راه پرپیچ و خم سبزوار برای تبدیل شدن به مقصد گردشگران

سحر وحدت | خراسان رضوی- خبرنگار:


امروزه گردشگری یکی از راه‌های تولید ثروت و ارزآوری در کشورهای پیشرفته جهان است که به‌خوبی مورد توجه قرار گرفته است. سبزوار از شهرهای تاریخی و بزرگ خراسان رضوی در غرب این استان است که با 1۲۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی، ۶ موزه، جاذبه‌های طبیعی کوهستانی و کویری، بقاع متبرکه و ۱۵ نوع صنایع‌دستی و سنتی، ظرفیت قابل توجهی در عرصه گردشگری دارد. این شهرستان علی‌رغم داشتن ظرفیت بالا در جذب گردشگر تاکنون نتوانسته از این ظرفیت به‌خوبی استفاده کند.

سبزوار در مسیر پرتردد مشهد- تهران قرار گرفته است و سالانه حدود 20 میلیون زائر به صورت زمینی، هوایی و ریلی از این شهرستان عبور می‌کنند اما تعداد خیلی کمی از آنها به عنوان گردشگر وارد شهرستان سبزوار می‌شوند. وجود خانه‌های تاریخی، کاروانسراها و آرامگاه مفاخری چون حکیم سبزواری، کاشفی، بیهقی و حمید سبزواری و مساجد تاریخی برخی از مکان‌های تاریخی و فرهنگی این شهرستان برای گردشگران است. به گفته کارشناسان، میراث فرهنگی سبزوار راه طولانی را آغاز کرده و هنوز در ابتدای راه است و در آینده قطعا به هدف خود که تبدیل شدن از معبر به مقصد گردشگری است، خواهد رسید. 


وجود 103 اثر ثبت شده در سبزوار

 شهرستان سبزوار دارای ۱۰۳ اثر ثبت شده طبیعی و ناملموس شامل آثار فرهنگی- تاریخی، طبیعی و معنوی است. سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سبزوار می‌گوید: در یک سال اخیر 6 اثر معنوی در شهرستان به ثبت رسیده است. به گفته «سیدرضا حسینی» حدود ۵۰۰ اثر تاریخی در شهرستان وجود دارد که برخی از آنها قابلیت ثبت دارند و در حال حاضر 30 اثر در مرحله امکان‌سنجی برای ثبت ملی هستند. وی می‌افزاید: برای ثبت جهانی نیز چند اثر را پیشنهاد داده‌ایم که هیاتی از تهران این آثار را مورد بازدید قرار دادند و منتظر پاسخ آنها هستیم. 

این مسئول با تاکید بر این‌که گردشگری یک حوزه فرابخشی است، ادامه می‌دهد: بسیاری از ادارات، نهادها و همچنین بخش خصوصی در این حوزه نقش دارند. گردشگری نه‌تنها در حوزه آثار تاریخی بلکه در حوزه سلامت، ورزش و مبلمان شهری نیز تعریف شده است. حسینی با بیان این‌که نباید فقط به دنبال جذب گردشگر از طریق آثار تاریخی باشیم، می‌گوید: در این حوزه در شهرستان آثار شاخص به لحاظ معماری و زیبایی مسجد جامع، کاروانسرای حاج‌ فرامرزخان، آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری و چند خانه تاریخی است. 

وی معتقد است در حوزه گردشگری برای تبدیل شدن از معبر به مقصد یک‌روزه نمی‌شود کاری انجام داد. به گفته حسینی، راه‌آهن و فرودگاه زیرساخت‌های گردشگری است که به سرمایه‌گذاری در این بخش کمک می‌کند. سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سبزوار با بیان این‌که برای رونق گردشگری باید پتانسیل‌های بالقوه را به بالفعل برسانیم، می‌افزاید: بخشی از زیرساخت‌ها از گذشته در شهرستان برای جذب گردشگر آماده شده است. همچنین در حال حاضر نیز موافقت اصولی احداث یک هتل و برای نخستین بار در استان موافقت اولیه 2 اقامتگاه سنتی در سبزوار صادر شده است. 


نقش تمام ادارات در رونق گردشگری

این‌گونه نیست که برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری فقط وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اقداماتی را انجام دهد و این امر به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست. سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سبزوار با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: این موضوع نیازمند تعامل و همکاری تمام ادارات شهرستان است و ادارات نیز اگر منع قانونی وجود نداشته باشد، اکثرا همکاری مناسبی دارند اما انتظار و توقع ما بیشتر از وضعیت موجود است. حسینی با بیان این‌که با تلاش‌هایی که انجام شده اتفاقات خوبی در شهرستان در حال افتادن است، می‌گوید: این اتفاقات زمان‌بر است و قبل از هر چیز باید امکانات را در شهرستان فراهم کنیم تا گردشگر سبزوار را به عنوان شهر مقصد انتخاب کند. به عقیده وی، یکی از عوامل اصلی در بحث رونق گردشگری «جمعیت» است. در شهرهایی که جاذبه خاص و مشخصی ندارند، جمعیت رونق گردشگری را به همراه دارد. 


