بورس بازی بد نیست

محمد حسنی‌سعدی _‌دانش‌آموخته جامعه‌شناسی

در ادبیات روزمره کلمه «بورس‌بازی» در معنای منفی آن به‌کار می‌رود. معنای برداشت‌شده از این عبارت عموما به‌معنای کسب سود از راه تبانی و بالا بردن غیرمنطقی قیمت یک کالا یا اوراق بهادار است.
 این لفظ در جاهای مختلف از زبان مسئولان، رسانه‌ها و مردم شنیده می‌شود. اصولا هر جا که قیمت یک کالا بالا می‌رود بورس‌بازی دلالان علت آن اعلام می‌شود.
2موضوع مهم در این میان قابل ذکر است؛ اول آنکه در نظام بازار و جایی که امکان تقابل عرضه و تقاضا به‌صورت شفاف و عادلانه وجود دارد امکان تبانی و بالا‌بردن قیمت وجود ندارد. 
دلیل وجود تبانی در برخی بازارها نبود بازار متشکل و شفاف برای آن است. در مواردی هم مشاهده شده که با عرضه چندنرخی کالاها زمینه سوءاستفاده رانت‌خواران فراهم آمده که مثال بارز آن ارز است. تاکنون عموما بازار متشکل و شفافی برای ارز وجود نداشته و نرخ ارز در کوچه‌پس‌کوچه‌های فردوسی تعیین شده اشت. شفاف نبودن فرایند کشف نرخ ارز، حتی بارها سبب کشف قیمت‌های کاذب در سایر بازارها شده است.
دومین نکته اینکه، به فرض وجود بازار قانونمند، شفاف و متشکل که تقابل کامل عرضه و تقاضا را سبب شود ( مثل بورس اوراق بهادار)، فعالیت در بازارها با هدف کسب سود، نه‌تنها ایرادی ندارد بلکه باعث کشف بهتر قیمت، رونق صنعت و اشتغال‌زایی می‌شود و از طرف دیگر جذب نقدینگی سرگردان به بورس یکی از معدود راه‌هایی است که می‌تواند از روند رشد نرخ تورم بکاهد.
بنابراین یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای رونق اقتصاد و اشتغال‌زایی، تشویق صاحبان نقدینگی به سرمایه‌گذاری در بورس است. اینکه بورس‌بازی را با بار معنایی منفی به‌کار می‌بریم نشان‌دهنده ذهنیت منفی عموم جامعه به فعالیت در بورس است، ولی به‌نظرمی‌رسد می‌بایست فرهنگ‌ عمومی در این حوزه به‌تدریج تغییر کند تا این باور عمومی ایجاد شود که بورس‌بازی بد نیست.