گزارش
کارگاه‌های اصفهان ایمن‌تر شدند
ارائه آموزش‌های ایمنی به کارگران،کارفرمایان و پیمانکاران در استان از مهم‌ترین برنامه‌های اداره کار برای کاهش آمار حوادث کاری است
نفیسه زمانی نژاد|اصفهان- خبرنگار:
کاهش 17 درصدی تعداد فوتی‌های ناشی از حوادث کار در اصفهان نسبت به سال گذشته از خبرهایی است که اخیراً شنیده شد. در استانی که به دلیل صنعتی بودنش همواره با وقوع چنین حوادثی مواجه بوده و حتی در زمان‌هایی در پله‌های اول تا دوم حوادث ناشی از کار در کل کشور قرار می‌گرفت، این خبر می‌تواند مسرت بخش باشد.
کاهش آمار فوتی‌های ناشی از حوادث کار
براساس تعریف سازمان بین‌المللی کار حادثه شغلی یک واقعه برنامه‌ریزی نشده و غیرمنتظره ناشی از کار است که منجر به مرگ، بیماری و یا آسیب یک یا چند کارگر می‌شود. مطابق با آمار سازمان بین‌المللی کار سالانه حدود ۲ میلیون نفر در محیط کار جان خود را بر اثر حوادث از دست می‌دهند و صدها هزار کارگر نیز دچار آسیب‌های جدی کوچک و بزرگ می‌شوند. این‌گونه که سومین عامل مرگ و میر در جهان و دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادفات، به حوادث ناشی از کار مربوط می‌شود.
به نظر می‌رسد آمارهای حوادث در محیط‌های کاری کشورمان گویای این واقعیت تلخ هستند که برخی از مدیران و کارفرمایان که تعداد آنها کم هم نیست، نه‌تنها ایمنی را جزء لاینفک تولید نمی‌دانند بلکه بیشتر آن را موضوعی هزینه‌بر قلمداد می‌کنند، ازاین‌رو گفته می‌شود کارفرمایان عاملی مهم برای ایجاد چنین حوادثی به شمار می‌آیند.
اما در اصفهان که در این چند سال گذشته همواره با درصد بالایی از چنین حوادثی مواجه بوده امسال بنا به گفته «علی سلیمان‌پور»، مدیر کل پزشکی قانونی اصفهان، آمار فوتی‌های ناشی از حوادث کار در استان با ۳۸ مورد نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۴۶ مورد فوتی، حدود ۱۷ درصد کاهش یافته است.
به گفته این مسئول، این فوتی‌ها را مردان تشکیل می‌دهند و شایع‌ترین دلایل فوت در حوادث کار نیز مربوط به برخورد اجسام سخت و سقوط از بلندی است.
وی توضیح می‌دهد: در طی این مدت یک‌هزار و ۳۹ نفر در حین کار دچار حادثه شدند که از این تعداد ۹۵۷ نفر مرد و ۸۲ نفر زن بودند، این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8/16 درصد کاهش نشان می‌دهد.
مدیرکل پزشکی قانونی اصفهان یادآورمی شود: در مدت مشابه سال ۹۷ نیز یک‌هزار و ۲۴۹ نفر شامل یک‌هزار و ۱۷۲ مرد و ۷۷ زن از حوادث محیط کار مصدوم شدند.
عمده حوادث کاری
بر اساس آمار رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال گذشته حدود ۱۰ هزار حادثه ناشی از کار در ایران برای کارگران تحت پوشش تأمین اجتماعی رخ داد که در این ارتباط حدود ۶۷۸ کارگر جان خود را از دست دادند و بیشترین تلفات انسانی در کارگاه‌های کارگری با ۱۷۹ مورد مربوط به استان تهران است. پس از آن اصفهان با ۵۲ فوتی رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.
در این زمینه «محسن نیرومند»، مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان بیان می‌کند: سال گذشته در بخش صنعت و تولید با 662 مورد حادثه بیشترین تعداد حوادث را داشتیم که 17 مورد منجر به فوت شد. در بخش ساختمان نیز 286 حادثه ثبت شد که به فوت 16 نفر انجامید.
