مرگ سودخور

صدرالدین عینی (1954 - 1878) نویسنده این کتاب و بنیانگذار ادبیات تاجیکی برای ایرانیان ادب‌دوست، چهره ناآشنایی نیست. سال‌ها پیش یادداشت‌های عینی به همت سعیدی‌سیرجانی به خط فارسی چاپ شد. همچنین صادق هدایت سال 1944 در سفری که برای شرکت در بیست و پنجمین سالگرد دانشگاه تاشکند به آن شهر کرد با عینی و آثارش آشنا شد و شاید در نوشتن حاجی‌آقا از مرگ سودخور الهام گرفت. «یثیری بچکا» مستشرق مشهور چک، در مقایسه این دو اثر مقاله‌ای دارد که ترجمه آن پیوست همین کتاب است. صدرالدین عینی از نویسندگانی است که زندگی او 2 دوره بسیار متفاوت تاریخ ترکستان را در برمی‌گیرد. یکی روزگار پیش از انقلاب اکتبر و زمان امیربخارا و دیگری دوره تسلط شوروی بر آسیای میانه. به گفته خودش، او در زمان امیر بخارا اثر قابل توجهی به وجود نیاورد و «انقلاب، او را نویسنده کرد.» ولی بدیهی است که خمیر افکار و نوشته‌های او بیشتر به دوران پیش از انقلاب سوسیالیستی تعلق دارد و وقایع آن ایام را در آثاری چون یادداشت‌ها، داخونده، عصیان غلامان و ... تصویر می‌کند. عینی در داستان‌های خود، وصف واقع‌گرایانه‌ای از حوادث و شخصیت‌ها به دست می‌دهد که تا آن وقت در ادبیات تاجیکی سابقه نداشته است و می‌توان گفت که در ادبیات ازبکی هم سهم او از این لحاظ قابل ملاحظه است. نشر نو مرگ سودخور را با مقدمه حسن جوادی، با شمارگان هزار و 100 نسخه به بهای 40هزار تومان منتشر کرده است.