متفاوت‌ترین سال آبی خوزستان

با عبور از روز ۳۱ شهریور، سال آبی ۹7-۹8 به انتها رسید؛ سالی پر از اتفاقات آبی و متفاوت پس از یک دهه خشکسالی؛ سالی شاخص که برخی آمارها و اطلاعات مبنا را در حوزه آب‌شناسی کشور تغییر داد. به گزارش ایرنا، خوزستان در سال آبی گذشته شدیدترین سیلاب‌ها را تجربه کرد. در فروردین امسال خروجی سد کرخه به بیش از ۲ هزار متر مکعب بر ثانیه و خروجی سد دز به بیش از 3 هزار متر مکعب بر ثانیه و دبی کارون در اهواز به بیش از 3 هزار متر مکعب بر ثانیه رسید.

آن‌طور که وزیر کشور اعلام کرد، این سیل بر زندگی ۴۰۰ هزار نفر در خوزستان تاثیر گذاشت. طغیان رودخانه‌های کرخه، کارون و دز ۲۱ شهرستان را درنوردید ۱۳۳ روستا را سیلاب برد و ۳۷۴ روستا به صورت جزئی و کلی تخلیه شدند.


افزایش ورودی آب به سدهای استان

مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در این زمینه گفت: بر مبنای آمار ثبت‌شده، سال آبی ۹7-۹8 یکی از متفاوت‌ترین سال‌ها در شرایط منابع آبی خوزستان و نیز کشور بود. «داریوش بهارلویی» اظهار کرد: سال آبی گذشته (مهر ۹۷ تا پایان شهریور ۹۸) دومین سال پرآب در نیم‌قرن اخیر در استان خوزستان بود. بیش از ۳۰ سیلاب بزرگ و کوچک در سال آبی گذشته در این استان رخ داد.

وی افزود: بر اثر این رخدادهای طبیعی و جوی بی‌سابقه، میزان ورودی آب به سدها و رودخانه‌های خوزستان از مرز ۵۲ میلیارد متر مکعب گذشت. این در حالی است که متوسط آورد رودخانه‌های خوزستان حدود ۲۹ میلیارد متر مکعب است.
این مسئول گفت: در حوضه کرخه بزرگ‌ترین سیلاب تاریخی با دبی پیک لحظه‌ای 8477 متر مکعب بر ثانیه در روز ۱۲ فروردین اتفاق افتاد. در حوضه‌های دز، کارون و مارون نیز سیلاب سهمگین بود.


بیش از یک دهه خشکسالی

بهارلویی گفت: در سیلاب اول، بین ۵ تا ۱۰ فروردین، در حوضه کارون ورودی آب به خوزستان روزانه تا 7690 متر مکعب بر ثانیه رسید. وی با بیان این که ۳۹ درصد از میزان ورودی آب در ۶ ماه اول سال آبی و ۶۱ درصد آن در ۶ ماه دوم وارد مخازن و رودخانه‌ها شد، ادامه داد: فروردین امسال، با دریافت بیش از ۱۵ میلیارد متر مکعب آب و سهم ۲۹ درصدی از کل میزان ورودی، پرآب‌ترین ماه سال بود.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان این‌که خوزستان بیش از یک دهه و از سال آبی ۸۶-۸۷ با خشکسالی درگیر بوده است، گفت: در سال آبی ۹6-۹7 رودخانه‌های خوزستان با ۶۱ درصد کاهش آورد نسبت به میانگین‌ها روبه‌رو بودند که شدیدترین خشکسالی در نیم‌قرن اخیر به شمار می‌آید.


گذر از خشکسالی به مرطوب‌ترین سال

این مسئول اظهار کرد: یک دوره خشکسالی شدید و تغییر فاز در مدت کوتاهی به یکی از مرطوب‌ترین سال‌های آب‌شناسی که برای بسیاری باورپذیر نبود، به همراه بارش‌های شدید متوالی و سیلاب‌های متعدد شرایط منحصر به فردی رقم زد که مدیریت آن را بسیار دشوار و پیچیده کرد. وی گفت: در سال آبی که گذشت، تعداد سیلاب‌های مهارشده توسط سدهای استان بیش از ۳۰ سیلاب بزرگ و کوچک بود که فقط یکی از آنها در پایین‌دست سدها محسوس شد.

بهارلویی با اشاره به رویدادهای بی‌سابقه سال آبی گذشته بیان کرد: وقوع بزرگ‌ترین سیل تاریخ حوضه کرخه، ثبت سیلاب‌های تاریخی و بزرگ در حوضه‌های دز و کارون، هم‌زمانی سیلابی شدن 5 رودخانه مهم خوزستان و تداوم حدود یک ماه جریانات سیلابی را می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های این سال برشمرد.


