بازی با مرگ، پای صندوق رأی

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

 مردم افغانستان امروز برای چهارمین بار پس از سقوط حکومت طالبان، برای انتخاب رئیس‌جمهور خود به پای صندوق‌های رأی می‌روند؛ انتخاباتی که تاکنون 2بار به دلایل امنیتی به تعویق افتاده و اکنون در شرایطی برگزار می‌شود که همچنان هدف حملات گروه طالبان است.
بیش از 9میلیون و 600هزار نفر از مردم برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کرده‌اند اما افزایش حمله‌های طالبان طی ماه‌های اخیر در نقاط مختلف افغانستان و قدرت‌گیری این گروه، نگرانی‌ها در مورد کاهش شمار افرادی که در نهایت رأی خود را به صندوق‌ها خواهند انداخت افزایش یافته است. سال گذشته، در انتخابات مجلس نیز حدود 9میلیون و 100هزار نفر برای رای‌دهی ثبت‌نام کرده بودند اما تنها حدود 4میلیون نفر پای صندوق‌ها حاضر شدند.
تلویزیون طلوع افغانستان به نقل از برخی ساکنان شهر بلخ خبر داده که نیروهای طالبان آنها را تهدید کرده‌اند که اگر در انتخابات شرکت کنند، مجازات خواهند شد. اینگونه تهدیدهای مستقیم، نگرانی‌ها در مورد احتمال افزایش حملات به شعب رای‌گیری و افزایش تلفات در میان مردم را جدی‌تر کرده است. انتخابات البته از 60روز پیش، یعنی همزمان با آغاز کارزار انتخاباتی نامزدها، هدف حملات طالبان قرار گرفت. حمله انتحاری و تیراندازی به دفتر معاون اشرف غنی، رئیس‌جمهور کنونی افغانستان و یکی از نامزدهای پیشرو در انتخابات، نقطه آغاز حملات طالبان به انتخابات بود. پایان‌بخش آن نیز حمله انتحاری به آخرین گردهمایی اشرف غنی و همچنین حمله به یکی از مراکز صدور کارت‌های شناسایی رای‌دهندگان بود. سخنگوی طالبان پس از این حملات در بیانیه‌ای تأکید کرد که این گروه پیش از این هشدارهای لازم را داده است. ذبیح‌الله مجاهد گفت: «اگر کسی آسیب ببیند و کشته شود، مسئولیت‌اش با خودش است.»
ماجرای انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، اکنون با ضعف دولت مرکزی این کشور در تامین امنیت نیز گره خورده است. اگرچه انتخابات سراسری است اما رای‌گیری تنها در مناطقی برگزار می‌شود که تحت کنترل دولت است. طبق گزارش نهادهای امنیتی آمریکا، حدود 60درصد از جمعیت افغانستان در مناطقی زندگی می‌کنند که تحت کنترل دولت است. حدود 11درصد در مناطق تحت کنترل طالبان به‌سرمی‌برند و مابقی در مناطقی هستند که درگیری، دائما میان دو طرف ادامه دارد.
کمیسیون مستقل انتخابات 7هزار و 400شعبه را برای اخذ آرای مردم درنظر گرفته بود اما در همان ابتدا 2هزار شعبه به‌دلیل مسائل امنیتی حذف شد. تلویزیون طلوع افغانستان دیروز در گزارشی به نقل از مسئولان کمیسیون انتخابات خبر داد که از میان 5هزار و 373شعبه‌ای که قرار بود امروز آرای مردم را اخذ کنند، 445شعبه دیگر به روی مردم باز نخواهد شد. عدم‌تامین امنیت، دلیل اصلی این تصمیم بوده است.





