استیضاح؛ قمار بزرگ دمکرات‌ها

جواد نصرتی ـ خبرنگار

 نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان سرانجام احتیاط را کنار گذاشت و با وجود پیامدهای هولناک سیاسی، رسما دستور تحقیقات استیضاح درباره عملکرد دونالد ترامپ را صادر کرد.
رهبر بانفوذ دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان، پیش از این یکی از مخالفان سرسخت استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا بود اما رسوایی اخیر دونالد ترامپ در ماجرای تماس با رئیس‌جمهور اوکراین، سرانجام او را هم متقاعد کرد که از استیضاح ترامپ حمایت و دستور شروع پروسه تحقیقات را صادر کند.
به گزارش نیویورک‌تایمز، پلوسی در سخنرانی خود در این‌باره ترامپ را متهم کرد که سوگند خود به‌عنوان رئیس‌جمهور و همینطور منافع ملی آمریکا را با فشار به یک رهبر خارجی با هدف کسب منافع فردی زیر پا گذاشته است.
پلوسی، که پیش از این سخنرانی در یک جلسه در زیرزمین کنگره با دیگر رهبران دمکرات مجلس نمایندگان درباره شروع پروسه استیضاح بحث کرده بود، ‌در جمع خبرنگاران روی این مسئله تأکید کرد که هیچ‌کس بالاتر از قانون نیست و ترامپ باید پاسخگوی کارهای خود باشد. او گفت: «اقداماتی که رئیس‌جمهور انجام داده به‌صورتی جدی قانون اساسی را نقض کرده است.»
صحبت از استیضاح ترامپ، از مدت‌ها پیش در واشنگتن مطرح بود و زمانی که تحقیقات رابرت مولر درباره تبانی ستاد انتخاباتی ترامپ و روس‌ها در جریان بود به اوج رسید. بعد از آنکه گزارش نهایی به نفع ترامپ تمام شد، ‌رئیس‌جمهور آمریکا از موضع قدرت با دمکرات‌ها برخورد  و بدون واهمه از موضوع استیضاح صحبت می‌کرد. در تمام این مدت، پلوسی، آگاه از پیامدهای سنگین شکست استیضاح برای دمکرات‌ها آن هم یک سال پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، هیچ‌گاه از این ایده حمایت نمی‌کرد. با این حال، ماجرای تماس تلفنی ترامپ با ولودیمیر زیلنسکی شرایط را به‌صورتی بنیادین تغییر داد و پلوسی و دیگر دمکرات‌های مردد را مصمم کرد که استیضاح رئیس‌جمهور را پی بگیرند.

تغییر استراتژی
ترامپ، متهم است که در انتهای‌ ماه جولای، در تماسی تلفنی با رئیس‌جمهور اوکراین به او فشار آورده است تا درباره فساد احتمالی هانتر بایدن، پسر جو بایدن تحقیق کند. پسر بایدن مدتی در اوکراین عضو هیأت‌مدیره یک شرکت نفت و گاز بوده است. بایدن، یکی از رقبای احتمالی ترامپ در انتخابات سال آینده است. ترامپ، چند روز پیش از این تماس تلفنی، کمک چند صد میلیون دلاری آمریکا به اوکراین را هم بلوکه کرده بود. این مسئله، بعد از آن علنی شد که یک مقام امنیتی، گزارشی در این‌باره به اداره بازرسی جامعه اطلاعاتی آمریکا ارائه کرد. این گزارش، «فوری» و «معتبر» تشخیص داده شد و براساس قانون، باید به کنگره فرستاده می‌شد. با این حال، کاخ سفید جلوی این کار را گرفت و حالا اتهام جلوگیری از اجرای عدالت هم به ترامپ وارد شده است.
سی‌ان‌ان به نقل از برخی منابع نوشته است این اقدام رئیس‌جمهور، چنان شوکه‌کننده بوده است که پلوسی را به این نتیجه رسانده خویشتنداری دیگر فایده‌ای ندارد و باید تحقیقات رسمی شروع شود. عامل دیگری که پلوسی را متقاعد کرده تا تحقیقات استیضاح را شروع کند، تغییر نظر دمکرات‌های بیشتری در مجلس نمایندگان بوده است. با وجود درخواست‌های پیشین برای استیضاح ترامپ، تعدادی از هم‌حزبی‌های پلوسی، همچون خود او موافق این مسئله نبوده‌اند اما رسوایی اخیر، نظر آنها را هم برگردانده است.
براساس دستور پلوسی، حالا 6 کمیته مجلس نمایندگان که به‌صورت مستقل در این‌باره تحقیق می‌کردند، زیرنظر «یک چتر تحقیقاتی» جامع‌تر به تحقیقات خود ادامه خواهند داد و در نهایت، جرایم قابل‌استیضاح ترامپ را به کمیته قضایی مجلس نمایندگان (جایی که براساس قانون باید استیضاح در گام اول تصویب شود) خواهند داد.

