پلیس ساختمان در کمین متخلفان

سارا گلابگیریان|یزد- خبرنگار: 

 
  تخلفات ساخت‌و‌ساز در استان و شهر یزد باعث شده است که 70 تا 80 درصد از ساختمان‌های استان غیرمجاز ساخته شود. حتی در ساخت‌وسازهای دارای پروانه نیز ضوابط تعیین شده در پروانه رعایت نمی‌شود، از این رو در زمره ساخت‌وسازهای غیرمجاز تلقی می‌شوند.
در شرایطی که معماری اصیل بافت تاریخی یزد نشان از زیبایی، امنیت و رفاه دارد، معماری امروز هیچ‌کدام از این آیتم‌ها را در خود نگنجانده است. معماری امروز ترکیبی از ساختمان‌های بی‌اصولی است که بدون توجهی به ضوابط شهری در کنار هم قرار گرفته‌اند و حتی سنخیتی با شهر ندارند.
این موضوع باعث شده است که آنچه امروز به داشتنش افتخار کردیم دیگر فردا وجود نداشته باشد و نسل‌های آینده ساخت‌و‌سازهای قابل دفاعی نخواهند دید که نه‌تنها در ایران که در دنیا نیز مایه مباهات باشد.

توقف تخلفات ساخت‌و‌ساز از سال آینده
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد این نوید را می‌دهد که در سال 99 به دلیل این‌که اجرائیات ساختمان در تمام شهر مستقر می‌شود و از هرگونه ساخت‌و‌ساز بدون پروانه و بدون نظارت ناظر ذی‌صلاح جلوگیری خواهیم کرد. «مجتبی فرهمند»  می‌افزاید: پلیس ساختمان در حال حاضر در منطقه 4 شهرداری یزد در حال فعالیت بوده و قرار است با توجه به دستاوردهای مثبت عملکرد بخش خصوصی، به سایر مناطق شهرداری نیز تعمیم داده شود.
وی می‌افزاید: شهرداری نیرو و تجهیزات کافی برای برخورد با تخلفات ساخت‌و‌ساز را ندارد از این رو ورود بخش خصوصی برای برخورد قطعا نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
او ادامه می‌دهد: در کنار تقویت اجرائیات شهرداری، باید به این مهم توجه داشت که هر ساختمان یک ناظر ساختمانی دارد که باید نقش پررنگ‌تری در برخورد با تخلفات ساخت‌و‌ساز داشته باشد. از این رو درخواست داریم که مهندسان ناظر نظارت را دقیق و کامل انجام دهند.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد عنوان می‌کند: براساس تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری‌ها، به شهرداری اجازه داده شده که ناظرانی که در وظیفه خود تعلل می‌کنند را در شورای انتظامی بازخواست کنند.
وی ادامه می‌دهد: این اتفاق سال‌های گذشته صورت نگرفته است اما از سال آینده که عزم جدی برای برخورد با تخلفات داریم، نگاه دقیق‌تر به این موضوع خواهیم داشت تا با توجه به همه عناصر و ارکان‌های ساخت‌و‌ساز مجموعه قابل قبولی را در نظام ساخت‌و‌ساز آینده شهر داشته باشیم.
فرهمند اضافه می‌کند: یکی از برنامه‌های پیش رو صدور پروانه‌های مرحله‌ای است که بتوانیم در مراحل مختلف از ناظران با تخصص‌های مختلف استفاده کنیم. لازم نیست که هر پروژه در بدو ساخت از همه تخصص‌های نظارت برخوردار باشد و می‌توان با یک ناظر با نقشه سازه پروژه را شروع کرد و در ادامه مسیر از ناظران متخصص دیگر هم بهره برد.

نقش پررنگ ناظران ساختمانی در پروژه‌ها
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد با اشاره به اهمیت جایگاه ناظران ساختمانی برای جلوگیری از تخلفات ساخت‌و‌ساز اظهار می‌کند: کنترل و نظارت بر ساختمان‌ها باید توسط مهندسان ناظر ذی‌صلاح انجام شود و همه به این موضوع اعتقاد داریم که همه اتفاقات در حوزه ساخت‌و‌ساز از جمله ساختمان‌ها و حتی پروژه‌های عمرانی باید با حضور ناظر صورت گیرد تا میزان انطباق آن با کیفیت‌های استاندارد و حتی مقررات ملی و فنی سنجیده شود.
وی با بیان این‌که ساختمان‌های بدون پروانه ناظر ندارند، می‌افزاید: این موضوع بسیار پراهمیت است اما حتی در ساخت‌وسازهایی که ناظر حضور دارد هم تخلفاتی صورت می‌گیرد که نشان می‌دهد ناظر به صورت جامع خدمات خود را ارائه نمی‌دهد.
وی می‌گوید: انتظار از ناظران ساختمانی، نظارت واقعی بر پروژه‌ها است. برای اجرایی کردن این موضوع تفاهم نامه‌ای با نظام مهندسی ساختمان استان یزد منعقد شده است تا چک‌لیست‌هایی که از سوی ناظر پر می‌شود با جزئیات باشد و به گونه‌ای ارائه شود که برخی از گزارش‌ها منجر به پلمب، بعضی در حد اخطار و بعضی‌ها هم قابل اغماض باشد.

