خاورمیانه
معامله علیه کردها
ترامپ به فاصله کوتاهی پیش از حمله ارتش ترکیه به مناطق تحت سیطره کردها، فرمان خروج نیروهای آمریکا از شمال سوریه را صادر کرد
«خروج ناگهانی نیروهای آمریکا از شمال سوریه»؛ این گزاره روز گذشته در صدر اخبار رسانه‌های انگلیسی، عربی و حتی فارسی‌زبان جهان بود؛ رسانه‌هایی که از قضا بسیاری از آنها بارها از خروج اجباری ایران و متحدانش از سوریه سخن گفته بودند! نقطه آغاز این تحول مهم در ظاهر به تماس تلفنی دوشنبه شب، بین روسای جمهور آمریکا و ترکیه بر می‌گردد؛ تماسی که از سوی واشنگتن و در واکنش به تهدید اردوغان به حمله نظامی در شمال سوریه برقرار شد. به گفته کاخ سفید، دونالد ترامپ بعد از این مکالمه نه چندان کوتاه، فرمان خروج نیروهای آمریکا از شمال سوریه را صادر کرده تا به این ترتیب از وقوع هرگونه مواجهه احتمالی میان نیروهای این کشور با ارتش ترکیه در شمال سوریه جلوگیری شود. این تحول را می‌توان بزرگ‌ترین پیروزی ترکیه در پرونده سوریه طی سال‌های اخیر به شمار آورد؛ کشوری که برخلاف مراحل اولیه بحران سوریه، در ادامه موضع ضعیف‌تری نسبت به سایر بازیگران این بحران، ازجمله ایران و روسیه پیدا کرد.
در بیانیه کاخ سفید آمده است: نیروهای نظامی آمریکا از فردا در امتداد مرز سوریه و ترکیه متمرکز نخواهند بود. ارتش ترکیه به‌زودی عملیاتی نظامی را برای تامین امنیت مرزهای این کشور در شمال سوریه اجرا می‌کند، آمریکا نه از این عملیات حمایت کرده و نه به شکل دیگری در آن حضور خواهد داشت. ماموریت اصلی نیروهای ارتش آمریکا، شکست گروه تروریستی داعش بود که براساس تمام گزارش‌های میدانی، با موفقیت صورت گرفته است. کاخ سفید همچنین در این بیانیه، ترکیه را مسئول کنترل تمامی زندانیان داعشی در شمال سوریه می‌داند؛ امری که به‌نظر می‌رسد تنها امتیاز آنکارا به واشنگتن در ازای خروج این کشور از شرق فرات بوده است.
جالب آنکه تصمیم کاخ سفید برخلاف بسیاری از موارد مشابه، به فاصله کوتاهی اجرایی شد؛ به‌گونه‌ای که از صبح روز دوشنبه گزارش‌ها و حتی تصاویر میدانی از خروج کاروان‌های نظامی آمریکا توسط رسانه‌های محلی منتشر شد؛ امری که نشان از قاطعیت تصمیم ترامپ داشت؛ برخلاف موضع قبلی وی برای خروج از سوریه (باز هم بعد از مکالمه تلفنی با اردوغان) که با گذشت زمان و در اثر مخالفت‌های جان بولتون اجرایی نشد. ترامپ ظهر دوشنبه در تأیید بیانیه کاخ سفید در صفحه توییتر خود نوشت: سال‌ها پیش قرار بود صرفا برای 30روز به سوریه نیرو اعزام کنیم اما حضور آمریکا در این کشور هر روز بیشتر و بیشتر شد. اکنون زمان آن فرا رسیده که از جنگ‌های مضحک و بی‌پایان خاورمیانه رها شده و سربازهایمان را به خانه بازگردانیم. حالا ترکیه، اروپا، سوریه، عراق، ایران، روسیه و کردها هستند که باید مشکلات آن منطقه را حل کنند، ما 7هزار مایل با سوریه فاصله داریم!
باز هم کردها تنها ماندند
برهان غلیون، نویسنده و سیاستمدار سکولار سوریه که از رهبران اولیه معارضین این کشور در جریان تحولات سال 2011به شمار می‌رود بعد از صدور نخستین فرمان ترامپ برای خروج نیروهای آمریکا از سوریه نوشته بود: کردها در کنار کشورهای عرب خلیج‌فارس و معارضین سوری ازجمله جریاناتی بودند که دچار توهم حمایت آمریکا شده و بر این اساس تا حد زیادی آسیب دیدند. روز گذشته نیز اگرچه منابع رسمی کردی (از جمله نیروهای دمکراتیک سوریه) واکنش رسمی علیه فرمان ترامپ نداشتند اما منابع رسانه‌ای نزدیک به این گروه‌ها حملات تندی را علیه سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه آغاز کردند؛ حملاتی که شاه بیت آن عدم‌حمایت واشنگتن از نیروهای وابسته به این کشور در منطقه بود. از سوی دیگر، برخی منابع سوریه از آزادی زندانیان داعشی، ساعاتی بعد از انتشار بیانیه کاخ سفید خبر دادند؛ اقدامی که درصورت صحت، نشانه‌ای است از اعتراض کردها به تصمیم آمریکا.
