ثبت ملی 6 اثر تاریخی منقول خراسان شمالی

با ثبت ملی ۶ اثر تاریخی منقول خراسان شمالی، که در گورستان محوطه باستانی «چلو» این استان کشف شده بود، شمار آثار منقول ثبت‌شده این استان به ۲۰ اثر افزایش یافت. به گزارش ایرنا، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان شمالی با بیان این مطلب، اشیای مزبور را شامل سبوی سفالی با نقش کنده، آیینه مفرغی، جام سفالی پایه‌دار و 3 سنجاق لباس مفرغی مختلف با سرهای مدور، مهرشکل و نیز نقش گلک عنوان کرد که در کاوش‌های چند سال گذشته پیدا شده است. «علی مستوفیان» افزود: با ثبت آثار مزبور، شمار آثار تاریخی منقول پیداشده از محوطه تاریخی چلو سنخواست که تاکنون ثبت ملی شده، به ۱۱ اثر رسیده است.

وی در خصوص تپه مذکور نیز گفت: محوطه باستانی چلو معروف به «شهر سوخته» در مجاورت شهر سنخواست از توابع شهرستان جاجرم در مسیر یک شاهراه باستانی قرار دارد که در قرون اولیه اسلامی، نیشابور و گرگان را به هم پیوند می‌داد و با توجه به اهمیت باستانی این محوطه، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری در سال ۹۰ بر آن شد تا برای مطالعه و کاوش بیشتر بر روی آن، قرارداد کاوش مشترکی بین باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی به مدت 5 سال منعقد کند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان شمالی اظهار کرد: با توجه به همین امر کاوش‌های این منطقه مهرماه ۹۲ در قالب تفاهمنامه همکاری مشترک علمی پژوهشی بین پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و موسسه مطالعات تمدن‌های اژه و خاورمیانه شورای پژوهش ملی ایتالیا آغاز شد. مستوفیان با بیان این‌که با آغاز رسمی کاوش در محوطه باستانی چلو و در مرحله نخست، حریم ۶۰ هکتاری محوطه باستانی مشخص شد، اظهار داشت: با ایجاد ۶ کارگاه کاوش و ۲۸ گمانه تعیین حریم در بخش‌های محوطه، نتایج ارزشمندی به دست آمد. 

وی افزود: کاوش در محوطه چلو در ۲ بخش استقرار و گورستان، چشم‌انداز جدیدی از باستان‌شناسی پیش از تاریخ حوزه رود کالشور و منطقه شمال شرق کشور را ترسیم کرد. مستوفیان در ادامه اظهار کرد: کاوش در نیمه غربی محوطه باستانی چلو نیز یک محدوده ذخیره‌سازی آذوقه به مساحت حدود یک هکتار را آشکار کرد که آثاری از مهر و موم دهانه خمره‌ها در آن دیده می‌شد. معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: براساس بررسی‌های باستان‌شناسی، این منطقه در دوره‌ پیش از تاریخ با مناطق آسیای میانه، دشت گرگان و فلات مرکزی ایران در ارتباط بوده، اما روابط فرهنگی چلو به دلیل شرایط طبیعی حاکم در داخل فلات بیشتر با دشت گرگان بوده است.

مستوفیان اظهار کرد: در کاوش مرحله نخست بر روی محوطه باستانی چلو حدود ۱۰۰ قلم از اشیای تاریخی باارزش کشف شد که پس از مرمت مدتی در موزه مردم‌شناسی بجنورد به نمایش درآمد و همچنین بقایای یک جسد تاریخی کشف‌شده در قالبی شیشه‌ای در محل آیینه‌خانه مفخم بجنورد به نمایش گذاشته شد. وی گفت: مرحله دوم کاوش در محوطه باستانی چلو با تمرکز بر گورستان آغاز و در طی آن بیش از ۵۰ شیء باستانی پیدا شد و در مجموع ۴ فصل کاوش باستان‌شناسی در این محوطه انجام شده است. محوطه تاریخی چلو در چهار کیلومتری شهر سنخواست از توابع شهرستان جاجرم قرار دارد که در سال ۱۳۸۶ به شماره ۲۹۲۴۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

به گفته منابع محلی، محوطه باستانی چلو برای نخستین بار از سوی کشاورزان هنگام کشت بر روی کشتزارهای این محدوده کشف شد که به دلیل وجود مولفه‌هایی همچون راه ابریشم، آب و خاک مناسب برای انجام فعالیت‌های کشاورزی، معدن غنی و حضور جانوران متعدد برای شکار، تبدیل به شهر شده بود. باستان‌شناسان می‌گویند که استقرار در این منطقه ۲ هزار سال طول کشیده و طی کاوش‌های متعدد، آثار تاریخی باارزشی کشف شده که شامل ظروف سفالی و سنگی، زیورآلات فلزی و سنگی و پیکره‌های پخته است. 

بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسان در این محل، ساکنان این منطقه به لحاظ صنعتی در زمینه‌ تراش سنگ، سفالگری و فلزکاری پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند. محوطه‌ باستانی چلو از توالی فرهنگی گسترده‌ای برخوردار است. سکونت در این محوطه از اواخر دوره‌ مس و سنگ (کلکلوتیک) آغاز می‌شود و تا ۱۷۰۰ پیش از میلاد (۳۷۰۰ سال قبل) ادامه داشته‌ است. باستان‌شناسان بر همین اساس شواهدی از تأثیر فرهنگ حوزه‌های بزرگ فرهنگی منطقه از جمله حوزه‌ فرهنگی گرگان، حوزه‌ فرهنگی ترکمنستان، خراسان بزرگ و فرهنگ حصار دامغان را در منطقه‌ چلو شناسایی کرده‌اند. این محوطه باستانی با گستره حدود ۶۰ هکتار در زمره بزرگ‌ترین استقرارگاه‌های پیش از تاریخ در شمال شرق کشور محسوب می‌شود.