مغفول ماندن ظرفیت‌های گردشگری در سبزوار

ظرفیت‌های گردشگری در شهرستان سبزوار مغفول مانده است و این شهرستان از معبر نتوانسته به مقصد گردشگران تبدیل شود. معاون استاندار و فرماندار ویژه شهرستان سبزوار نیز می‌گوید: مسافرانی که سالانه وارد سبزوار می‌شوند هدف گردشگری در این شهر را ندارند؛ زیرا قبل از آغاز سفر مقصد خود را که عمدتا مشهد مقدس است، مشخص کرده‌اند. «احمد برادران» با بیان این‌که در ایام پرتردد عبور خودرو از محورهای سبزوار تا 52 هزار خودرو در روز می‌رسد، می‌افزاید: موقعیت جغرافیایی سبزوار در مسیر جاده تهران- مشهد که سالانه حدود ۲۰ میلیون زائر امام رضا(ع) از این مسیر رفت‌و‌آمد دارند و بهره‌مندی از امکانات فرودگاهی و راه‌آهن ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگر در این شهرستان است. به گفته وی، با وجود ارتقای زیرساخت‌ها و معرفی ظرفیت‌ها، این شهرستان در چند سال اخیر همچنان معبر گردشگران بوده و نتوانسته به یک مقصد برای گردشگران تبدیل شود. 


نقش شهروندان در جذب گردشگر

«محمودرضا سلیمانی» کارشناس میراث فرهنگی با بیان این‌که گردشگر باید اثر تاریخی را بشناسد و از جنبه فرهنگی و ارزش‌ها باید آگاه شود تا پی به ارزش بنا ببرد و برای مکان تاریخی وقت بگذارد، می‌گوید: زمان برای مسافر از هر چیزی باارزش‌تر است، بنابراین باید این بهانه را به مسافر بدهیم که سبزوار را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کند. وی ادامه می‌دهد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی که از چند سال گذشته در شهرستان در حال ایجاد شدن است، به دادن این بهانه به گردشگر کمک می‌کند.

سلیمانی معتقد است دغدغه گردشگری که امروز در بین مردم ایجاد شده، برگرفته از بوم‌گردی‌هاست. وی اضافه می‌کند: طرح‌ها و ظرفیت‌هایی که در سبزوار ایجاد شده است نباید در همین حد بماند. سبزوار در آغاز یک راه بزرگ است که قطعا به آن خواهد رسید. سلیمانی معتقد است یکی از علت‌هایی که گردشگری به عنوان اولویت در سبزوار مطرح نیست این است که سبزوار دارای اقتصاد صنعتی یعنی اقتصاد مبنی بر گردش پول است و هنوز اقتصاد را در پول و ریال می‌بینیم. تا زمانی که مردم معنا و لذت اقتصاد فرهنگی را درک نکنند، گردشگری در سبزوار اولویت نمی‌شود؛ زیرا مسئولان نیز از چیزهایی صحبت می‌کنند که مردم به آنها اشاره می‌کنند. 

این پژوهشگر تاریخی می‌گوید: باید عزم راسخی برای دگرگونی و تغییر ذائقه اقتصادی در سبزوار ایجاد شود و اقتصاد صرفا پولی به اقتصاد فرهنگی تبدیل شود و تعامل و تعدیلی در این میان ایجاد شود. ریشه و بنیان گردشگری در اقتصاد فرهنگی است. اقتصاد فرهنگی به معنی خلاقیت، رشد فکری، تلاش، صمیمیت، تعامل، اخلاق و آداب و رسوم است. سلیمانی با تاکید بر این‌که تا زمانی این تعدیل انجام نشود، گردشگری در این شهرستان تبدیل به اولویت نخواهد شد، می‌افزاید: بیشتر از میزان گردشگری که وارد سبزوار می‌شود،

در این شهرستان زیرساخت وجود دارد. گردشگران همراه با خود زیرساخت‌ها را فراهم می‌کنند. در واقع زیرساخت‌ها برای کسانی است که سبزوار را به عنوان گذر نگاه می‌کنند؛ زیرا گردشگر خود در توسعه زیرساخت‌ها و همچنین آثار نقش دارد. وی تاکید کرد: هرگاه میزان گردشگر در سبزوار از ۵۰ و ۷۰ درصد افزایش یافت باید یک پله در ساخت زیرساخت‌ها قدم برداشته شود و باید توجه داشت که هر شهروند سبزواری در تبدیل گذر به مقصد سبزوار نقش بسزایی دارد.