بازی اینفلوئنسرها با گردشگری ایران

محمد باریکانی_خبرنگار

 12اینفلوئنسر شبکه‌های اجتماعی به ایران آمده‌اند تا جاذبه‌های گردشگری کشور را به 8کشور جهان منتقل و گردشگران را ترغیب به سفر به ایران کنند اما تحلیل محتوای صفحات آنها مشخص کرده است که هیچ‌تخصصی در تولید محتوای گردشگری ندارند.
برآوردهای همشهری نشان می‌دهد که سفر لاکچری یک گروه 12نفره به ایران خارج از تورهای گردشگری گاه تا 3میلیارد تومان هزینه دارد.
12اینفلوئنسر از کشورهای مختلف جهان با برخورداری از صفحات اجتماعی مشتمل بر چندصد‌هزار تا بیش از یک میلیون دنبال‌کننده 4روز پیش به تهران رسیدند تا حدود 20میلیون دنبال‌کننده خارجی خود را به گفته مدیرکل بازاریابی و تبلیغات معاونت گردشگری با جاذبه‌های گردشگری ایران آشنا کنند.
همزمان با ورود این افراد به ایران، تبلیغات وسیعی در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه در صفحات اینستاگرامی به راه افتاد که نتیجه آن جذب بیشتر دنبال‌کننده‌های ایرانی برای صفحات اینستاگرامی اینفلوئنسرهای بی‌ارتباط با سفر و گردشگری بود.

دعوت تبلیغاتی
بررسی‌های همشهری از صفحات اجتماعی اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران مشخص کرده ‌که اشخاص دعوت‌شده برای تبلیغ جاذبه‌های گردشگری ایران نه‌تنها فعالیت زیادی در حوزه سفر و سفرنامه‌نویسی ندارند که حتی متولیان دعوت از آنها نیز پیش از آغاز این سفر هیچ‌گونه آموزشی برای مسافران ایران نداشتند. حتی تصویری از یکی از آنها منتشر شده است که بر بام خانه تاریخی عامری‌های کاشان نشسته ‌‌و ‌با پاهای آویزان به دوربین لبخند می‌زند؛ اقدامی که در مواجهه با بناهای تاریخی ایران ممنوع است.
به همین دلیل، معدود تصاویری که پس از 4روز اقامت در ایران و بازدید از تهران و کاشان و اصفهان در صفحات اجتماعی آنها منتشر شده است، بیش از آنکه معرفی جاذبه‌های ایران باشد، به پرزنت‌کردن صاحبان این صفحات و جمع‌آوری فالوئر بیشتر برای آنها در ایران و کشورهای مبدأ تبدیل شده است.
برخی فعالان حرفه‌ای گردشگری کشور که خود نیز پیش‌تر اقدام به دعوت بی‌سروصدا از اینفلوئنسرهای حرفه‌ای گردشگری به کشور کرده‌اند و به‌دلیل ارتباط کاری با معاونت گردشگری کشور درخواست محفوظ‌بودن نامشان را داشتند، به همشهری گفته‌اند: سطح افراد دعوت‌شده که به بهانه دارا‌بودن فالوئرهای زیاد به ایران سفر کرده‌اند، در حوزه گردشگری و تولید محتوای گردشگری با هدف جذب گردشگر واقعی به ایران بالا نیست و مشخص نیست چرا حضور آنها با تبلیغات گسترده مواجه شده و رسانه‌ها را نیز درگیر کرده است؟ 
به گفته این فعالان حرفه‌ای صنعت توریسم در ایران، تخصص افراد دعوت‌شده به ایران با عنوان اینفلوئنسر، سفر نیست و دعوت‌کنندگان از این افراد فراموش کرده‌اند که قرار است آنها در کشور خودشان تبلیغ‌کننده سفر به ایران باشند و این اتفاق نباید در کشور این همه سروصدا به پا کند.
اگرچه مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی معتقد است هزینه یک تور لاکچری 10روزه برای هر یک از این افراد درصورت سفر به ایران 20میلیون تومان است، اما این عدد در کنار هزینه بالای بلیت‌های پروازی که مثلا تنها برای یکی از آنها که از برزیل به ایران سفر کرده است تا 11میلیون تومان هزینه دارد.