تلاش برای مدیریت سیلاب‌ها

مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان ادامه داد: در روزهای سیلابی فروردین، طغیان بیش از ۱۶ هزار متر مکعب بر ثانیه را شاهد بودیم که در برخی ساعات از مرز ۲۲ هزار متر مکعب بر ثانیه هم گذشت. وی اضافه کرد: به این شرایط باید محدودیت‌های طبیعی هر منطقه، سد و آثار متقابل رودخانه‌ها و وجود شهرها و نقاط مهم جمعیتی در مسیر رودخانه و جریان سیلاب و همچنین رعایت نشدن حریم رودخانه‌ها را اضافه کرد. بهارلویی تاکید کرد: این سیل می‌توانست توسعه خوزستان را برای حداقل یک یا 2 دهه تحت تاثیر قرار دهد و این بیانگر بزرگی اتفاقی است که در بهار ۹۸ رخ داد و تلاش زیادی برای مهار و مدیریت آن شد.


اهداف سال آبی گذشته

بهارلویی با اشاره به اهداف و سیاست‌های سال آبی گذشته توضیح داد: حفظ کیفیت آب یکی از این اهداف بود، چنانکه بر مبنای آمار کیفی ثبت شده در تمامی مناطق هیچ‌گاه کیفیت آب از مرزهای تاب‌آوری عبور نکرد و در برخی مواقع به سبب نوسانات طبیعی، واکنش لازم برای برگشتن تعادل به منطقه صورت گرفت.

مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان افزود: طبیعی است که در رودخانه‌های خوزستان نوسان وجود داشته باشد چراکه طول رودخانه‌ها در کنار منابع آلاینده و زهاب حاصل از کشت وسیعِ صورت‌گرفته به گونه‌ای است که این تغییرات به اجبار رخ می‌دهد.

وی اظهار کرد: اما برآیند شرایط بسیار مناسب بوده به نحوی که در مقطع شهر اهواز، به عنوان یکی از نقاط مهم جمعیتی مسیر رودخانه کارون، آب عبوری هیچ‌گاه از حدود ۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه کمتر نشد. این در حالی است که در سال‌های گذشته، دبی آن به کمتر از ۱۰۰ متر مکعب بر ثانیه نیز می‌رسید. کیفیت آب حتی از استاندارد هم بهتر شد.


بازگشت حیات به تالاب‌ها و رودخانه‌ها

مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان بیان کرد: با توجه به سیاست کشت و به منظور ترمیم بخشی از خسارات سیل، در تابستان جاری محدودیتی در میزان کشت لحاظ نشد. اما با وجود هشدارهای سازمان آب و برق، در نبود برداشت درست از تعریف و مفهوم محدودیت و همچنین با وجود اعلام ظرفیت شبکه‌های آبیاری، کشت بیش از ظرفیت به‌ویژه محصولات پرمصرف انجام شد که این امر اخلال در برنامه‌‌ریزی منابع و مصارف آب را به دنبال داشت.

بهارلویی یکی دیگر از اهداف مهم در برنامه‌‌ریزی آبی در این سال را حفظ شرایط و احیای تالاب‌های خوزستان بیان کرد و گفت: بر اثر سیلاب‌ها و بارش‌های مناسب تالاب‌های خوزستان جان تازه‌ای گرفتند و حیات به آنها بازگشت. وی تاکید کرد: با وجود فشار مضاعف بر مخازن سدها، تلاش شد حقابه آنها در هر بار رهاسازی حتی بیش از نیاز منطقه و برای مقابله با برداشت‌های بی‌رویه یا غیرمجاز لحاظ شود. به گفته بهارلویی، شواهد زیستی و بازدیدهای فنی متخصصان از تالاب‌ها گویای آن است که این هدف تا حدود زیادی محقق شده است، هرچند امکان دارد رضایت دوستداران محیط ‌زیست را کاملا برآورد نکرده باشد.


افزایش ۲۳۶ درصدی تولید برق

این مسئول همچنین یکی دیگر از اهداف را برنامه‌‌ریزی در زمینه تولید برق‌ آبی و جلوگیری از کمبود انرژی در یکی از گرم‌ترین تابستان‌ها عنوان کرد و گفت: در سال آبی جاری میزان تولید و آمادگی نیروگاه‌های برق‌آبی بسیار مطلوب بوده و نقش بی‌بدیلی در جلوگیری از کمبود انرژی ایفا کرده است.

وی با اشاره به رشد ۲۳۶ درصدی تولید برق در مقایسه با سال پیش از آن توسط نیروگاه‌های برق‌آبی خوزستان ادامه داد: در این مدت ۲۶ هزار گیگاوات - ساعت انرژی برق‌آبی در خوزستان، به‌ویژه در تابستان که همزمان با حداکثر مصرف است، تولید شد. مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: این نیروگاه‌ها پس از سیلاب عظیم بهار ۹۸ با آمادگی کامل در همراهی با سیاست‌های برق و انرژی خوزستان به کاهش خاموشی‌ها کمک کردند.