غنی و عبدالله، چهره‌های پیشرو
16چهره سیاسی نامزد کرسی ریاست‌جمهوری افغانستان شده‌اند و برنده باید بیش از نیمی از آرای اخذ شده را به‌دست بیاورد. درصورتی که هیچ‌یک از نامزدها حدنصاب لازم را کسب نکنند، انتخابات به دور دوم می‌رود و در دور دوم، به‌دست آوردن اکثریت نسبی تعیین‌کننده پیروز میدان خواهد بود.
در انتخابات امسال، رقابت اصلی میان 2چهره بیشتر شناخته شده یعنی اشرف غنی 70ساله و عبدالله عبدالله 59ساله است. عبدالله طی 5سال گذشته در کابینه غنی حضور داشته و به‌عنوان رئیس‌اجرایی دولت فعالیت کرده است. این پست در سال2014 ایجاد شد؛ یعنی زمانی که پیروزی اشرف غنی در انتخابات مورد تردید مخالفانش قرار گرفت و سلامت رای‌گیری زیر سؤال رفت. عبدالله آن زمان هم رقیب اصلی غنی بود و در نهایت با میانجی‌گری آمریکا پذیرفت که در پست جدید رئیس‌اجرایی دولت قرار گیرد و پیروزی غنی را بپذیرد. نتیجه این توافق، تشکیل دولت وحدت ملی افغانستان بود که طی این سال‌ها هرگز نشانه‌های زیادی از وحدت در آن دیده نشد.
اشرف غنی پیش از ریاست‌جمهوری وزیر دارایی بود و در سال2014 با وعده توسعه اقتصادی وارد انتخابات شد. هواداران غنی معتقدند، او طی 5سال گذشته در مبارزه با فساد و حمایت از گفت‌وگوهای صلح با طالبان موفق بوده است. مخالفان اما ناامنی گسترده و بیکاری شدید در افغانستان را نتیجه عملکرد ضعیف دولت غنی می‌دانند. عبدالله عبدالله در سال2009 نیز در انتخابات حضور داشت. او آن زمان هم انتخابات و کرسی ریاست‌جمهوری را به حامد کرزای باخت. عبدالله چشم‌پزشک است اما دوستی نزدیک او با احمد شاه مسعود، پای او را به سیاست باز کرد. عبدالله عبدالله به‌عنوان وزیر خارجه افغانستان فعالیت کرد. هر 2نفر وعده پایان جنگ و خونریزی در افغانستان داده‌اند اما هیچ‌یک برنامه مدونی برای پایان جنگ یا اصلاحات اقتصادی در افغانستان ارائه نکرده‌اند.

تقلب در انتخابات
تقلب در انتخابات، اکنون دیگر به یک اتفاق عادی در افغانستان تبدیل شده است.‌ماه گذشته 13نفر از مسئولان کمیسیون مستقل انتخابات که مسئول برگزاری انتخابات مجلس بودند به دستکاری در آرا،  متهم و به زندان محکوم شدند.  دولت افغانستان امسال برای جلوگیری از تقلب، کاربرد دستگاه‌های بایومتریک که برای شناسایی افراد از اثرانگشت، اسکن چشم و صورت استفاده می‌کند را محور رای‌گیری قرار داده است. سال گذشته در انتخابات مجلس، آموزش ناکافی مسئولان اجرایی برای استفاده از این دستگاه‌ها و همچنین از کار افتادن تعداد زیادی از آنها به یک بحران در روز انتخابات تبدیل شد.



مکث
نامزدهای اصلی در انتخابات

از میان 16نامزد حاضر در انتخابات، 6نامزد شانس بیشتری برای پیروزی دارند. هر نامزد، از ابتدا باید 2معاون خود را معرفی کند.


اشرف غنی: رئیس‌جمهور کنونی افغانستان به‌دنبال تمدید حضورش در قدرت است. غنی از قوم پشتون است. او امرلله صالح که پیش از این رئیس سازمان اطلاعات افغانستان بوده را به‌عنوان معاون اول و سرور دانش را به‌عنوان معاون دوم خود انتخاب کرده است. صالح تاجیک است و دانش هزاره.


عبدالله عبدالله: پدر عبدالله پشتون و مادرش تاجیک بوده است. او رقیب اصلی غنی است. معاون اول عبدالله، عنایت‌الله فرهمند، رئیس دفتر ژنرال دوستم از قوم ازبک  و معاون دوم او عبدالله سعادتی از قوم هزاره است.


احمد ولی مسعود: او برادر کوچک احمد شاه مسعود و از قوم تاجیک است. او پیش از این، سفیر افغانستان در انگلیس بوده است. احمد ولی مسعود، فریده مومند وزیر آموزش عالی که از قوم پشتون است را به‌عنوان معاون اول و لطیف نظری از قوم هزاره را به‌عنوان معاون دوم معرفی کرده است.


گلبدین حکمتیار: او یکی از فرماندهان قدیمی جهادی در افغانستان و از قوم پشتون است. او در جنگ داخلی افغانستان در دهه1990، یک‌بار کابل را به توپ بسته بود. فضل الهادی وزیر و حفیظ الرحمان نقی، هر دو از قوم تاجیک و عضو حزب اسلامی حکمتیار را در انتخابات همراهی می‌کنند.


عبدالطیف پدرام: پدرام از قوم تاجیک است. او عضو مجلس و حمایت از حقوق زنان و ایجاد فدرالیسم در افغانستان در صدر برنامه‌های او بوده است. احسان‌الله حیدری از قوم هزاره و محمد صادق وردک از قوم پشتون معاونان او هستند.


رحمت‌الله نبیل: نبیل تاکنون 2بار رئیس اداره امنیت ملی افغانستان بوده است. او یکی از دشمنان سرسخت طالبان و منتقد جدی غنی است. نبیل از قوم پشتون است. مراد علی مراد از قوم هزاره و خانم مسعوده جلال که پیش از این وزیر امور زنان بوده معاونان او هستند. جلال از قوم تاجیک است.