با این حال تمام انتقادات و حتی مخالفت‌ها علیه تصمیم ترامپ به تنها گذاشتن کردها محدود نشده و تبعات استراتژیک این تصمیم ناگهانی را نیز در بر می‌گیرد. لیندزی گراهام، نماینده جمهوریخواه کنگره در این‌باره گفت: رئیس‌جمهور آمریکا با تصمیم خود، راه را برای حرکت کردها، متحدان استراتژیک ما به سوی روسیه و ایران باز کرد. هدیل عویس، از تحلیلگران مشهور نزدیک به رهبری حزب کارگران کردستان نیز که از منتقدان تصمیم ترامپ به شمار می‌رود نوشت: مسکو و تهران چندان منتظر نخواهند ماند و باید منتظر مذاکرات جدی بین کردها و دمشق با وساطت این دو کشور باشیم؛ اگر تاکنون چنین مذاکراتی برگزار نشده باشد!
همزمان با خروج نیروهای نظامی آمریکا از شرق فرات، گزارش‌های محلی حاکی از پیشروی ارتش سوریه و متحدانش به سوی منبج است. رقابت بر سر پر کردن جای خالی آمریکا میان بازیگران منطقه‌ای به محوری جدید در بحران 8ساله سوریه بدل می‌شود.
تحلیل‌های بی‌اساس
تحولات پیچیده خاورمیانه در سال‌های اخیر، بازار تحلیل‌های بی‌اساس را هم داغ کرده است؛ تحلیل‌هایی که نه درک درستی از تحولات داشته و نه حتی به منبع معتبری برای ادعاهای خود تکیه دارد. سوریه یکی از بهترین سوژه‌های رسانه‌ای برای طرح تحلیل‌های بی‌اساس و اصطلاحا «من‌درآوردی» است. برای مثال، در پرونده نزاع اخیر آمریکا و ترکیه بر سر خرید سامانه موشکی اس-400(که تحولی مهم در تاریخ ناتو به شمار می‌آید) برخی رسانه‌ها و تحلیلگران آنها مدعی شدند ترکیه برای راضی کردن واشنگتن از مواضع خود نسبت به شمال سوریه عقب‌نشینی کرده تا آمریکا در مقابل به ورود این سامانه موشکی به ترکیه رضایت دهد! تحلیلی که تحولات روز گذشته بی‌اساس بودن آن را ثابت کرد.
عبدالله شایجی؛ استاد علوم سیاسی دانشگاه کویت
ترامپ به راحتی با انتشار یک توییت، کردها را به‌عنوان متحدان سنتی آمریکا در منطقه، مقابل هجوم قابل پیش‌بینی ترکیه رها کرد. آمریکا اینگونه متحدی را که شانه به شانه او برای شکست داعش جنگیده است کنار می‌گذارد؛ درس تلخی دیگر برای تمام متحدان عرب آمریکا.
علی باقر؛ پژوهشگر مطالعات استراتژیک در ترکیه
هیچ غافلگیری‌ای در تصمیم ترامپ وجود ندارد؛ تعجب می‌کنم از کسانی که این تصمیم را غافلگیر‌کننده ارزیابی می‌کنند. شبه‌نظامیان کرد هیچ‌گاه متحد آمریکا نبوده‌اند؛ آنها همواره ابزار بوده، هستند و خواهند بود. این نیروها هرگز تقابل جدی هم با نظام اسد نداشتند.
برت مک گورک؛ نماینده سابق رئیس‌جمهور آمریکا در ائتلاف مبارزه با داعش
منطقه امن پیشنهادی ترکیه، مرز ترکیه را 20کیلومتر به داخل خاک سوریه می‌کشاند و مناطقی را که مسیحی‌ها، کردها و دیگر اقلیت‌های آسیب‌پذیر در آن زندگی می‌کنند در بر می‌گیرد. دیپلمات‌های ما درحال کار روی برنامه‌ای به‌منظور پیشگیری از چنین معضلی بودند. پمپئو کجاست؟
دیوید ایگناتیوس؛ تحلیلگر امور نظامی در روزنامه واشنگتن‌پست
ترامپ در آستانه یک اشتباه بزرگ و مهم در سوریه است. منابع مختلف می‌گویند که آمریکا به متحدان سوریه‌ای کرد اطلاع می‌دهد که آمریکا از منطقه مرزی با ترکیه بیرون می‌رود و چیزی که «مکانیسم امنیتی» می‌خواند را رها می‌کند تا به ترک‌ها اجازه حمله بدهد. این در حالی است که ما از نیروهای دمکراتیک سوریه درخواست کردیم موانع را برچینند و از مرز عقب بنشینند تا بهانه‌ای برای حمله ترک‌ها وجود نداشته باشد. ترامپ نه‌تنها یکی از متحدانش را رها کرده که راه درگیری‌های بیشتر در شمال شرقی سوریه را باز گذاشته است.
در همینه زمینه :