وزارت میراث؛ موتور پیشرفت یا بارمضاعف؟

حسین عباسی _ تحلیلگر حوزه میراث فرهنگی و گردشگری

آیا  وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برنامه‌ای مدون برای تحقق اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دارد؟ ترکیه پس از مصادره شاعر پرآوازه و عارف ایرانی (جلال‌الدین مولانا) درصدد ثبت جهانی حکیم ایرانی( بوعلی سینا) به عنوان میراث خود است. از این دست پرونده‌ها کم نیستند. بیهقی، پوریای ولی و فردوسی در پس تلاش‌های فراوان افغانستان درحال  مصادره هستند،  نظامی گنجوی، موسیقی عاشیقلار، ساز تار، شب یلدا و ورزش چوگان توسط جمهوری آذربایجان،  عمر خیام توسط کشورهای عربی، بادگیرها توسط امارات متحده عربی، قهوه‌خانه به نام ترکیه، فارابی به نام ترکیه و جمهوری قزاقستان، نان لواش توسط جمهوری ارمنستان و یا حتی شیر ایرانی توسط هند، از این دست موارد هستند که در پس کوتاهی‌های مکرر و غفلت مسئولان هر از گاه بر صدر خبرها می‌نشینند. 

آیا وزارتخانه تازه تاسیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برنامه‌ای برای همکاری با سایر نهادها در جهت توسعه زیرساخت‌های گردشگری و انجام تبلیغات قوی در سطح منطقه و بین‌الملل با هدف جذب بسیاری از گردشگران خارجی به کشور دارد؟ سرزمین ایران به سبب برخورداری از فرهنگ غنی و به‌عنوان یکی از تمدن‌های بزرگ و مهم جهان می‌تواند هر گردشگری را برای سفر به وسوسه بیندازد. صد البته در این عرصه می‌توان روانشناسی تبلیغات گردشگری را شناخت و آن را به کار بست و از تجربیات سایر کشورها در صنعت گردشگری بهره برد. ترکیه، همسایه ایران در سال‌2018 توانست 40‌میلیون گردشگر خارجی جذب کند و از این محل 32‌میلیارد دلار درآمد داشته باشد. برخی کشورها توانسته‌اند از صنعت گردشگری به عنوان یک ابر صنعت بهره ببرند و این صنعت را به عنوان تنها منبع کسب درآمد خود انتخاب کنند. صنعت گردشگری محدود به یک قلمرو نیست و می‌تواند به تنهایی موتور محرک سایر صنایع باشد. اگر ایران، کمی پیش‌تر اقدام به توسعه این صنعت کرده بود می‌توانست در تنگنای تحریم‌های کنونی و ظالمانه آمریکا که در فروش نفت و برگشت پول با مشکل روبه‌رو شده، با بهره‌گیری از صنعت گردشگری، از پیچ تاریخی به سلامت و با کمترین زحمت عبور کند.
چه راهکاری برای پیمودن آسان‌تر مسیر جذب گردشگر خارجی به ایران وجود دارد؟ استفاده درست از شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیما و بهره‌گیری از شبکه‌های تلویزیونی ‌و مطبوعات بین‌المللی در جهت تبلیغ درست جاذبه‌های گردشگری کشور، دعوت از سفرای کشورهایی که شهروندان‌شان بیشترین سهم را در گردشگردی جهان دارند، دعوت از نخبگان، خبرنگاران و هنرمندان و استادان ایرانشناسی و زبان فارسی در جهان و حتی دانشجویان این رشته‌ها برای بازدید و شناخت بهتر از فرهنگ و تمدن کشور و ظرفیت ایرانی‌های خارج از کشور برای معرفی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، راهکارهایی است که می‌تواند کشور را در مسیر جذب گردشگر یاری کند. 

ایران سومین کشور تولیدکننده صنایع‌دستی از لحاظ تنوع در جهان، پس از هند و چین است. صنایع‌دستی ایران شامل 18 گروه، 242 رشته و 140 زیرمجموعه است که برخی حتی به ثبت ملی و جهانی نیز رسیده است. در سال‌های اخیر یکی از مشکلات عمده هنرمندان صنایع‌دستی، واردات بی‌رویه صنایع‌دستی ارزان‌قیمت از کشورهای چین و هند بود. در حالی که وزارت میراث  می‌تواند با حمایت از هنرمندان، زمینه‌ساز تحول بزرگ در مناطق روستایی و کمتر برخوردار باشد و با ایجاد اشتغال از مهاجرت جلوگیری کند. با توجه به دغدغه‌های ذکر شده این امید وجود دارد که وزارتخانه تازه‌متولد‌شده میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بتواند با تحولی بزرگ در حفظ و شناساندن میراث‌فرهنگی به جهانیان، شناخت و بهره‌گیری از روانشناسی تبلیغات در صنعت گردشگری در جهت جذب گردشگران مشتاق سفر به ایران و حمایت تمام قد از صنایع‌دستی، نقش بسزایی در پیشرفت کشور ایفا کرده و باری از مشکلات کشور کم کند، نه آن که خود تبدیل به بار تحمیلی بر سیستم اداری کشور شود.