گردشگری
توسعه گردشگری روستایی با وام کم‌بهره
اعطای وام به سرمایه‌گذاران بخش گردشگری برای سرمایه‌گذاری باعث مهاجرت معکوسبه روستاها می‌شود
عاطفه علیان|اصفهان- خبرنگار:
اسم روستا که می‌آید، تصاویر متفاوتی در ذهن نقش می‌بندد. اما این‌که یک گردشگر فرسنگ‌ها مسافت را طی و برای مدتی به روستا سفرکند به شرایط طبیعی، شیوه زندگی، آداب و رسوم، فرهنگ، صنایع دستی و غذاهای محلی آن روستا برمی‌گردد. همچنین یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مهم روستاها بافت و معماری بومی و مناظر بکر و مرموز آنهاست. همین گردشگری روستایی موجب رونق تولید هم شده و سهم مهمی در اقتصاد مناطق روستایی ایفا کرده است. بخش گردشگری روستایی منبع بسیار مهمی برای اشتغال نیروی کار غیرماهر و زنان روستایی شده است که با تولید صنایع دستی و محصولات دامی به توانمندسازی خانواده و کاهش فقر و محرومیت کمک می‌کنند. فعالیت‌های اجتماعی روستاییان و حمایت از حفظ و آبادانی فضاهای تاریخی مانند خانه‌های قدیمی روستایی، باغ‌ها و گردشگاه‌ها از مزایای دیگر گردشگری روستایی است. استان اصفهان با 852 روستا، اولین اقامتگاه بوم‌گردی در کشور و برگزاری رویدادهای گردشگری روستایی توانسته است ترکیب مناسب و هماهنگی بین منظر سخت اعم از خانه‌ها و کوچه‌ها با منظر نرم که به بستر طبیعی روستاها و آداب و رسوم آنها اشاره دارد، برقرار کند و گردشگران داخلی و خارجی را به روستاهای خود جذب کند.
گردشگری روستایی
«زبیده رحیمی» ساکن روستای هنجن در شهرستان نطنز می‌گوید: این روستا با آب و هوای کوهستانی و رودخانه‌هایش چشم‌اندازی عالی برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کرده است. در این روستا خانه‌های قدیمی با بافتی که قدمتش به پیش از اسلام هم می‌رسد، وجود دارد و گردشگری روستایی موجب شده است بسیاری از اهالی از شهر برگردند و در آن مهاجرت معکوس رخ داده است.
وی می‌افزاید: خانه‌های این روستا از مصالح بومی مثل سنگ، گِل و چوب ساخته شده‌اند و اهالی آن بهترین محصولات دامی و کشاورزی را تولید می‌کنند. طبیعت بکر و محصولات بومی باعث شده‌اند گردشگران چند روزی از زندگی شهری دل بکنند و به این روستا بیایند و همین موضوع باعث جذابیت سرمایه‌گذاری در آن شده است.
زنان روستای عروسان از توابع منطقه خور و بیابانک در کارگاهی با بافت و معماری کهن منطقه کویری مشغول قالی‌بافی هستند؛ کارگاهی که در کنار درختان نخل سر به فلک کشیده قرار دارد و باید از اتاق‌های تودرتو که با حیاط مرکزی محاصره شده‌اند و از خشت و گل ساخته شده‌اند، عبور کرد تا به صدای کوبیده شدن دفتین بر گرده‌های قالی در آن رسید. یکی از همین زنان می‌گوید: این روستا همیشه مورد علاقه طبیعت‌گردان بوده است و تورهای گردشگری، برای گردشگران داخلی و خارجی را کویرنوردی به اینجا می‌آورند. خانه‌های این روستا به خاطر معماری خاصی که دارند، به اقامتگاه‌های بوم‌گردی تبدیل شده‌اند.
«فلک‌ناز سعیدی» ادامه می‌دهد: اگر گردشگر نباشد، در روستا چرخ زندگی نمی‌چرخد. روستاییان عروسان و حتی روستاهای اطراف در بازارچه‌های محلی محصولات خود را عرضه می‌کنند که بسیار مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرد. امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم جشنواره خرما و قالی را در عروسان برگزار کنیم چون در این روستا علاوه بر قالی‌بافی، بیش از 60 نوع خرما هم پرورش داده می‌شود.
حمایت از طرح‌های توسعه روستایی
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری اصفهان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: در استان اصفهان 852 روستا وجود دارد و ما از طرح‌های بخش خصوصی در راستای تقویت گردشگری روستایی با اعطای وام‌های کم‌بهره حمایت خواهیم کرد.
«علی رحمانی» با اشاره به این‌که توسعه روستایی بخشی از برنامه‌های توسعه هر کشور محسوب می‌شود، اظهار می‌کند: در توسعه گردشگری روستایی دهیاری‌ها و بخش خصوصی نقش مهمی ایفا می‌کنند. البته بودجه دهیاری‌ها محدود و نقش بخش خصوصی برجسته است.
وی می‌افزاید: افرادی که در نظر دارند در بخش گردشگری روستایی سرمایه‌گذاری کنند و به هدف مهم مهاجرت معکوس یاری برسانند، می‌توانند با ارائه طرح به دفتر امور روستایی از وام‌هایی با بهره 8 درصد بهره‌‌مند شوند.
برندسازی روستایی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هم با اشاره به این‌که گردشگری روستایی از اولویت‌های مهم این اداره کل است، به همشهری می‌گوید: در طول این سال‌ها - بعد از گردشگری فرهنگی و تاریخی که در شهرهای بزرگ مانند اصفهان، کاشان، اردستان و نایین متمرکز بوده - بر گردشگری روستایی به صورت ویژه توجه شده است.
