوریای ولی و مایه‌هایی از ملودرام روز قرار بود آغازی بر سلسله فیلم‌های ورزشی باشد ولی فیلم به اندازه‌ای که توقع می‌رفت با استقبال مواجه نشد. امامعلی حبیبی هم با وجود بازی در فیلم‌های «جهنم سفید» خاچیکیان، «آدم و حوا» امیر شروان، «رام‌کردن مرد وحشی» و «مرد جنگلی» کمال دانش‌جم هنرپیشه موفقی نشد.
فروش:  رقم فروش فیلم ببر مازندران در نشریات پیش از انقلاب ثبت نشده ولی جمال امید در کتاب «تاریخ سینمای ایران» از این فیلم به‌عنوان یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 47یاد کرده است. این فیلم در نخستین جشنواره تاشکند که بین ۴۶ کشور آسیایی و آفریقایی شرکت کرده بود مقام نخست را به‌دست آورد.

عمو فوتبالی
 سعید مطلبی 1354

بازیگران: ایرج قادری، گلی زنگنه و بهمن مفید
نسیم (ایرج قادری) و ممد بوقی (محمد بوقی) از طرفداران پر و پا قرص فوتبال هستند.
سعید مطلبی، فیلمنامه‌نویس و کارگردان سینمای فارسی، از علاقه‌مندان تیم فوتبال پرسپولیس بود. ظاهرا «عمو فوتبالی» براساس همین علاقه و به قصد پرداختن به تماشاگران وفادار پرسپولیس و البته با قصه ملودرامی ساخته شد.
فروش:  در اکران نخست تهران 600هزار تومان فروش کرد که در آن زمان رقم متوسطی محسوب می‌شد.


آفساید
 جعفر پناهی 1385

بازیگران: سیما مبارک‌شاهی، شایسته ایرانی و...
شرح حال دخترانی که حاضرند هر کاری انجام دهند تا بازی ایران مقابل بحرین را برای ورود تیم ملی ایران به جام جهانی تماشا کنند. هر کدام از آنها با لباسی مردانه سعی می‌کنند وارد ورزشگاه آزادی شوندو...  این فیلم جایزه خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین در سال ۲۰۰۶ و انتخاب هیأت داوران جشنواره فیلم تورنتو و نیویورک را از آن خود کرد.
فروش: این فیلم در ایران نمایش عمومی داده نشد.


خط پایان
 محمدعلی طالبی 1365

بازیگران: ایرج طهماسب، پرویز پورحسینی و حمید جبلی
خلیل سمندر کارگر یک کارگاه تولیدی، شیفته دوچرخه‌سواری و عضویت در باشگاه ایران جوان است. او با وساطت هوشنگ رئیس باشگاه ایران جوان به‌عنوان ذخیره وارد باشگاه و در مسابقه‌ای اول می‌شود. اما به‌دلیل ناراحتی قلبی از شرکت در مسابقات آسیایی باز می‌ماند. در همین زمان قراب، رئیس باشگاه کاخ که وابسته به دربار است، با اتومبیل محمدی را مصدوم می‌کند. او به‌دلیل ضربه مغزی بستری می‌شود. خلیل سمندر و دوچرخه‌سواران باشگاه ایران جوان برای تأمین هزینه درمان او مسابقه‌ای ترتیب می‌دهند. در این مسابقه خلیل از رقیب خود که برای باشگاه کاخ رکاب می‌زند، پیشی می‌گیرد. 
فروش:  این فیلم از سال 65 تا 69 روی پرده بود. «خط پایان» در سال نخست اکران 16میلیون و 186هزار و 119تومان فروش کرد. این فیلم در 5سال اکران، جمعا به فروش 19میلیون و 523هزار و 926تومان دست یافت؛ به‌عبارتی 2میلیون و 234هزار و 211نفر برای تماشای فیلم بلیت خریده و آن را تماشاکرده‌اند.