نمی‌توان وقوع سیلاب را از حالا پیش‌بینی کرد

بهارلویی درباره برنامه‌ریزی مخازن سدهای خوزستان برای سال آبی ۹8-۹9 نیز توضیح داد: برنامه‌ریزی به گونه‌ای انجام گرفته که ضمن تامین و تحقق اهداف، کنترل و تعدیل سیلاب‌های محتمل در سال آبی جدید و فصول پاییز و زمستان، با حداکثر بهره‌وری در سدها مدیریت شود و خطری مناطق پایین‌دست را تهدید نکند.

وی شایعات درباره وقوع حتمی سیل را رد کرد و گفت: نمی‌توان وقوع سیل را از هم‌اکنون پیش‌بینی کرد، اما باید به این مساله توجه داشت که سیل یکی از خصوصیات و ویژگی‌های رودخانه‌های خوزستان است. مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان افزود: ذخایر سدهای خوزستان در ابتدای سال آبی جدید نسبت به مدت مشابه پارسال 9/2 برابر بیشتر است و برنامه‌‌ریزی شده که سدهای این استان با حجم خالی بیش از 8 میلیارد متر مکعب دوره سیلابی را آغاز کنند تا اجازه ندهند که مشکلی در پایین‌دست سدها ایجاد شود. در همین حال کشت غالب منطقه در این فصول نیز انجام شود.

این مسئول گفت: در حوضه مدیریت مخزن، تشکیل کارگروه اقدامات دفاتر ستادی سازمان آب و برق خوزستان، تشکیل جلسات شورای مدیریت به هم پیوسته منابع آب، هماهنگی برای تشکیل میز پیش‌بینی هواشناسی بین سازمان آب و برق، مدیریت بحران و هواشناسی استان و برنامه‌ریزی مخازن سدها و رصد هر روزه منابع آبی و ایجاد حجم خالی مناسب کنترل سیل از اقداماتی است که انجام شده یا در حال انجام است.


سال آبی گذشته فراز و نشیب‌های زیادی داشت

مدیر دفتر برنامه‌‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: پراکنش جغرافیایی حوضه‌های آبریز و رودخانه‌های منتهی به خوزستان چندین استان را دربر می‌گیرد. سدها یکی از نقاط کنترل‌کننده در مسیر رودخانه‌ها هستند و نمی‌توان انتظار داشت تمامی بار مدیریت آب و چالش‌های متعدد با برنامه‌‌ریزی برای آنها حل شود. بنابراین در مدیریت سیل باید اقدامات متنوعی در بالادست و پایین‌دست سدها انجام شود.

به گزارش ایرنا «داریوش بهارلویی» با تاکید بر انجام شدن تکالیف و وظایف سازمان‌ها که نقش موثر و تعیین‌کننده‌ای در کاهش خطرات و خسارات سیل دارند، ادامه داد: تسریع بازسازی سیل‌بندها، اختصاص بودجه مناسب به طرح‌های انحراف سیل مانند خسرج در حوضه کرخه، اصلاح جاده‌های ساحلی در اهواز، داشتن نقشه و پلان عملیاتی برای مواقع بحرانی و توجه به حریم رودخانه‌ها در بازسازی‌ها همه از الزاماتی هستند که باید به آنها توجه شود.

وی بیان کرد: به گواه مستندات فنی، بازرسی‌ها و گزارش‌های دستگاه‌های ناظر و هیات‌های تحقیق و در نهایت آمار ثبت شده یکی از موفق‌ترین کارنامه‌ها در زمینه مدیریت مخزن و سیل کشور در سال آبی گذشته در خوزستان رقم خورد. بهارلویی گفت: اگرچه خسارت‌های سیلاب نگذاشت مردم - به‌ویژه کشاورزان و روستاییان - شیرینی این اقدامات را بچشند، اما باید مجموعه این اقدامات و بزرگی حادثه رخ‌داده در کنار هم سنجیده شوند.

وی بیان کرد: فراز و نشیب‌های بسیاری در سال آبی گذشته وجود داشت، در وقایع سیل و پس از آن بی‌مهری زیادی به کارکنان سازمان آب و برق شد و حتی برخی تلاش کردند آنان را روبه‌روی مردم جلوه دهند. ولی مفتخریم که جزئی از همین مردم هستیم و در کنار آنان تمام تلاش خود را با نگاه به تجربیات سیل ۹۸ برای مدیریت بهینه آب در سال آبی پیش رو به کار می‌گیریم.