گزارش‌های یک طرفه
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد با بیان این‌که در حال حاضر گزارش‌ها یک‌طرفه است و کاملا و عمدتا پارامترهای کیفی در آن لحاظ نمی‌شود، بیان کرد: شهرداری به دنبال آن است که پارامترهای کیفی را اضافه کند و اتفاقاتی که در پروژه‌ها صورت می‌گیرد توسط ناظر نظام مهندسی تعیین شود.
وی می‌افزاید: از این موارد بسیار است که ناظران در مسئولیت خود کوتاهی می‌کنند و بعضا به اندازه حداقلی که قانون برای آنها پیش‌بینی کرده است به پروژه خودشان مسلط نیستند اما قطعا نمونه‌هایی داریم که مهندسان با برنامه زمان‌بندی پیش‌بینی شده در قانون به پروژه‌ها سر می‌زنند و حتی فراتر از وظایفشان، کنترل کیفیت ساختمان را انجام می‌دهند.
فرهمند بیان می‌کند: باید توجه کرد که تخلفات ساخت‌و‌ساز در شهر یزد زیاد بوده و به یک اپیدمی تبدیل شده است، به طوری که ناظر احساس می‌کند وقتی قرار است تخلف صورت بگیرد پس حضور یا عدم حضور او در جلوگیری از تخلفات توفیری ندارد.

ناظران، پل ارتباطی شهرداری با مالکان
معاون معماری و شهرسازی شهردار یزد با تاکید بر این‌که تنها پل ارتباطی شهرداری با مالک، ناظر است، اضافه می‌کند: تقویت نظارت نظام مهندسی ساختمان پیش‌بینی شده است چراکه در حال حاضر صرفا گشت ساختمان کنترل انطباق پروانه و ساختمان را دارد. در فرایند جدید ناظران نقش جدی تری خواهند داشت و کنترل مضاعفی روی عملکرد ناظران خواهیم داشت تا ساختار را از مسیری که خارج شده بازگردانیم.
وی می‌افزاید: ارتباط ناظران با شهرداری به گزارش‌های ادواری محدود شده، به طوری که همه گزارش‌های ناظران شبیه هم است. همه در گزارش خود اعلام می‌کنند که تخلف صورت گرفته و از خود سلب مسئولیت می‌کنند در حالی که طبق قانون مسئولیت ساختمان به عهده ناظر است و این گزارش، این مسئولیت را سلب نمی‌کند.
فرهمند می‌گوید: نگاه شهرداری این است که اگر گزارش‌های ادواری باکیفیت مورد نظر شهرداری تکمیل و ارسال شود، قطعا در غیر این صورت، برخورد شهرداری را شاهد خواهیم بود.
معاون معماری و شهرسازی شهردار یزد تاکید می‌کند: گزارش‌های ناظران باید در 3 سطح تقسیم شود، به طوری که گزارش‌های قرمز نشان از تخلفات مهم، گزارش‌های زرد نشان از پروژه‌هایی که نیاز به اخطار و جلوگیری موقت دارند و گزارش‌های سبز نیز به گزارش‌هایی که با تذکرات جزئی قابل ادامه مسیر است، تعلق گیرد.
وی می‌افزاید: در حال حاضر همه گزارش‌ها صفر و یک است، به طوری که یا تخلف است و باید تعطیل شود یا مسیر ادامه یابد یعنی شاخص‌هایی که باید بر اساس آن سنجیده شود، لحاظ نمی‌شود.
فرهمند می‌گوید: این گزارش‌ها با همکاری شهرداری و نظام مهندسی ساختمان بررسی می‌شود و با نظارت‌های بی‌کیفیت برخورد خواهد شد ضمن این‌که از نظر نظارت عالیه راه و شهرسازی نیز با این گزارشات بی‌کیفیت برخورد صورت می‌گیرد.