صفر تا سکو
 سحر مصیبی 1396

بازیگران: الهه، شهربانو و سهیلا منصوریان
این مستند سینمایی روایت خواهران افسانه‌ای و مثلث طلایی سمیرم، شهربانو، سهیلا و الهه منصوریان است؛ 3خواهری که برای نخستین بار در برنامه ماه‌عسل حضور پیدا کردند و از زندگی پرفرازونشیبشان و همه سختی‌های زندگی‌شان گفتند؛ خواهرانی که هر سه با مدال طلای جهانی اکنون افتخار شهر کوچک سمیرم به‌حساب می‌آیند.
فروش:  این فیلم مستند 383میلیون و 463هزار و300تومان فروخت و 44هزار و 592نفر برای تماشای این فیلم بلیت تهیه کرده‌اند.

سر طلایی
شعاع‌الدین مصطفی‌زاده ۱۳۵۲

 بازیگران: یدالله شیراندامی، مرسده کامیاب و...
داستان: حمید که از کودکی به بازی فوتبال علاقه دارد، در جوانی فوتبالیست مشهوری می‌شود. او قرار است با پری ازدواج کند اما اتفاقاتی باعث می‌شود از فوتبال و ورزش و مردم محله‌اش غافل بماند. حمید در یکی از بازی‌ها باعث شکست تیمش می‌شود و هواداران و دوستانش او را سرزنش و تحقیر می‌کنند. او با احساس سرشکستگی و تقصیر به سراغ پری می‌رود اما پری ازدواج کرده است. حمید، سرگشته و ناامید، آواره کوچه و خیابان می‌شود. سرطلایی لقبی بود که تماشاگران به همایون بهزادی مهاجم پرسپولیس و تیم ملی داده بودند. بهزادی محبوب‌ترین فوتبالیست ایران در ابتدای دهه 50بود و ظاهرا همین شهرت ایده ساخت فیلم «سرطلایی» شد. اصرار سازندگان فیلم و پیشنهاد دستمزدهای نجومی اما بهزادی را راضی نکرد که جلوی دوربین بازی کند. در نتیجه فیلم توسط کارگردانی ناشناس، شعاع‌الدین مصطفی‌زاده و با حضور بازیگرانی گمنام چون فرهنگ معتمد ساخته شد .
فروش:  سر طلایی با 180هزار تومان فروش، کم‌فروش‌ترین فیلم سال 52شد.

یاس‌های وحشی
محسن محسنی‌نسب 1377

بازیگران: جعفر دهقان، سحر طلوعی، حسین پاکدل و...
علی، صدرا و رحیم3 همرزم بسیجی هستند.10 سال پس از حضور این سه در جبهه، صدرا که ماسک خود را در یک حمله شیمیایی به علی داده و حالا خود یک بیمار شیمیایی است، برای معالجه راهی لندن می‌شود. علی، رحیم و چند رزمنده دیگر نیز برای شرکت در مسابقه‌های کاراته به لندن می‌روند. علی به‌عنوان نماینده ایران و رحیم به‌عنوان مربی، در مسابقه‌های آزاد کاراته شرکت می‌کنند. 
فروش: «یاس‌های وحشی» 7سال روی پرده ماند. این فیلم در سال نخست اکران 411میلیون و 95هزار تومان فروش کرد و جمعا به فروش 548میلیون و 706هزار و 550تومان دست یافت. به‌عبارتی 2میلیون و 780هزار و 999نفر برای تماشای فیلم بلیت خریده و آن را تماشا کردند.


عرق سرد
 سهیل بیرقی  1397

بازیگران: باران کوثری، امیر جدیدی، لیلی رشیدی و...
فیلم روایتی از محدودیت‌های زنان ورزشکار ایرانی است. افروز اردستانی (باران کوثری) کاپیتان تیم ملی فوتسال زنان ایران است و با گلزنی او، تیم ملی موفق می‌شود به فینال بازی‌های آسیایی راه پیدا کند. او قرار است با تیم ملی ایران عازم مالزی شود اما همسرش (امیر جدیدی) او را ممنوع‌الخروج می‌کند و این اتفاق آغاز همه هیاهوهای فیلم است. «عرق سرد» جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و تدوین را در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر از آن خود کرد. 
فروش:  این فیلم یک میلیارد و 997میلیون و 809هزار و 198تومان فروخت و با خرید 197هزار و 186بلیت به این رقم رسید.



