پساب سیاه طلای سبز

پساب واحدهای فراوری زیتون در طارم چندین سال است که بدون رعایت اصول بهداشتی و محیط‌زیستی در خیابان‌های شهرها و روستاهای این شهرستان رهاسازی می‌شود و محیط‌زیست و سلامت مردم را با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند. 

به گزارش ایرنا، زیتون مهم‌ترین محصول باغی طارم است که بالاترین سطح زیر کشت را بین محصولات باغی و زراعی دارد به طوری که این شهرستان با بیش از ۲۰ درصد سطح زیر کشت کشور و ۴۰ درصد تولید زیتون، رتبه اول تولید این محصول را در ایران دارد و بسیاری از تولیدکنندگان برتر زیتون کشور از این شهرستان معرفی می‌شوند. 

زیتون طارم علاوه بر این‌که نیاز عمده کشور به این محصول را برطرف می‌کند، چند سالی است که به مقدار اندک ردپای آن در صادرات غیرنفتی نیز دیده می‌شود. 

در سال‌های اخیر با توسعه صنایع تبدیلی، ایجاد واحدهای فراوری صنعتی و همچنین واحدهای فراوری خانگی و سنتی در بسیاری از روستاها و شهرهای طارم، صنعت زیتون در توسعه اقتصاد و اشتغال پایدار در شهرستان و استان به عاملی مهم تبدیل شده است. 

به دلیل توسعه صنایع تبدیلی و راه‌اندازی واحدهای فراوری، پساب حاصل از فراوری زیتون در صورت تصفیه نشدن و نبود مدیریت پسماند می‌تواند صدمات زیادی به آب، خاک، محیط‌زیست و در نهایت سلامت مردم شهرستان طارم وارد کند. 

پساب‌ها در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم شهرستان طارم، مسئولان و حتی مسافران عبوری تبدیل شده است، چراکه علاوه بر به مخاطره انداختن سلامت مردم، چهره طبیعت، شهرها و روستاهای این شهرستان را مخدوش کرده است. 

استفاده از موادی چون هیدروکسید سدیم، اسید سیتریک و همچنین نمک فراوان در محصول زیتون برای از بین بردن تلخی آن در صنایع تبدیلی و نبود سیستم تصفیه مناسب در واحدهای فراوری این شهرستان و به تبع آن رهاسازی پساب حاصل از واحدهای فراوری در محیط‌زیست شهرها و روستاهای طارم موجب شده است نگرانی‌های کارشناسان بهداشت و محیط‌زیست درباره عوارض تخریبی و محیط‌زیستی این ماده در طارم قوت بگیرد و مردم شهرستان را نیز با مشکل بهداشتی روبه‌رو کند. 


میزان تولید پساب 

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طارم در این باره گفت: براساس میزان تولید زیتون در شهرستان طارم و فرایند عمل‌آوری و فراوری زیتون برای تلخی‌زدایی، به طور میانگین سالانه ۹۶ میلیون لیتر پساب تولید می‌شود. بیشتر این پساب‌ها بدون تصفیه یا تصفیه ناقص مستقیما وارد زمین‌های کشاورزی، رودخانه‌ها، مسیل‌ها و آب‌های زیرزمینی مناطق مختلف شهرستان می‌شود. 

غلامرضا عباسی ادامه داد: با توجه به این‌که در فراوری زیتون از سود سوزآور، نمک و اسیدسیتریک استفاده می‌شود، در صورت رعایت نکردن حد مجاز این مواد و همچنین نبود سیستم تصفیه، سلامت مردم، آب، خاک و محیط‌زیست منطقه با خطر مواجه خواهد شد. 


آنالیز پساب خروجی

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طارم با اشاره به نتایج به دست آمده از آنالیز پساب خروجی واحدهای فراوری طارم اظهار کرد: این نتایج نشان می‌دهد میزان آلودگی به ویژه در فاکتورهایBOD (نرخ مصرف اکسیژن در داخل آب توسط ارگانیزم‌ها) و COD (آلودگی فاضلاب) بسیار بالا بوده و این میزان بیش از هزار برابر استاندارد مجاز است. 

عباسی در مورد اقدامات این اداره برای پساب زیتون توضیح داد: با انجام پایش‌های دوره‌ای کارشناسان این اداره از واحدهای فعال در شهرستان و تأکید بر استقرار سیستم تصفیه فاضلاب مناسب توسط مالکان، بسیاری از این واحدها برای ساخت حوضچه جمع‌آوری پساب و برخی دیگر نیز برای ساخت چاه‌های جاذب به منظور تخلیه پساب اقدام کرده‌اند. 

وی افزود: بهترین راه مدیریت پساب خروجی واحدهای فراوری زیتون مجهز شدن به سیستم تصفیه استاندارد است که متاسفانه تاکنون برای استقرار این سیستم اقدامی انجام نشده است. 


شهرک صنعتی آب‌بر

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طارم گفت: یکی از مشکلات اصلی خروج پساب زیتون در طبیعت با حجم بالا در شهرک صنعتی شهر آب‌بر اتفاق می‌افتد.

 طبق قانون این شهرک صنعتی موظف به استقرار سیستم تصفیه مرکزی شده که تاکنون در این خصوص از طرف واحدهای صنعتی شهرک مورد نظر اقدامی صورت نگرفته است و همچنان پساب خروجی از آن با حجم بالا وارد محیط اطراف، آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود. اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طارم با صدور اخطاریه زیست‌محیطی و معرفی به مراجع قضایی اقدام لازم را انجام داده است. 

