بازار برنج خارجی در انتظار سرنوشت تخم‌مرغ

علی ابراهیمی/ خبرنگار

صدور دیرهنگام مجوز ثبت سفارش واردات برنج در ابتدای بهمن‌ماه و مشخص نبودن سرنوشت تخصیص ارز مبادله‌ای یا کاهش تعرفه 26درصدی کنونی واردات برنج به‌رغم مصوبات ستاد تنظیم بازار، موجب کمبود عرضه و افزایش شدید قیمت این محصول شده؛ در شرایطی که 70تا 80هزار تن برنج وارداتی در گمرکات کشور دپو شده است. با این وضعیت فعالان بازار و واردکنندگان برنج از احتمال تکرار سناریوی گرانی تخم مرغ در مورد برنج خارجی با رشد تقاضا در بازار شب عید خبر می‌دهند.

هشداری که شنیده نشد

19دی‌ماه امسال محمد آقا طاهر، رئیس اتحادیه بنکداران موادغذایی درگفت‌وگو با همشهری ما با انتقاد از واکنش کند مسئولان ستاد تنظیم بازار به سینگال‌های افزایش قیمت در بازار اقلام خوراکی اعلام کرد: افزایش بی‌رویه قیمت تخم مرغ، ناشی از بی‌توجهی و پنهانکاری نسبت به شیوع آنفلوآنزای مرغی  بوده و دستورالعمل وزیر جهادکشاورزی برای ممنوعیت ثبت سفارش و حمایت از برنج داخلی نیز مصداق دیگر اینگونه سیاستگذاری‌هاست. وی تأکید کرده بود که اکنون قیمت برنج داخلی متأثر از کاهش تقاضا ثابت مانده‌ است اما در مورد برنج خارجی به‌خصوص برنج هندی از 5آذر‌ماه امسال تا‌کنون رشد 25درصدی قیمت‌ها را شاهد بوده‌ایم و بازار این محصول به هم ریخته است. آقا‌طاهر افزود: در شرایطی که سیگنال‌های افزایش قیمت برنج خارجی از یک‌ماه پیش به بازار داده شد، آیا مسئولان نمی‌توانستند نسبت به واردات زودتر اقدام کنند؟ نرخ عمده‌فروشی هر کیلوگرم برنج هندی که قبلا 5هزار تومان بود، در دهه دوم دی‌ماه با پول نقد در بندر به 6هزار و 150تومان رسیدکه قیمت عمده‌فروشی آن در بازار تهران را تا 6هزار و 400تومان بالا برد.

نرخ حدود 8هزار تومانی عمده فروشی برنج

به‌رغم سیگنال‌های قیمتی و هشدارهای فعالان بازار، امسال ثبت سفارش واردات برنج خارجی با یک‌ماه تأخیر عملا از ابتدای بهمن‌ماه آغاز شد؛ در حالی که  بی‌رغبتی مصرف‌کنندگان برنج خارجی به استفاده از ارقام پرمحصول برنج ایرانی و کمبود برنج در بازار زمینه افزایش بی‌رویه قیمت این محصول را فراهم کرده بود. دیروز یک عضو اتحادیه بنکداران مواد غذایی وضع بازار برنج خارجی را آشفته توصیف کرد و گفت: سیاستگذاری غلط وزارت جهادکشاورزی موجب شد تا امسال، مدت زمان توقف ثبت سفارش واردات از ابتدای تیر تا بهمن طولانی شود و همزمانی ثبت سفارش واردات برنج با رشد بی‌رویه نرخ دلار نیز به نابسامانی بازار عمده فروشی و خرده فروشی این محصول دامن زد. به گفته وی اکنون برنج خارجی در بازار نایاب شده و نرخ عمده‌فروشی برنج خاطره هندی با وزن حداقل 500کیلوگرم به 7هزار و 800تومان افزایش یافته است که قیمت خرده فروشی این محصول را با احتساب سود 3درصد بنکداری و 10تا 12درصدی عمده فروشی به بیش از 8هزار تومان رسانده است. این عضو اتحادیه بنکداران مواد غذایی تأکید کرد: عرضه محدود برنج تنظیم بازار شب عید نیز قادر به ساماندهی بازار برنج نبوده و درحالی‌که اکنون نرخ بنکداری برنج درجه یک طارم محلی و هاشمی 12تا 12هزار 500تومان و قیمت ارقام پرمحصول برنج شامل فجر 9هزار تا 9هزار و 500، شیرودی 6تا 7هزار و ندا 6تا 6هزار و 500تومان است. مشتریان برنج خارجی به‌دلیل شرایط پخت این برنج، اقبال چندانی به این محصولات داخلی نشان نمی‌دهند.

