محمدعلی مجتهدی ماندگار در سپهر علم واندیشه ایران

زنده‌یاد پروفسور «محمدعلی مجتهدی» در نخستین روز پاییز سال ۱۲۸۷ در لاهیجان پا به جهان گذاشت و بعدها در سپهر علم و اندیشه ایران زمین ماندگار شد. به گزارش ایرنا، وی مدیر دبیرستان ماندگار البرز بود و تاسیس دانشگاه صنعتی شریف را عهده‌دار شد. بزرگان بسیاری در عرصه‌های مختلف علمی و مدیریتی از این دانشگاه به کشورمان معرفی شده‌اند.

 پدر پروفسور مجتهدی تاجر ابریشم بود به همین دلیل تمایل چندانی به تحصیل علم فرزندش نداشت یا اجازه تحصیل در شهرهای دیگر را نمی‌داد. با این حال محمدعلی 7 ساله در مدرسه حقیقت لاهیجان کسب علم و دانش را آغاز کرد. حدود 5 سال بعد و به دنبال بروز برخی ناآرامی‌ها در گیلان به واسطه نهضت جنگل و قیام استبدادستیزانه میرزاکوچک خان جنگلی وقفه‌ای در روند علم‌آموزی او ایجاد شد.

پس از برقراری ثبات نسبی سیاسی در کشور، زمانی که ۱۷ ساله بود با استفاده از ارثیه مادری، به تهران عزیمت کرد و تحصیلات ابتدایی مقطع دبیرستان را در دارالمعلمین مرکزی و سپس سال‌های پایانی را در مدرسه شرف گذراند و با کسب قبولی برای اعزام به فرانسه، راهی اروپا شد. یک سال در مدرسه بلز پاسکال در شهر کلرمون به تقویت زبان فرانسوی پرداخت و پس از آن وارد دانشگاه لیل شد و لیسانس مکانیک را طی 3 سال کسب کرد.


نخبه در مکانیک استدلالی

مجتهدی در مکانیک استدلالی بین تمام هم‌دوره‌ای‌هایش، عنوان اول را به دست آورد و بهترین دانشجو شد. وی طی سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۷ موفق شد مدرک فوق لیسانس خود را دریافت کند. پس از آن نیز تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه سوربن را آغاز و روی پایان‌نامه‌ای با عنوان حل برخی مسائل مکانیک مایعات تحقیق کرد.بالاترین امتیاز برای تصویب دکترا به او داده شد و در 30 سالگی به ایران بازگشت و دانشیار ریاضی دانشکده علوم و دانشسرای عالی شد.مجتهدی در سال ۱۳۲۰ پس از پایان دوره سربازی، ضمن تدریس در دانشکده فنی دانشگاه تهران، در دبیرستان البرز نیز عهده‌دار مسئولیت شد. این دبیرستان سال ۱۲۵۴ توسط دکتر ساموئل جوردن تاسیس شده بود.


مدیریت دبیرستان البرز

وی از مرداد سال ۱۳۲۳ برای مدیریت دبیرستان البرز برگزیده شد و آن را به بهترین و مشهورترین مدرسه ایران تبدیل کرد. مجتهدی ۳۴ سال مدیر این دبیرستان بود و بسیاری از دانشمندان و مشاهیر علمی کشورمان را تربیت کرد. سال ۱۳۴۰ همزمان با ریاست دبیرستان، ریاست دانشگاه شیراز را نیز بر عهده گرفت. وی آذر سال ۱۳۴۱ به مدت 3 سال رئیس دانشگاه پلی‌تکنیک (امیرکبیر) تهران و آبان سال ۱۳۴۴ مسئول تاسیس دانشگاه صنعتی شریف شد. 

این دانشگاه طی ۱۱ ماه بعد یعنی از اول مهرماه سال ۱۳۴۵ شروع به فعالیت کرد.پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مجتهدی از دولت وقت خواست تا فرد دیگری را به جای او در دبیرستان البرز منصوب کند تا بتواند برای معالجه چشمش به خارج از کشور برود. وی بعدها دچار نارسایی قلبی شد و پس از پشت سر گذاشتن 3 بار سکته قلبی، سال ۱۳۷۶ در شهر نیس فرانسه فوت کرد و در همان شهر به خاک سپرده شد.


سوابق و یادگاری‌ها

عضویت در کمیسیون علمی و فرهنگستان از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰، ریاست دبیرستان البرز، عضویت رسمی در شورای عالی فرهنگ از سال ۱۳۲۳، مدیریت کل اداری و آموزشی وزارت فرهنگی در سال تحصیلی ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶، سرپرستی محصلان ایرانی در فرانسه طی اسفند سال ۱۳۳۹، ریاست دانشگاه شیراز، ریاست دانشگاه صنعتی پلی تکنیک تهران، نیابت تولید دانشگاه شریف و ریاست دانشگاه شهید بهشتی از بهمن سال ۱۳۴۶ تا مرداد سال ۱۳۴۷.

در میان همه این سوابق، ۳۴ سال ریاست دبیرستان البرز درخشان‌تر از همه است. مجتهدی در زمان خدمت در دبیرستان البرز، جان‌نثاری‌های بسیاری در راه ارشاد جوانان انجام داد. او معتقد بود جوانانی که از این دبیرستان فارغ‌التحصیل می‌شوند، باید دارای اعتماد به نفس، نظم و انضباط باشند.وی از طرف وزارت فرهنگ و نخست وزیران وقت تقدیرنامه‌های متعدد دریافت کرد و با تصویب شورای عالی فرهنگ به دریافت نشان درجه اول فرهنگ نائل شد. ضمن این‌که از طریق وزارت فرهنگ فرانسه نیز نشان‌هایی دریافت کرد.

بنیاد نخبگان استان تهران، مهر سال گذشته مراسم نکوداشت مقام فرهنگی و آموزشی مجتهدی را برگزار کرد.سال ۱۳۹۴ بنیاد محمدعلی مجتهدی‌ گیلانی توسط هیات موسسی متشکل از علاقه‌مندان و دانش‌آموختگان دبیرستان البرز و دانشگاه صنعتی شریف در تهران پایه‌گذاری شد. استفاده از تجربیات دانش‌آموختگان و علاقه‌مندان به مکتب مجتهدی برای افزایش سطح معلومات دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان، ارتقای سطح دانش و بینش عمومی و اعتلای فرهنگ و هنر کشور، اشاعه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و اسلامی، تلاش برای سازماندهی دانش‌آموختگان و دست‌پروردگان دکتر مجتهدی در مراکز آموزشی وابسته، اعطای جایزه و نشان علمی، فرهنگی و آموزشی بنیاد به دانش‌آموختگان آموزش متوسطه و عالی، اعطای بورسیه و حمایت‌های مالی از علاقه‌مندان، دانش‌آموختگان و نخبگان آموزش متوسطه و عالی کشور برای اعتلای اهداف علمی، فرهنگی و هنری بنیاد، تاسیس، تجهیز، حمایت مالی و معنوی مراکز فرهنگی، هنری و آموزشی و وقف عام به نام بنیاد، همکاری با مقامات کشوری، استانی و محلی به ‌منظور ایجاد مجتمع و موزه فرهنگی، هنری و آموزشی برای ارتقای سطح فرهنگی مردم از اهداف تاسیس بنیاد ذکر شده است.