عباسی خاطرنشان کرد: سال گذشته طبق بازدیدها و پایش‌های کارشناسان این اداره از واحدهای فراوری زیتون در شهرستان طارم، ۲۱ مورد اخطاریه زیست‌محیطی صادر شد، 7 مورد واحد به عنوان صنعت آلاینده معرفی شدند و یک واحد نیز به دلیل شدت آلایندگی پلمب شد. در سال جاری نیز پایش‌ها به صورت مستمر در دست انجام است و پس از جمع‌بندی نتایج اقدامات قانونی در خصوص واحدهای متخلف صورت خواهد گرفت. 


اثرات مخرب افزودنی‌ها 

سرپرست شبکه بهداشت و درمان شهرستان طارم نیز گفت: افزودنی‌هایی از قبیل هیدروکسید کلسیم، هیدروکسید سدیم، نمک و اسید سیتریک برای فراوری زیتون مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان هیدروکسید سدیم مصرفی جهت فراوری زیتون در سال گذشته ۱۳۲ تن بوده است. 

ارشد بهرامی ادامه داد: میزان نمک مصرفی برای فراوری زیتون در سال گذشته 1200 تن و میزان مصرف اسید سیتریک برای فراوری و نگهداری زیتون ۵۹ تن اعلام شده است که متاسفانه وارد محیط‌زیست می‌شوند. این افزودنی‌ها در خاک‌های کشاورزی، نباتات، آب‌های سطحی و زیرزمینی، محصولات کشاورزی و باغی و روی آبزیان و حیات وحش و حتی ابنیه و تاسیسات شهری نیز آثار زیست‌محیطی و بهداشتی دارد. 

وی افزود: افزودنی‌ها اثر خورندگی شدید بر چشم، پوست، مجرای تنفسی و گوارشی دارد و استشمام بوی آن موجب بیماری‌های ریوی می‌شود. از طرفی تماس بلندمدت با آن می‌تواند خشکی، ترک زدن و التهاب پوست و سرطان مری را به دنبال داشته باشد. 


ایجاد شهرک‌های صنعتی

سرپرست شبکه بهداشت و درمان طارم عنوان کرد: این موضوع در جلسه کارگروه سلامت و امنیت غذایی شهرستان مطرح و اخطاریه‌های بهداشتی به واحدهای متخلف صادر و بازدیدهای مشترکی نیز توسط اداره محیط‌زیست شهرستان انجام شده است. 

وی یادآور شد: به علت هزینه بالا و نداشتن صرفه اقتصادی تصفیه فاضلاب، مسئولان این واحدهای فراوری این سیستم مهم را راه‌اندازی نمی‌کنند. در این زمینه تجمیع واحدهای فراوری سنتی مناطق در قالب راه‌اندازی شهرک‌ها و واحدهای صنعتی و سایت‌های کارگاهی بیش از گذشته ضروری است. 

بهرامی گفت: هم‌اکنون در این شهرستان ۶ دهستان وجود دارد و می‌توان در این مناطق سایت‌های کارگاهی راه‌اندازی کرد. علاوه بر آن ایجاد تصفیه‌خانه در همه واحدهای صنعتی فراوری‌شده، بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی نیز به منظور ارائه راهکارهای عملیاتی، اقتصادی و کوتاه‌مدت می‌تواند موثر واقع شود. 

سرپرست شبکه بهداشت و درمان طارم افزود: استفاده از ظرفیت‌های دانش‌بنیان با هدف جایگزینی سود و نمک و اسید سیتریک در فرایند فراوری زیتون از جمله راهکارهای دیگر است. 


گلایه مردم و گردشگران

یکی از گردشگران اهل استان کردستان که این روزها در شهرستان طارم حضور دارد، گفت: با توجه به برنامه گردشگری خود تصمیم گرفتم که در فصل برداشت زیتون به شهرستان طارم سفر کنم و در کنار بازدید از نحوه برداشت و بازار فروش این محصول، از طبیعت بکر و خدادادی این شهرستان که از نقاط خوب گردشگری کشور است بازدید کنم. 

رضا امین‌زاده ادامه داد: به جرات می‌توان گفت که این شهرستان به دلیل آب‌وهوای خاص و چهارفصل بودن آن یکی از مناطق مساعد کشور برای گردشگری به ویژه در فصل پاییز است. در کنار این طبیعت زیبای خدادادی در این فصل، شور و شوق بازار پررونق زیتون در نوع خود جالب و دیدنی است. 

این گردشگر اهل شهر بانه افزود: با توجه به بازدیدی که از شهرها و روستاهای طارم داشتم متاسفانه با خروجی پساب‌های حاصل از فراوری زیتون روبه‌رو شدم که بوی نامطبوع آن موجب آزار مردم می‌شود و همچنین چهره طبیعت زیبای این شهرستان را زشت و نازیبا جلوه می‌دهد. 

یکی از شهروندان طارمی نیز اظهار کرد: متاسفانه چند سالی است که بوی نامطبوع حاصل از پساب‌های زیتون و همچنین تخریب محیط‌زیست به واسطه این پساب‌ها مردم طارم را در شهرها و روستاها آزار می‌دهد. 

محمد اکبری یادآور شد: در صورت مدیریت نکردن پساب‌های خروجی در آینده‌ای نزدیک با توسعه صنایع تبدیلی در سطح وسیع، شهرستان طارم با چالش بزرگ زیست‌محیطی مواجه خواهد شد از این رو برای مقابله با این موضوع مهم باید تدابیری اندیشیده شود.