براساس بررسی‌های همشهری 10روز سفر لاکچری یک گروه 12نفری همراه با خدمات لاکچری گردشگری در ایران خارج از تورهای گردشگری می‌تواند حتی حدود 3میلیارد تومان نیز هزینه داشته باشد که شامل اقامت و هزینه غذا و حمل‌ونقل درون کشوری است. 
با این حال، مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری در معاونت گردشگری کشور به همشهری گفته است که وزارت میراث فرهنگی ریالی برای سفر اینفلوئنسرهای عادی به ایران هزینه نکرده ‌و صفر تا صد این برنامه در اختیار بخش خصوصی است. او البته تأکید کرده ‌که نمی‌داند کدام بخش خصوصی اینفلوئنسرهای عادی را برای تبلیغات سفر از 8کشور جهان به ایران آورده است.
محمد‌ابراهیم لاریجانی با این حال گفته است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور تنها بازدید از موزه‌ها را برای این گروه رایگان اعلام کرده و اگر کمکی از دستش برآمده، در کسوت یک تسهیلگر خدماتی و نه مالی برای انجام این پروژه در بخش خصوصی انجام داده است.
براساس پیگیری‌های همشهری، اینفلوئنسرهای حرفه‌ای سفر برای جذب گردشگر به ایران گاه تا یک‌هزار دلار و البته به گفته محمد‌ابراهیم لاریجانی، مدیرکل دفتر تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری کشور تا 20هزار دلار دستمزد برای سفر به ایران هم طلب کرده‌اند که البته در بخش دولتی این مبلغ به هیچ‌وجه برای سفر آنها پرداخت نشده است. اما بخش خصوصی براساس توان خود می‌تواند برای پرداخت دستمزد به اینفلوئنسرهای خارجی با آنها به توافق برسد.
تبلیغات وسیع در شبکه‌های اجتماعی ایران به‌خصوص در اینستاگرام که هواداران زیادی در ایران دارد، در ماجرای سفر اینفلوئنسرهای خارجی به کشور صورت گرفته ‌و این اقدام در شرایطی انجام‌شده ‌که هنوز مشخص نیست هزینه برپایی تور لاکچری و پرهزینه این رویداد با کدام شخص یا سازمان و حتی نهاد خصوصی است؟ با این حال، پیگیری‌های همشهری مشخص کرده است که این گروه در قبال دریافت خدمات براساس هماهنگی با هتل‌ها ، اقامتگاه‌ها ، رستوران‌ها و ایرلاین‌ها توانسته است از تخفیف در خدمات گردشگری ایران برخوردار شود.
اما نکته اینجا‌ست که اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران چه اندازه در معرفی کشور به گردشگران خارجی و ترغیب آنها برای سفر به ایران موفق بودند؟ بررسی صفحات افراد دعوت‌شده بیانگر آن است که این افراد نه‌تنها نامی از خدمات فرودگاهی ایران و امکان دریافت ویزای فرودگاهی در کشور نبرده‌اند، که حتی اشاره‌ای به قیمت هتل‌ها، نرخ غذا د و سفر به کشوری که عنوان نخستین کشور ارزان جهان برای سفر را به‌خود اختصاص داده است، نکرده‌اند. گروه دعوت‌شده به ایران که چند روز است فضای مجازی را در قرق خود قرار داده، حتی نتوانسته ‌آنگونه که باید، شیوه زیست ایرانیان را در شبکه‌های مجازی و برای مخاطبان میلیونی خود معرفی کند.
درحالی‌که مدیرکل دفتر تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری کشور اصرار دارد که گروه 12نفری اینفلوئنسرها با 20میلیون فالوئر به ایران سفر کرده‌اند، اما بررسی‌های همشهری مشخص کرده ‌که صفحات بیشتر آنها نه‌تنها فالوئرهای واقعی ندارد که حتی در برخی صفحات با 1.3میلیون فالوئر، تصاویر ایران از 7 تا 12هزار لایک برخوردار است که می‌توان در تعداد فالوئرهای واقعی این صفحات نیز تشکیک کرد.
