فروش گردوهای افغان در فصل «جوز رَس»

 فصل «جوز رَس» در تایباد فرا رسیده است و باغداران در حالی گردوی خود را به بازار می‌برند که گردوی افغانستان به بازارهای این شهر نفوذ کرده و رفته‌رفته احتمال دارد بازار را به تصرف خود آورد. به گزارش مهر، روستای «جوزقان» تایباد پیوند عمیقی با باغ دارد، وجود درخت‌های کهنسال گردو که محلی‌ها به آنها «جوز» می‌گویند و همچنین وجود مناطقی با عنوان باغستان در این روستا سندی بر این واقعیت است. همه ساله در دهه آخر شهریور و اول مهرماه که در تایباد به فصل «جوز رَس» مشهور است، مردم خونگرم جوزقان همانند روستاهای کوهپایه‌ای شهرستان راهی باغ‌های سبز و خرم خود می‌شوند و میوه درختان گردو را می‌چینند. 

«محمد جامی» فعال فرهنگی و عضو انجمن مفاخر شهرستان تایباد اظهار کرد: در گذشته رسم بر این بود که اقوام به دور هم جمع شده و به نوبت نسبت به برداشت محصول درختان یکدیگر اقدام می‌کردند. پس از برداشت، آنچه در درخت باقی بود توسط کودکان اقوام یا روستا با اجازه صاحب درخت برداشت می‌شد؛ نام این کار «جوزلاشی» بود. وی افزود: چنین رسومی همواره باعث نزدیکی مردم روستا به یکدیگر می‌شود. موضوعی که امروز به‌آرامی در همه مناطق رنگ باخته است. در ادامه محمد «صادق حکیمی» یکی از کشاورزان جوزقانی، در خصوص برداشت گردو، اظهار کرد: زمان برداشت محصول با توجه به میزان درختان هر باغ متفاوت است،

اما در مجموع زمان برداشت این محصول در روستای جوزقان حدود ۲۰ روز طول می‌کشد. بازار هدف ما شهرستان‌های تایباد و باخرز است. وی خشکسالی‌های پیاپی را عامل کاهش سطح زیر کشت گردو دانست و گفت: خوشبختانه در دو، سه سال گذشته مردم، کاشت درخت گردو را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اند. کاهش آب قنات‌ها و گرانی نهال از دیگر مشکلات ما برای ایجاد باغ جدید گردو است. «مسعود جباری» کشاورز دیگر جوزقانی بیان کرد: یکی از مشکلات اساسی ما در چند سال اخیر آفت‌هایی است که باعث بیماری درختان شده و نیاز است تا جهاد کشاورزی بر گردوی جوزقان تمرکز بیشتری داشته باشد. 


نفوذ گردوی افغانستان در تایباد

بازار شهروند شهر تایباد یکی از مراکز فروش خشکبار وارداتی از کشور افغانستان است. پس از بررسی این بازار می‌توان به نفوذ گردوی افغانستان به‌راحتی پی برد. هرچند فروشندگان دلیل غیبت محصول تایبادی را آغاز فصل برداشت و تازه بودن گردوی تایباد عنوان می‌کنند. از نظر فروشندگان گردوی محلی بازار خاص خود را دارد و با توجه به کم بودن محصول خیلی سریع به پایان می‌رسد و گردوی افغانستانی عملا نمی‌تواند مانعی برای تولیدکنندگان باشد. 

در همین خصوص «محمد میری دیسفانی» مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تایباد اظهار کرد: در مرز دوغارون هیچ واردات گردویی به صورت رسمی انجام نمی‌شود و آنچه به اسم گردوی افغانستانی در شهرستان مطرح است، به صورت چمدانی و توسط مسافران وارد می‌شود که حجم قابل ملاحظه‌ای نداشته و تاثیری در بازار و قیمت محصول شهرستان ندارد. وی افزود: سابقه کشت گردو در این شهرستان به‌ویژه در برخی روستاها نظیر پشته، جوزقان، شیزن و سایر روستاهای کوهپایه‌ای، وجود داشته و به نوعی گردو محصول بومی و قدیمی این روستاها به شمار می‌آید. 


خشکسالی و سرمازدگی عاملی برای کاهش کشت گردو

مدیر جهاد کشاورزی تایباد با بیان این‌که در حال حاضر سطح زیر کشت این محصول در شهرستان به دلایلی نظیر خشکسالی و سرمازدگی‌های فصل بهار پایین آمده است، تصریح کرد: حدودا ۲۷ هکتار سطح زیر کشت گردو در شهرستان تایباد وجود دارد که از این مقدار ۲۵ هکتار بارور است، متوسط تولید در واحد سطح ۱۶۰۰ کیلوگرم است و مجموعا بالغ بر ۴۰ تن گردو تولید و روانه بازارهای هدف می‌شود. بخشی برای مصارف داخل شهرستان و مازاد آن به سایر شهرستان‌ها ارسال می‌شود. وی ادامه داد: یکی دیگر از اقداماتی که باید انجام شود شناسایی ژئوتیپ‌های برتر منطقه است. از این ژئوتیپ‌ها برای تهیه پیوند گردو و تهیه گردوی پیوندی استفاده خواهیم کرد. اصلاح و نوسازی باغ‌های گردو یکی از اقدامات خوبی بود که در چند سال اخیر انجام شده است. 


کیفیت گردوی تایباد 

مدیر جهاد کشاورزی تایباد با اشاره به این‌که گردو سابقه طولانی در کشور دارد و از نظر کیفیت با کشورهای همسایه قابل مقایسه نیست، بیان کرد: اهمیتی که کشورهای دیگر به نوسازی باغ‌های گردوی خود می‌دهند بسیار علمی و دقیق است اما این موضوع در تایباد رعایت نمی‌شود. «محمد میری دیسفانی» در پاسخ به سوالی در خصوص مبارزه با آفات درختان گردوی جوزقان گفت: رعایت اصول زراعی داخل باغ، شامل تغذیه، آبیاری، هرس و معدوم کردم شاخه‌های آلوده و عدم انتقال چوب‌های آلوده به سایر مکان‌ها از مهم‌ترین اقدامات در راستای جلوگیری از پیشرفت و گسترش این آفت است. 

میری دیسفانی گفت: تقاضای ما از باغداران این است که اگر می‌خواهند در حوزه تجاری‌سازی تولید گردو فعالیت کنند، باید به روش‌های نوین گردو کاری، خصوصا احداث باغ به صورت یکجا و متراکم روی آورند. مدیر جهاد کشاورزی تایباد افزود: گردوی افغانستان از نظر ظاهری از گردوی تایباد بزرگ‌تر اما مغز آن کوچک‌تر است. چنانچه شرایطی فراهم شود که در فصل برداشت محصول، واردات گردو از کشورهای دیگر ممنوع اعلام شود، علاوه بر حمایت از تولیدکننده داخلی، فرصتی برای احیای این کشت تاریخی در منطقه نیز فراهم می‌شود.