ضرورت کیفیت‌بخشی به نظارت‌ها
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد نسبت به کیفیت بخشی به گزارش‌های نظام مهندسی اظهار امیدواری می‌کند و می‌افزاید: اصل موضوع این است که همگی امروز باور داریم که باید جلوی ساخت‌و‌ساز غیراصولی را گرفت. این موضوع از حالت شعار خارج شده است و اعتقاد داریم نباید میراث امروز یزد با این مشخصات و وجهه در حوزه ملی و بین‌المللی برای آیندگان این چنین ساختاری داشته باشد. این باور در مدیریت کلان استان شکل گرفته است و پیوندی برای اقدامات دستگاه‌های مختلف ایجاد شده است. وی می‌گوید: در این مسیر 3 دستگاه اصلی شهرداری، نظام مهندسی و راه و شهرسازی جلسات هفتگی منظمی برگزار کرده و برنامه‌ها را با هم مرور می‌کنند. این جلسات با محوریت معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری برگزار می‌شود. وی اعلام می‌کند: اعتقاد بر این است که براساس برنامه‌هایی که در روند صدور پروانه، مرحله‌ای شدن پروانه‌ها، گسترش نیروهای گشت ساختمان، جلوگیری از بروز تخلف و جلوگیری از تفکیک غیرمجاز زمین‌های بزرگ با تفاهم با اداره ثبت و پیگیری مدیران مناطق پیش‌بینی شده است، به اهداف مورد نظر دست یابیم.
فرهمند اظهار می‌کند: فرایند هوشمندسازی و تسهیل در صدور پروانه‌ها باعث می‌شود که سال آینده سالی باشد که تخلف ساختمانی را به حداقل برسانیم و اینجا نقش ناظران بسیار پررنگ است.
وی می‌افزاید: وقتی قرار باشد که ساختمان براساس ضوابط شهرسازی، مقررات ملی ساختمان و ضوابط فنی از سوی ناظر نظارت شود، قطعا در این مسیر ناظر ساختمان نقش بسیار پررنگی به عهده خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: در این مسیر باید ساخت‌وسازها تحت نظارت مهندسان ناظر باشد و تمام تلاش خود را برای کنترل ضوابط شهرسازی انجام دهند و انتظار می‌رود که نظام مهندسی ساختمان هم خود را برای نظارت تمام عیار برای ساختمان‌هایی که از سال آینده با جدیت کامل مدیریت شهری در چرخه کامل ساخت‌و‌ساز قرار خواهند گرفت، تجهیز کند.
معاون معماری و شهرسازی شهردار یزد در پایان به اهمیت نقش رسانه‌ها در کاهش تخلفات ساخت‌و‌ساز اشاره می‌کند و می‌افزاید: مردم باید از فرایند صدور پروانه ساختمانی مطلع شوند، چراکه با سرمایه آنها ارتباط دارد و قطعا این هدف حتما با اطلاع‌رسانی مجموعه‌های رسانه‌ای موثر واقع خواهد شد.
فرهمند می‌گوید: خوشبختانه رسانه‌ها از جمله صدا و سیما و نشریات در این زمینه تلاش می‌کنند و امیدواریم با کمک همدیگر براساس اعتقاد به ایجاد شهری امن و پاک، بتوانیم شهری زیبا بسازیم.

توجه به گزارش‌های ناظران ساختمانی 
رئیس اداره امور توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی و کیفیت ساختمان استان یزد از حساس نبودن مراجع صدور پروانه نسبت به گزارش تخلفات ارسالی رضایت ندارد و می‌گوید: برخی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها هنوز حساسیت مورد انتظار را برای برخورد با تخلفات براساس گزارش‌های ارسالی ناظران ندارند. «احسان خواجه‌رضایی» ادامه می‌دهد: البته به تازگی شهرداری منطقه 3 اقداماتی را برای رسیدگی به گزارش‌های ناظران شروع کرده است که امیدواریم ادامه یابد.
وی با تاکید بر این‌که مقررات ملی در نظارت بر ساخت‌وسازهای استان خط قرمز است، می‌افزاید: اما شهرداری به جزئیات توجه نمی‌کند و کلیات را می‌بیند در حالی که نسبت به بند بند مقررات ملی حساسیت وجود دارد و نباید آنها را نادیده گرفت و در صورت بروز حادثه نمود خواهد یافت.
این مسئول درباره دریافت گزارش از شهرداری‌ها درباره برخورد با گزارش‌های ارسال شده می‌گوید: اداره راه و شهرسازی به عنوان نظارت عالیه اگر از مراجع صدور پروانه اطلاعاتی را درخواست کند، این اطلاعات باید در اختیار قرار گیرد که نتایج رسیدگی به گزارشات را نشان می‌دهد. همچنین اگر به صورت موردی بی‌توجهی نسبت به گزارش‌ها دیده شود به مرجع صدور پروانه گزارش می‌شود و آن مرجع موظف است که به نامه ارسالی ترتیب اثر دهد.