بازی مرگ و زندگی
هر چند هنوز سازوکار و جدول زمانی تحقیقات استیضاح توسط پلوسی ابلاغ نشده اما با توجه به اکثریت دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان می‌توان پیش‌بینی کرد که استیضاح در مجلس نمایندگان رأی خواهد آورد. مشکل اصلی دمکرات‌ها، مجلس سناست؛ جایی که اکثریت در اختیار جمهوریخواهان است. لایحه استیضاح برای تصویب شدن در سنا، به رأی دوسوم سناتورها نیاز دارد.
شکست استیضاح در کنگره، می‌تواند یک سال مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری، ضربه سنگینی به شانس موفقیت دمکرات‌ها بزند. قمار پلوسی برای شروع استیضاح، درصورت شکست، ‌می‌تواند با واکنش رأی‌دهندگان به نفع ترامپ شود و این همان دلیلی است که باعث شده بود پلوسی در ماه‌های اخیر با استیضاح مخالف باشد.
ترامپ در نخستین واکنش‌ها به این موضوع، در توییتر این پروسه را «آزار رئیس‌جمهور» خواند و دمکرات‌ها را متهم کرد بی‌دلیل هیاهو راه انداخته‌اند و در ظاهر از موضع قدرت وارد شد. با وجود این، ‌به گزارش سی‌ان‌ان، مسئله استیضاح ترامپ را بسیار نگران کرده است. او برای برگرداندن ورق به نفع خود، گفته بود که متن کامل مکالمات خود با رئیس‌جمهور اوکراین را منتشر خواهد کرد. کاخ سفید هم گفته است که آماده است اجازه دهد مقام امنیتی که نخستین گزارش را ثبت کرده در کنگره حاضر شود. بر اساس نسخه کوتاه‌شده‌ای که دیروز کاخ سفید منتشرکرد،‌ترامپ زیلنسکی را تحت فشار قرار داده تا با رودی جولیانی وکیل شخصی خود و مقامات آمریکایی برای تحقیق درباره فساد بایدن همکاری کند.



ساز و کار قانونی استیضاح
تا حالا 2 رئیس‌جمهور در تاریخ آمریکا استیضاح شده‌اند یک رئیس جمهور تا پای استیضاح رفت و هر دو استیضاح انجام شده بی‌نتیجه بوه است. در نخستین مورد، استیضاح اندرو جانسون در سال 1868 در سنا مطرح شد که تنها با یک رأی شکست خورد و در مورد دوم هم بیل کلینتون در سال1998 توانست از حمایت کافی در سنا برخوردار باشد. تنها موردی که مشخصا به نتیجه می‌رسید، استیضاح ریچارد نیکسون در سال1974 بود که البته با استعفای او، استیضاح اصلا مطرح نشد.

مجلس نمایندگان
1ـ هر عضوی می‌تواند درصورتی که تشخیص دهد رئیس‌جمهور به‌خاطر «خیانت، ارتشا و دیگر جرایم سنگین» گناهکار است، لایحه استیضاح را مطرح کند.

2ـ مجلس نمایندگان، بعد از تصویب لایحه در کمیته قضایی، اتهام‌ها را بررسی می‌کند. اگر اکثریت (51درصد) از استیضاح حمایت کنند، پروسه وارد مرحله محاکمه می‌شود.


سنا
3ـ محاکمه شروع می‌شود. قاضی ارشد دیوان‌عالی آمریکا به‌عنوان رئیس جلسه حاضر می‌شود؛ درحالی‌که اعضای مجلس نمایندگان به‌عنوان دادستان و سناتورها به‌عنوان هیأت منصفه در آن حضور دارند. رئیس‌جمهور می‌تواند مثل دادگاه‌های دیگر، در این جلسه وکیل مدافع داشته باشد.

4ـ در پایان محاکمه، رأی‌گیری سنا نتیجه را مشخص می‌کند. اگر حداقل دوسوم (67درصد) سناتورها رئیس‌جمهور را گناهکار تشخیص بدهند، او از کار برکنار می‌شود و معاون او ادامه دوره ریاست‌جمهوری را به‌عهده خواهد گرفت.