براساس تحلیل محتوای همشهری از صفحات اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران، تصاویری که آنها از ایران منتشر می‌کنند، نه‌تنها تأثیری بر جذب عملی گردشگران خارجی به کشور ندارد، که بیشتر آنها با هدف شخصی تولید شده‌ و به نمایشی فردی از یک سفر کاری تبدیل شده‌اند.

دنبال کنندگان فیک
حجم لایک‌ها و کامنت‌های منتشر‌شده در صفحات آنها نیز متناسب با میزان دنبال‌کنندگان‌شان نیست. به‌عنوان مثال، هارجیندر سینگ کوکرجا از هندوستان 113هزار فالوئر در اینستاگرام و به اعلام خودش 1.5میلیون فالوئر در توییتر دارد. او فعال اجتماعی و طرفدار رستوران و شکلات است که البته به سفر هم علاقه دارد. صفحه اینستاگرام او مملو از تصاویر خود و خانواده‌اش است. او نخستین عکس خود را روز پنجشنبه 11مهرماه در حال سرو غذا در پرواز خطوط هواپیمایی ترکیه به سمت تهران منتشر کرد و تا زمان تنظیم این گزارش 3روز پس از حضور در ایران 13هزار و 995لایک و 393کامنت گرفت. تصویر او در یک هتل سنتی در اصفهان 8هزار و 200لایک دارد و در خانه عامری‌های کاشان تنها 8هزار و 806لایک خورده است. این در حالی است که عکس او و خانواده‌اش در منزلشان 12هزار لایک خورده است.
آلینا رودی، عکاس و کمدین آماتور هم 74هزار و 900فالوئر در اینستاگرام دارد. تصویر شخصی او بر بام خانه عامری‌های کاشان اما تنها 8هزار و 995لایک خورده و یک عکس بسته دیگر نیز که از هندوانه و انارها در حوض آبی عمارتی در کاشان گرفته است، 7هزار و 797لایک خورد. در کاخ گلستان نیز او تصویری از خودش منتشر کرده ‌که 12هزار و 398دنبال‌کننده آن‌را پسندیده‌اند.
کاترینا میشنوکووا نیز تنها یک عکس در 2روز گذشته بر صفحه‌اش در اینستاگرام منتشر کرد. آن هم تصویری از خانه‌های تاریخی کاشان است که با داشتن 634هزار فالوئر توانسته است تنها 16هزار و 927لایک بگیرد.
ونسا زیلتی ایتالیایی نیز با 194هزار فالوئر در صنعت مد و فشن مشغول به‌کار است و مانکن محصولات است. او نیز تنها 2عکس از ایران گذاشته ‌که 14هزار و 869لایک خورده و تصویر دیگرش از کاشان و در یک خانه بومگردی توانسته در بهترین حالت 14هزار و 158لایک بگیرد.
اریکا سانتوس هم از برزیل به‌عنوان اینفلوئنسر گردشگری به ایران سفر کرده است تا پیام‌رسان سفر به ایران برای کشوری باشد که اصلا در فهرست بازار هدف گردشگری ایران قرار ندارد. او در صفحه اینستاگرام خود نوشته ‌یک گردشگر جهانی است و 1میلیون و 300هزار فالوئر دارد. او برنده جایزه بین‌المللی بلاگرها و جایزه کنگره اینفلوئنسرهای جهان را نیز کسب کرده است. با این حال، او تنها 3تصویر از کاشان و کاخ گلستان در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد که تصویر میز غذای او 12هزار و 655لایک خورد و تصاویر شخصی دیگرش بر پله‌های کاخ گلستان 22هزار و 193لایک گرفت. قوری و فنجان، گربه دی‌اچ‌اس هم تلاش او برای معرفی ایران به‌عنوان یک مقصد گردشگری در روز سوم سفر به ایران است.