واردات برنج در برزخ

رئیس انجمن وارد‌کنندگان برنج نیز با بیان اینکه به‌رغم آزادسازی واردات برنج از ابتدای بهمن‌ماه امسال هنوز واردکنندگان در برزخ نگه داشته شده و به‌دلیل تخصیص نیافتن ارز، بلاتکلیف هستند، گفت: براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار مقرر شده بود تا همانند گذشته واردات برنج با تخصیص ارز مبادله‌ای صورت گیرد اما بانک مرکزی از این مصوبه تمکین نکرد و اعلام کردند واردات برنج با ارز متقاضی صورت گیرد که این موضوع با گفته‌های رئیس‌جمهور در زمینه مبنای محاسبه نرخ برنج وارداتی بر اساس قیمت‌های برنج خارجی قبل از ممنوعیت واردات به اضافه 10درصد تورم سالانه مغایرت داشت. این امر به‌معنای تخصیص ارز مبادله‌ای و کاهش تعرفه 26درصدی کنونی واردات برنج بود. مرتضی شاه حسینی با  بیان اینکه به‌رغم نامه‌نگاری‌ها هنوز سرنوشت واردات برنج مشخص نیست، افزود: به‌طور متوسط نیاز مصرف ماهانه کشور به برنج خارجی 120هزار تن است اما اکنون وارد‌کنندگان با ترس و لرز 70تا 80هزار تن برنج وارد گمرکات کشورکرده‌اند که ترخیص نشده است. به گفته وی، مقرر شده بود تا با تخصیص ارز مبادله‌ای قیمت برنج خارجی در بازار رصد شود و درصورتی که قیمت‌ها بالا بود، تعرفه واردات این محصول نیز کاهش یابد درصورتی که واردات برنج با ارز متقاضی صورت گیرد تعرفه واردات آن به 5درصد یا صفر می‌رسد.

واردات برنج در انتظار دستور رئیس‌جمهور

رئیس انجمن وارد‌کنندگان برنج با بیان اینکه باز شدن دیر هنگام ثبت سفارش واردات برنج با توجیه حمایت از برنج تولید داخل به تأمین نیاز بازار به برنج خارجی لطمه زده است، گفت: باید ثبت سفارش واردات برنج از دی‌ماه آزاد می‌شد و حمایت از برنج ایرانی تولید داخل با خرید تضمینی صورت می‌گرفت. شاه حسینی، افزود:وارد‌کنندگان برنج طی نامه‌ای این شرایط را به ستاد تنظیم بازار منعکس کرده‌اند و محمد شریعتمداری، وزیر صنعت و رئیس ستاد نیز این موضوع را به معاون اول رئیس‌جمهور منعکس کرده که در انتظار دستور رئیس‌جمهور است، اما اینکه صدور این دستور تا چه زمانی طول می‌کشد، نمی‌دانم. وی افزود: اکنون بازار برنج به بلاتکلیفی و روزمرگی دچار شده که در نهایت مصرف‌کنندگان زیان آن را پرداخت خواهند کرد.

   فروش سیار برنج‌ دولتی با وانت

شاه حسینی بلاتکلیفی ارزی و تعرفه‌ای واردات برنج را موجب کمبود برنج خارجی در بازار و افزایش قیمت عمده فروشی هر کیلوگرم آن به 8هزار تومان دانست و گفت: میزان مصرف برنج خارجی از 70تا 80هزار تن در فروردین‌ماه تا 170 الی0 18هزار تن در برخی مناسبت‌ها مانند شب عید یا ایام محرم در نوسان است. با توجه به رشد تقاضا در بازار شب عید تا چند روز آینده، احتمال تکرار سناریوی تخم مرغ به شکلی بدتر در بازار برنج خارجی به‌دلیل اهمیت آن در سبد مصرف خانوار به‌عنوان دومین کالای استراتژیک کشور وجود دارد. رئیس انجمن واردکنندگان برنج افزود: توزیع برنج توسط شرکت بازرگانی دولتی در شرکت‌های تعاونی روستایی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز کارساز نبوده و به‌دلیل ضعف سیستم توزیع، این برنج‌ها سر از بازار مصرف درآورده و وانت‌های سیار این برنج‌ها را به نرخ هر کیلوگرم 7هزار و 400تومان به مصرف‌کنندگان عرضه می‌کنند.