کارنامه ناموفق صندوق‌های سرمایه‌گذاری

با وجود رشد 78درصدی شاخص از مهر پارسال تاکنون صندوق‌های سرمایه‌گذاری فقط توانسته‌اند 50درصد بازده به‌دست بیاورند.
به گزارش همشهری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزار‌های جدید معاملاتی هستند که به‌صورت غیرمستقیم مردم را در سود و زیان بورس شریک می‌کنند. این صندوق‌ها وسیله‌ای مهم برای سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای در بورس هستند، به‌طوری که از طریق جذب پس‌انداز‌های مردم که با بورس آشنایی ندارند و سرمایه‌گذاری آنها در بورس و اوراق بدهی بازده بالاتری از سایر بازار‌ها نصیب سرمایه‌گذاران می‌کنند. هم‌اکنون ارزش دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سراسر دنیا به هزاران میلیارد دلار رسیده و بخش زیادی از مردم در کشور‌های توسعه‌یافته از طریق همین صندوق‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. کارشناسان بر این باورند که مردم و افراد غیرحرفه‌ای برای کاهش ریسک به‌جای سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس باید از طریق این صندوق‌ها در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند. گزارش‌های آماری هم نشان می‌دهد که بیش از 80درصد مردم آمریکا از طریق همین صندوق‌ها در وال‌استریت سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
آغاز به‌کار صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران به یک‌دهه قبل بازمی‌گردد و تاکنون 200صندوق سرمایه‌گذاری در ایران تأسیس شده و توانسته‌اند بیش از 176هزار میلیارد تومان از منابع مالی مردم را جذب کنند؛ با این حال آمار‌ها نشان می‌دهد میانگین بازده این صندوق‌ها نسبت به بازده شاخص کل بورس عمدتا پایین‌تر بوده است.

بازده 50درصدی
آمار‌ها نشان می‌دهد درحالی‌که شاخص کل بورس تهران در یک سال گذشته 78درصد رشد کرده، میانگین بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری فقط به 50درصد رسیده است. شاخص کل بورس تهران از 14مهرماه پارسال تاکنون با 43هزار و 300واحد رشد به 327هزار و 300واحد رسیده و به‌معنای این است که بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری در یک سال گذشته 28درصد کمتر از میانگین بازده سرمایه‌گذاری در بورس بوده است، همه اینها درحالی است که مقدار بازده شاخص کل بورس از اردیبهشت پارسال تاکنون نزدیک به 250درصد بوده است.
اهمیت مقایسه بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری با مقدار بازده شاخص بورس به این دلیل است که این صندوق‌ها ابزاری برای ترغیب سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای برای ورود به بورس هستند، بنابراین چنانچه قرار باشد مقدار بازده سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها با میانگین بازده سرمایه‌گذاری به‌صورت مسقیم در بورس تفاوت‌های آشکاری داشته باشد، از جذابیت آنها کاسته می‌شود و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند ریسک معاملات مستقیم را در بورس بپذیرند و به‌صورت مستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنند.
بر همین اساس به‌نظر می‌رسد بخشی از دلایل آنکه مردم ترجیح داده‌اند به‌جای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌صورت مستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنند، همین عامل بوده است. اطلاعات آماری نشان می‌دهد که روند صدور کد‌های معاملاتی جدید در بورس شتاب گرفته و حتی در آخرین عرضه اولیه انجام‌شده 800هزار نفر مشارکت کرده‌اند. این موضوع تأیید می‌کند که سرمایه‌گذاران تمایلشان برای سرمایه‌گذاری مستقیم، بیشتر از سرمایه‌گذاری در بورس از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
هم‌اکنون صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران به 3دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، با درآمد ثابت و مختلط دسته‌بندی می‌شوند که تفاوت آنها عمدتا در ترکیب سبد دارایی آنهاست؛ به‌طوری که صندوق‌های در سهام بخش بیشتری از دارایی‌های خود را صرف خرید سهام می‌کنند اما در مقابل، صندوق‌های با درآمد ثابت و مختلط عمده دارایی مالی‌شان را صرف خرید اوراق بدهی نظیر اسناد خزانه اسلامی، صکوک و اوراق مشارکت می‌کنند. طبق اطلاعات موجود میانگین بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام در یک‌سال گذشته 54درصد و صندوق‌های با درآمد ثابت و مختلط به‌ترتیب
 13 و 44درصد بوده است.