محمت کرالی از ترکیه نیز با 2صفحه جداگانه در اینستاگرام و یک‌میلیون و 814هزار دنبال‌کننده تصویری از کاشان بر صفحه خود قرار داد که تنها 18هزار و 546لایک گرفت و در صفحه یک‌میلیون و 100هزار دنبال‌کننده‌اش نیز همان تصویر توانست 38هزار و 961لایک بگیرد. تصاویر او از میدان آزادی تهران و کاخ گلستان هم 25هزار و 991لایک خورد.
آلکس آتمولکس، عکاس‌ ماه نشنال‌جئوگرافی هم از دیگر دعوت‌شدگان به ایران است که البته در سایت تریپ ادوایزر نیز مطالبی در مورد مقاصد گردشگری نوشته‌ و البته مرتبط‌ترین فرد به سفر است. او تنها 483هزار فالوئر دارد و یک تصویر از کاخ گلستان هم از یک مدل همراه گروه منتشر کرد‌‌ ‌و 10هزار و 610لایک گرفت.
 آرتم شستاکف، عکاس اوکراینی نیز با یک‌میلیون و 100هزار دنبال‌کننده توانسته ‌تنها 15هزار و 668لایک برای عکس خودش بر پشت‌بام خانه عامری‌های کاشان بگیرد.
ووترا هم یک عکاس خیابانی در پاریس است. او با داشتن یک‌میلیون و 200هزار دنبال‌کننده توانسته است در فهرست اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران قرار بگیرد اما تنها 2 آلبوم تصویری با چند قطعه عکس بر صفحه اینستاگرامش از 3روز سفر به ایران منتشر کرده ‌که شامل تصویر خودش در کاخ گلستان، تصاویری از تهران از فراز هتل آزادی، کوچه‌ها و بازارها در کاشان و اصفهان است که توانست برای آلبوم اول تنها 28هزار و 662لایک و برای آلبوم دوم نیز 14هزار و 480لایک جمع کند. تحلیل صفحات اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران با حجم تبلیغات بالا در صفحات شبکه‌های اجتماعی بیانگر آن است که دنبال‌کنندگان این اشخاص نه‌تنها سفرهای آنها را پیگیری نمی‌کنند که حتی خواست آنها از این صفحات سفر نیست و به‌دلیل سرگرمی به جمع فالوئرهای آنها پیوسته‌اند. براساس تحلیل داده‌های اینستاگرام، فالوئرهای واقعی یک درصد از محتوای اینستاگرامی اینفلوئنسرها را باید بپسندند که در مورد هیأت اینفلوئنسرهای گردشگری و سفر که برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران به کشور دعوت شده‌اند و خدماتی فراتر از حد انتظار در اختیارشان قرار گرفته، چنین اتفاقی نیفتاده است. 

تأکید بر هدفمندشدن اینفلوئنسر بازی در گردشگری ایران
محمد‌ابراهیم لاریجانی، مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری معاونت گردشگری به همشهری گفته است که او نیز اشکالات فنی بر تولید محتوای اینفلوئنسرهای دعوت‌شده به ایران را پذیرفته ‌اما معتقد است نباید جلوی اجرا و تکرار چنین پروژه‌هایی گرفته شود. به اعتقاد او، حتی اگر این افراد بی‌ارتباط به سفر باشند، اما فالوئرهای آنها انسان هستند و اگر حتی 5میلیون از 20میلیون دنبال‌کننده آنها تصاویر ایران را در صفحات‌شان مشاهده کنند، حس خوب ایران به آنها منتقل می‌شود و ممکن است علاقه‌مند به سفر حتی 5سال دیگر شوند و یا حتی هیچ‌گاه در عمرشان به ایران سفر نکنند. او اجرای چنین پروژه‌هایی را بخشی از شیوه اینفلوئنسر‌ مارکتینگ در بازاریابی دیجیتال گردشگری عنوان کرده است که درصورت هدفمند‌بودن می‌تواند به جذب گردشگر به ایران کمک کند.

12 اینفلوئنسر از 8 کشور جهان با 20 میلیون دنبال کننده به ایران آمده‌اند تا گردشگران خارجی  را برای سفر به ایران ترغیب کنند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد آنها تولید محتوای گردشگری نمی‌دانند و در این پروژه شکست خورده‌اند