وی می‌افزاید: در بخش فعالیت‌ها و خدمات عمومی 190 مورد و در سایر زمینه‌ها 176 مورد حادثه ثبت شد که از این تعداد، در بخش فعالیت‌ها و خدمات عمومی12 نفر، معدن 3 نفر، کشاورزی 3 نفر، تأمین آب و برق یک نفر و در سایر فعالیت‌ها 3 نفر فوت شدند.
این مسئول فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات در بسیاری از صنایع، شرایط ناایمن کارگاه‌ها و نبود نظارت مؤثر را از مهم‌ترین دلایل ایجاد حوادث ناشی از کار می‌داند و تأکید می‌کند: معمولاً کارفرمایان برای بهره‌مندی از خسارات پرداختی توسط شرکت‌های بیمه‌ای در حوادث ناشی از کار، دفاع مؤثری از خود نمی‌کنند و این امر موجب شده علل بروز حوادث بیشتر متوجه کارفرمایان شود.
وی بیان می‌کند: به این ترتیب علت وقوع بیشتر از 72 درصد حوادث، به نبود نظارت و آموزش و شرایط ناایمن کارگاه مربوط می‌شد که دلیلش قصور کارفرما عنوان شد و کمتر از 28 درصد به دلیل رفتار ناایمن کارگران و عدم استفاده از وسایل حفاظت فردی بود.
نیرومند در رابطه با برنامه‌های محوری این اداره کل در کاهش حوادث ناشی از کار می‌گوید: اجرای آیین‌نامه اخذ صلاحیت ایمنی پیمانکاران و الزام پیمانکاران به اخذ صلاحیت ایمنی، اجرای مدل بازرسی و استقرار مسئول ایمنی در کارگاه‌ها، کیفیت‌بخشی به بازرسی‌های انجام‌شده توسط بازرسان کار و ارائه آموزش‌های ایمنی به کارگران و کارفرمایان و پیمانکاران در استان از مهم‌ترین برنامه‌های اداره کار برای کاهش آمار حوادث کاری است.
کاستن از خطرات حوادث کاری
کاهش حوادث ناشی از کار به عوامل و فعالیت‌های گوناگونی وابسته است. اقدامات پیشگیرانه از قبیل آموزش کارگران، تشویق آنها به مشارکت در برنامه‌های ایمنی و استفاده از وسایل حفاظت فردی و همچنین بازرسی‌های منظم در کاهش ریسک خطر و خسارت‌های احتمالی مؤثر خواهد بود.
به گفته «مینا مرادی»، کارشناس بهداشت حرفه‌ای، به غیر از ایمن بودن محیط‌های کاری مثل کارگاه‌ها و سوله‌ها و استاندارد بودن وسایل کار، موردی که بسیار اهمیت دارد نقش نظارتی کارفرما بر کارگران است که به شدت در سلامت محیط کار و پیشگیری از حوادث زیان‌بار تأثیرگذار است. بر اهمیت این مورد در حالی تأکید می‌شود که این بخش از تعهد کارفرمایان در بیشتر موارد نقض شده است؛ به‌طوری‌که کارفرمایان معمولاً برای اجرای این قانون تن به این خواسته قانون‌گذار نداده و بیشتر خواهان تعدیل نیروهای انسانی شاغل خود و انداختن هزینه پرداخت مستمری بر دوش سازمان بیمه تأمین اجتماعی بوده‌اند.
وی اظهار می‌کند: ناگفته نماند با وجود تلاش مسئولان و کارشناسان مربوطه در انجام اقداماتی چون آموزش‌های قبل از استخدام و حین خدمت کارگران تاکنون سلامت و ایمنی محیط‌های کاری تأمین نشده و به نظر می‌رسد تنها زمانی می‌توان شاهد به حداقل رسیدن حوادث کاری بود که علاوه بر آموزش و فرهنگ‌سازی، همه نهادها و دستگاه‌های سیاست‌گذار و اجرایی کشور در راستای کاهش درصد حوادث ناشی از کار فعال شوند.
این کارشناس اضافه می‌کند: توجه به مواردی چون تنظیم برنامه‌های آموزشی منظم در مقاطع تحصیلی مختلف و توسعه فرهنگ خودمراقبتی، توجه به تأمین سبد خواربار کارگران از طریق مناسب‌سازی سطح دستمزدها و کاهش استرس‌های شغلی نقش بسیار زیادی در کاهش حوادث ناشی از کار خواهد داشت که این نکات می‌بایست مدنظر سازمان‌های مربوطه باشد.