افزایش بازدیدها برای جلوگیری از تخلفات ساخت‌وساز
رئیس اداره امور توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی و کیفیت ساختمان استان یزد به نقش اداره کل راه و شهرسازی استان به عنوان نظارت عالیه بر ساخت‌و‌ساز اشاره می‌کند و می‌افزاید: تعداد بازدیدهای انجام شده به تفکیک گروه‌های ساختمانی در نیمه نخست امسال 339 مورد بوده است. خواجه‌رضایی می‌افزاید: برای مقایسه این آمار با مدت مشابه سال قبل می‌توان گفت که تعداد بازدیدها در نیمه نخست سال قبل 201 مورد و در نیمه دوم 498 مورد بوده است که نشان از افزایش بازدیدها برای جلوگیری از تخلفات ساخت‌و‌ساز دارد. وی می‌گوید: می‌توان گفت که از سال 1391 تاکنون 4250 مورد بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی استان صورت گرفته است.
رئیس اداره امور توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی و کیفیت ساختمان اظهار می‌کند: متراژ ساختمان‌های بازدید شده در نیمه نخست سال قبل 104 هزار و 440 متر‌ مربع و در نیمه نخست امسال 228 هزار و 800 مورد بوده است.

ارسال 3860 دستور توقیف به شهرداری از سال 91 تاکنون
رئیس اداره امور توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی و کیفیت ساختمان ادامه می‌دهد: از سال 91 تاکنون 3860 مورد دستور توقیف صادر و به شهرداری ارسال شده است که 199 مورد آن نیمه نخست سال 97، 387 مورد آن مربوط به نیمه دوم سال 97 و 332 مورد آن مربوط به نیمه نخست امسال است.
خواجه‌رضایی از کاهش تخلفات ناظران ساختمانی خبر می‌دهد و می‌افزاید: می‌توان گفت که از سال 91 تاکنون 11 درصد از ناظران متخلف شناخته شده‌اند و آمار مربوط به نیمه نخست سال جاری نیز 10 درصد بوده است، این در حالی است که نیمه نخست سال قبل 12 درصد از ناظران متخلف شناسایی شده بودند.
رئیس اداره امور توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی و کیفیت ساختمان درباره تعداد آرای صادر شده به تفکیک هر دوره می‌گوید: از سال 92 تاکنون 708 مورد رای صادر شده است که 62 مورد آن مربوط به سال گذشته و 11 مورد آن مربوط به سال جاری است.

   تعامل بازرسان و اجرائیات شهرداری

اجرائیات شهرداری بازوی اجرایی و مجری اصلی بازدارندگی در تخلفات است. آمار 70 درصدی تخلفات ساختمانی در استان یزد بسیار نگران کننده است و ضروری است که شهرداری به کمک عوامل پلیس ساختمان و اداره اجرائیات خود نسبت به جلوگیری از ساخت‌و‌سازهای غیر مجاز اقدام کند. وقتی مهندس ناظر گزارش مرحله‌ای را به شهرداری ارائه می‌دهد یعنی دستوراتی برای شهرداری دارد که عملا شهرداری را موظف به انجام یک سری تکالیف می‌کند و واحد اجرائیات شهرداری موظف است به آن تکالیف عمل کند، از این رو تعامل بین بازرسان و اجرائیات شهرداری‌ها می‌تواند نتایج بهتری از برخورد با تخلفات ساخت‌و‌ساز به دست آورد.



کاهش تخلفات ساخت‌و‌ساز در منطقه 4
مدیر منطقه یک شهرداری یزد با اشاره به تاثیر راه‌اندازی پلیس ساختمان در کاهش تخلفات ساخت‌و‌ساز می‌گوید: برون‌سپاری خدمات اجرائیات شهرداری یزد با توجه به تجربه موفق راه‌اندازی پلیس ساختمان در کلان شهرها در منطقه 4 شهرداری یزد کلید خورد و دستاوردهای خوبی به همراه داشت.
«سیدابوالفضل کشفی» ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که شهرداری‌ها در استخدام نیروهای تازه نفس و متخصص محدودیت دارند، این موضوع از سوی شهرداری یزد با تلاش معاونت معماری و شهرسازی و مدیران مناطق شهرداری پیگیری شد.
وی می‌افزاید: نتیجه فرایند کار در منطقه 4 نشان داد که تخلفات ساخت‌و‌ساز در این منطقه کاهش یافته و حجم پرونده‌های تخلفات نیز به تبع آن کاهش یافته از این رو شهرداری یزد مایل شد که این طرح را در سایر مناطق شهرداری دنبال کند. وی تاکید می‌کند: نظر شخصی من این است که اگر پیمانکاران قوی با نیروهای متخصص و تحت نظارت کامل وجامع شهرداری و زیر نظر شخص شهردار فعالیت کنند، می‌توانیم از ادامه هجمه تخلفات ساخت‌و‌ساز در شهر یزد از گذشته‌های دور را جلوگیری کنیم.