«فریدون الهیاری» ادامه می‌دهد: استان اصفهان رتبه اول اقامتگاه‌های بوم‌گردی را در کشور دارد و در این سال‌ها با رشد متوازن اقامتگاه‌های بوم‌گردی خود، به رونق گردشگری روستایی دست یافته است. تاکنون بالغ بر 440 مجوز اقامتگاه بوم‌گردی صادر شده است و 350 اقامتگاه فعال هستند و ظرفیت عظیمی در حوزه گردشگری روستایی فراهم شده است.
وی بیان می‌کند: در روستاها میراث تاریخی باارزشی وجود دارد که روستاییان با حفظ آن می‌توانند به توسعه گردشگری کمک کنند. در استان اصفهان 20 روستا با حفظ بافت تاریخی و میراثی و بناهای خود و تبدیل آنها به اقامتگاه‌های بوم‌گردی موجبات رونق و توسعه گردشگری خود را فراهم آورده‌اند.
الهیاری با تاکید بر اهمیت میراث ناملموس مناطق روستایی در استان اصفهان ادامه می‌دهد: از موارد مهم دیگر در توسعه گردشگری روستایی، اهمیت دادن به میراث ناملموس در مناطق روستایی است. در همین راستا، با برگزاری رویدادها و جشنواره‌هایی، به برندسازی محصولات ویژه در روستاها پرداخته‌ایم. برای نمونه، پنجمین جشنواره انگور در روستای حسن رباط در میمه برگزار شد. برگزاری این جشنواره با هدف ایجاد توسعه پایدار و تبدیل هر خانوار روستایی به یک بنگاه اقتصادی کوچک و شناساندن ظرفیت گردشگری و طبیعت بکر روستا به همه مردم ایران صورت گرفت و با استقبال چشمگیر گردشگران مواجه شد. این برندسازی می‌تواند به اقتصاد خرد روستایی بسیار کمک کند و در توسعه گردشگری روستایی موثر باشد.
گردشگری؛ کلید توسعه روستاها
کارشناس‌مسئول گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با اشاره به این‌که توسعه گردشگری روستایی یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت گردشگری است، به همشهری می‌گوید: روستاهای زیادی در استان اصفهان با معماری تاریخی، فرهنگ، طبیعت و مذهب قابلیت توسعه گردشگری روستایی و عشایری را دارند. استان اصفهان با 23 روستای هدف گردشگری و ارائه طرحی برای شناسایی ظرفیت روستایی در توسعه گردشگری و صنایع دستی به یاری توسعه روستایی شتافته است.
به گفته «کامران هارونی»، گردشگری روستایی به منزله تجربه زندگی محلی است که بر گردشگری کشاورزی، کوهنوردی، سوارکاری و اسکان در اقامتگاه‌های بوم‌گردی استوار است. وی می‌افزاید: محور گردشگری روستایی فرهنگ جوامع محلی است. این نوع گردشگری می‌تواند به درآمدزایی و اشتغال پایدار برای روستاییان منجر شود. تبدیل خانه‌ها به اقامتگاه‌های بوم‌گردی، تولید گیاهان دارویی و محصولات دامی و کشاورزی، اشتغال در گلخانه‌ها و اشتغال زنان روستایی با در بخش صنایع دستی می‌توانند موجب رونق تولید شوند. کارشناس بوم‌گردی اداره کل میراث فرهنگی استان اظهار می‌کند: براساس اخلاق گردشگری باید به آداب و رسوم، آیین‌ها و مذهب میزبان محلی احترام گذاشت و در این خصوص باید فرهنگ‌سازی شود. در قانون برنامه ششم توسعه بر موضوع گردشگری و به‌ویژه گردشگری روستایی و عشایری تاکید شده است. در واقع توسعه گردشگری پایدار بر گردشگری روستایی استوار است. وی ادامه می‌دهد: در یک دهه گذشته، با کم‌رونق شدن بخش کشاورزی در روستاها، ضرورت دارد منابع درآمدی دیگر مانند گردشگری مدنظر قرار گیرد. در گردشگری روستایی باید بر حفظ محیط زیست تاکید شود که برای رسیدن به این منظور باید میان 3 رکن گردشگران، مقصد و جامعه اعتدال برقرار شود.
هارونی با بیان این‌که اقامتگاه‌های بوم‌گردی نقش مهمی در توسعه گردشگری روستایی دارند، می‌گوید: این اقامتگاه‌ها به عنوان شاخص شناخته می‌شوند و در اشتغال‌زایی پایدار در روستاها نقش مهمی ایفا می‌کنند. استان اصفهان با 444 اقامتگاه بوم‌گردی رتبه اول کشوری را در این زمینه دارد. در شهرستان خور و بیابانک راه‌اندازی 65 واحد بوم‌گردی باعث مهاجرت معکوس به روستاهای آن شده است. وی می‌افزاید: استان اصفهان برای اولین بار در کشور تمام رویدادهای گردشگری را در 24 شهرستان خود احصا کرده است و بر حسب مناسبت‌ها و ماه و فصل به آیین‌ها، محصولات کشاورزی، غذاهای سنتی، بازی‌های بومی، لباس‌های محلی، صنایع دستی و مراسم مذهبی آنها می‌پردازد. این کار برای توسعه روستایی و اشتغال‌زایی و جذب گردشگر بسیار مهم است.