شیر‌های جوان
 محسن  محسنی‌نسب ۱۳۷9

بازیگران: جعفر دهقان، مهدی صبایی، نصرالله رادش و مهناز افشار
این فیلم داستان زندگی یک ورزشکار رشته کاراته‌است که در مسابقات در شهر کیف برای او اتفاقاتی رخ می‌دهد.
فروش:  این فیلم 7سال روی پرده بود. «شیرهای جوان» در سال نخست 182میلیون و 835هزار و 600تومان فروش کرد. جمعا فروش این فیلم به عدد 268میلیون و 875هزار و 550تومان رسید و به یک میلیون و 976نفر بلیت فروخت.


غلامرضا تختی
بهرام توکلی 1397

بازیگران: ماهور الوند، حمیدرضا آذرنگ، فرهاد آئیش و...
فاخرترین فیلم ورزشی سینمای ایران در سال‌های اخیر که با دقت و حساسیت هنری (چیزی که معمولا در درام‌های ورزشی ایرانی غایب است) ساخته شد و نتیجه، اولین فیلم شاخص زندگینامه‌ای در حوزه فیلم‌های ورزشی از کار درآمد. غلامرضا تختی همانطور که از نامش برمی‌آید، با تمرکز بر زندگی جهان پهلوان و نه الزاما موفقیت‌ها و ناکامی‌های ورزشی‌اش ساخته شده. فیلم محبوب منتقدان که تماشاگران بر خلاف انتظار، استقبال چندانی از آن به عمل نیاوردند. 
فروش: این فیلم اواخر سال97 نوبت اکران گرفت و 3ماه نخست سال 98 نیز روی پرده بود. فروش فیلم غلامرضا تختی در مدت زمان مشخص شده یک میلیارد و 934میلیون و 107هزار و 579 تومان بود و 147هزار و 846 بلیت برای آن فروخت.


مسافر
 عباس کیارستمی 1353

بازیگران: حسن دارابی، مسعود زندبگله و پرگل آتش‌جامه
فیلم درباره نوجوانی اهل ملایر است که تصمیم دارد به تهران رفته و مسابقه فوتبال را در ورزشگاه تماشا کند. برای تأمین هزینه‌های مسافرت با کمک دوستش با ترفندهایی پول جمع‌آوری می‌کند. او به تنهایی به تهران رفته و به ورزشگاه محل برگزاری مسابقه می‌رود ولی تا شروع مسابقه چند ساعتی باقی مانده‌است، بنابراین به جایی دیگر برای استراحت می‌رود و به‌علت خستگی زیاد خوابش می‌برد. زمانی که از خواب بیدار می‌شود، چند ساعت گذشته و وقتی به محل برگزاری بازی برمی‌گردد، مسابقه تمام‌شده و او موفق نشده بازی را تماشا کند.کیارستمی در «مسافر» تصویری اسنادی از ورزشگاه امجدیه به دست می‌دهد که ماندگار است. شیفتگی قاسم جولایی به تیم پرسپولیس و حضور در امجدیه، چنان در بافت فیلم جا می‌افتد که تماشاگر هر عملی از او را برای رسیدن به هدفش می‌پذیرد. خوابیدن روی محوطه چمن ورزشگاه و از دست دادن رؤیای تماشای فوتبال در امجدیه، کابوسی است که کیارستمی در دهه50 ورسیون‌های مختلفی از آن را در دل تولیدات کانونی به نمایش ‌گذاشت. 
فروش: این فیلم در سینماها اکران نشد.