رعایت نشدن نکات ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی
بررسی حوادث نشان از آن دارد که حادثه ناشی از سقوط از ارتفاع در کارهای ساختمانی بیشترین تعداد حادثه و بیشترین روز کاری ازدست‌رفته را در بین سایر حوادث دارا است. این بررسی‌ها گویای آن است که کارگران تازه‌کار و بی‌تجربه یا کم‌تجربه دارای بیشترین ریسک وقوع حوادث شغلی بوده‌اند. به گفته «علی مظفری»، دبیر شورای عالی حفاظت فنی و بهداشتی کشور بر اساس آمار شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کشور ۳۸ درصد از مرگ‌های ناشی از حوادث کار مربوط به کارگران ساختمانی است که علت عمده آن رعایت نشدن نکات ایمنی در کارگاه‌ها است. این مسئول ایمن نبودن کارگاه‌های ساختمانی و رعایت نشدن نکات ایمنی در کار را از دلایل اصلی بالا بودن آمار مرگ و میر ناشی از کار در کارگاه‌های ساختمانی به نسبت سایر کارگاه‌ها بیان کرد.
پیشگیری از بیماری‌های شغلی
بیماری‌های شغلی از جمله معضلاتی است که کارشناسان هشدار فراوانی نسبت به آن می‌دهند، با این دلیل که بیماری شغلی آسیبی است که به واسطه مواجهه با عوامل زیان‌آور در محیط کار برای شاغلان عارض می‌شود و لازم است قبل از این‌که به مراحل پیشرفته برسد تشخیص داده شود. در این باره با «مجید مشایخ»، مدیر گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
به چه نوع بیماری‌هایی، بیماری شغلی گفته می‌شود؟
این نوع بیماری‌ها معمولاً بیماری‌هایی هستند که به‌واسطه مواجهه با عوامل زیان‌آور و در محیط کار برای شاغلان اتفاق می‌افتد و عوامل زیان‌آور هم به 5گروه تقسیم می‌شوند که شامل عوامل شیمیایی، فیزیکی، فیزیولوژیک، روانی و ارگونومیک است. همچنین حوادث شغلی که به علت رفتار یا شرایط ناایمن محیط کار برای افراد شاغل ایجاد می‌شود هم جزو این عوامل است.
در راستای کاهش این معضل چه کارهایی باید انجام داد؟
طبق ماده ۹۰ قوانین سازمان تأمین اجتماعی باید از همه شاغلان قبل از استخدام و شروع به کار معاینه شغلی انجام شود و وضعیت سلامت جسمی و روحی افراد برای اشتغال احراز شود. همچنین طبق ماده ۹۲ قانون کار، سلامت شغلی افراد شاغل باید به‌طور سالانه بررسی شود تا آثار عوامل زیان‌آور محیط کار بر سلامتی افراد شاغل غربالگری شود. درواقع با انجام اقدامات پیشگیرانه و تشخیص سریع باید تناسب شغلی فرد برای ادامه کار و انجام وظایف شغلی بررسی شود.
مراکزی مختص به تشخیص بیماری‌های شغلی در اصفهان فعالیت دارند؟
با توجه به استقرار صنایع بزرگ و مادر کشور در استان اصفهان نظارت دائم کارشناسان بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی و شبکه‌های بهداشتی با وجود مراکز تخصصی طب کار در استان تلاش دارند وضعیت سلامت شغلی استان را ارتقا دهند که به دلیل وجود نظارت‌ها استان اصفهان وضعیت بهتری نسبت به دیگر استان‌ها دارد. هم‌اکنون 13 مرکز خصوصی طب کار در کنار یک مرکز دولتی فعال هستند که وظیفه تشخیص، کنترل و غربالگری بیماری‌های شغلی را بر عهده دارند.
بیشترین بیماری شغلی در اصفهان چه موردی است؟
در حال حاضر کاهش شنوایی با ۲/۲ درصد بیشترین تعداد بیماری‌های شغلی را به خود اختصاص داده است.