مثلث آبی
 هادی صابر 1379

بازیگران: محمد صالح علاء، حمیرا ریاضی و جواد زرینچه
محمد، پسر جوانی است که عاشق تیم استقلال است. او  روزی به‌طور کاملاً اتفاقی جواد زرینچه را می‌بیند. محمد جذب باشگاه استقلال شده و به سرعت موفق می‌شود. او به محمد آبی، معروف می‌شود و قهرمانی او در مسابقات نوجوانان او را نام‌آور می‌کند.
فروش:  این فیلم از سال 79تا 81روی پرده بود و در فروش سال نخست اکران به رقم 7میلیون و 265هزار و 750تومان رسید. این فیلم در 3 سال اکران 11میلیون و 308هزار و 700تومان فروخت و 47هزار و 274نفر برای تماشای آن بلیت خریدند.

به امید دیدار
هوشنگ شفتی 1354

 این مستند درباره بازی‌های آسیایی تهران در 4تیر 1353 در سینما شهر قصه اکران شد. آنچه هوشنگ شفتی در «به امید دیدار» ارائه کرده بود حاصل تلاش 8کارگردان وزارت فرهنگ و هنر در بازی‌های آسیایی تهران بود. این فیلم قرار بود لحظات دراماتیک و احساسی موفقیت‌ها و ناکامی‌های ورزشکاران را ثبت کند که نتیجه این تلاش نه برای تماشاگران خیلی جذاب بود و نه منتقدان آن را تحویل گرفتند.
فروش: آماری از فروش این فیلم هیچ‌جا ثبت نشده است.

فوتبالیست‌ها
 علی‌اکبر ثقفی 1380

بازیگران: علی پروین، فاطمه گودرزی و حمید استیلی
حسن رفتاری با از دست‌دادن پدر و مادر خود در زلزله رودبار در یک مغازه پنچرگیری مشغول به‌کار می‌شود. او که علاقه زیادی به فوتبال دارد توسط یکی از دوستانش در جریان برگزاری مسابقات جهانی فوتبال کودکان بی‌سرپرست در سوئیس و عضویت تیم ایران در مسابقات قرار می‌گیرد. او پس از اطلاع از مشکل قانونی خود درباره حضور در تیم ملی با به‌کار بردن ترفندی موفق به کسب اجازه از خانم دکتر شکوهی نماینده بهزیستی می‌شود. 
فروش:  این فیلم از سال 80تا 82 به‌مدت 3سال اکران شد و در سال 80 به فروش 49میلیون و 149هزار و 300تومان رسید. «فوتبالیست‌ها» در 3 سال 54میلیون و 82هزار و 250تومان فروخت. تعداد بلیت فروخته‌شده برای این فیلم 152هزار و 275 است.


آبی به رنگ آسمان
امیر رفیعی 1398

بازیگر و گویندگان: فرهاد اصلانی، سیامک انصاری،
 همایون ارشادی،  رضا یزدانی، مهناز افشار و بابک حمیدیان
این مستند سینمایی که به تازگی روی پرده رفته است، مرور تاریخ باشگاه استقلال تهران از زمان تاسیس ۱۳۲۴ تا به امروز با حضور و روایت ده‌ها چهره ورزشی-هنری است. این مستند در بدترین روزهای تاریخ استقلال روی پرده رفته و کارگردانش هم این روزها نشان داده بیش از این که فیلمساز باشد یک هوادار افراطی باشگاه استقلال است.
آبی به رنگ آسمان در گروه هنر و تجربه  اکران شده ‌است.

سونامی
 میلاد صدرعاملی 1398

بازیگران: بهرام ‌رادان، مهرداد صدیقیان و رعنا آزادی‌ور 
در آخرین اردوی تیم ملی تکواندو، سرمربی و 3 تن از بهترین بازیکنان تیم در دانمارک پناهنده شده و به ایران بازنگشته‌اند. این فرصتی است که خسروی، سرمربی قدیمی و کهنه‌کار بعد از سال‌ها بازگردد و کار نیمه تمامش را به پایان برساند. صدرعاملی در این فیلم تلاش می‌کند چالش‌های یک ورزشکار را در دوگانگی ماندن یا رفتن به نمایش بکشد. این فیلم در نوبت اکران است.