تن «تون» از یادگاری‌های گردشگران زخمی است

  آثار باستانی شهر تاریخی «تون» در شهرستان فردوس واقع در خراسان جنوبی به دلیل مشکلات کمبود اعتبار و کمبود نیروهای یگان حفاظت در حال تخریب است. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، شهر تاریخی تون دارای بنا‌هایی است که معماری‌شان به صدر اسلام بازمی‌گردد. ابنیه تاریخی این شهر بر اثر عوامل طبیعی در طول سالیان گذشته تخریب نشده است، اما حالا برخی گردشگران از نبود نیروهای کافی یگان حفاظت در این مجموعه سوءاستفاده می‌کنند و به تخریب و دیوار‌نویسی روی ابنیه‌ اقدام می‌کنند و با آتش روشن کردن در برخی نقاط، آسیب‌های جدی به محوطه وارد و سعی دارند هر آنچه زلزله نتوانسته نابود کند این افراد تخریب کنند. تمامی جداره‌های بنا‌های تاریخی مجموعه کوشک در شهر تاریخی تون با زغال و اسپری‌های رنگی سیاه شده است و داخل محوطه مسجد تاریخی کوشک که 3 کتیبه از دوران سلجوقی، تیموری و صفوی دارد، آتش روشن می‌شود.  


کمبود نیروی حفاظت؛ مشکل اصلی شهر تاریخی 

«سعید سعیدپور» کارشناس پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی تون در خصوص مشکلات موجود در این شهر تاریخی گفت: تعدادی از گردشگران شهر‌های کشور و بازدیدکنندگان خود استان خراسان جنوبی اقدام به دیوار‌نویسی با اسپر‌ی‌ها و زغال‌ها در مدرسه علیا و مجموعه تاریخی کوشک کرده‌اند که باعث تغییر شکل ظاهری دیوار‌های این مجموعه شده است. اکثر یادگاری‌ها با اسم مشخص و با ذکر نام استان روی دیوار‌ها نوشته شده و آسیب‌های زیادی را به این بنا‌ها وارد کرده است. 

کارشناس میراث فرهنگی شهر تون بیان کرد: بنا‌های موجود در این شهر تاریخی کاملا از دسترس ما خارج نشده است؛ یگان نیروی حفاظت از سوی پایگاه در این محل مستقر شده است. اما با توجه به گستردگی مجموعه و آثار تاریخی بسیار در استان و کمبود تعداد یگان حفاظت برای حراست از بناها، این اتفاقات و مشکلات رخ داده است. سعیدپور تاکید کرد: حضور نداشتن دائم و تمام وقت نیرو‌های یگان حفاظت یکی از مشکلاتی است که مجموعه را درگیر کرده است. در مواقعی بعد از سرکشی یگان حفاظت که موقتی است، برخی افراد به دیوار‌نویسی بر روی ابنیه و آتش روشن کردن در محدود‌ه‌های بنا‌های شاخص اقدام می‌کنند. 

کارشناس میراث فرهنگی پایگاه شهر تون ادامه داد: فقط در زمان عید که گردشگران بسیاری به این استان سفر می‌کنند، نیرو‌های حفاظت به صورت تمام‌وقت از این مجموعه حفاظت می‌کنند و نیرو‌هایی نیز برای معرفی بنا به تور‌های گردشگری گذاشته می‌شود. سعیدپور تاکید کرد: بنا‌های موجود در این شهر تاریخی هر چند سال یک‌بار به صورت موقتی مرمت‌ شده است، مدرسه علیا در حال مرمت و مبلغ ۷۰ میلیون تومان برای آن هزینه صرف شده است و مجموعه کوشک نیز 2 سال پیش مرمت‌ شد. رسیدگی‌ دائمی به بنا‌های مجموعه نیازمند اعتبارات بیشتری است که سازمان میراث فرهنگی استان باید در اختیار قرار دهد. 


مردم در برابر آثار تاریخی مسئولیت‌پذیر نیستند

«اقدس کرم‌پور» مدیر پایگاه میراث فرهنگی گفت: گزارش‌های زیادی از مشکلات موجود شهر تاریخی تون به میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی و مرکز ارائه کرده‌ایم و خواستار اعتبار بیشتر شده‌ایم، اما اعتبارات کم است و آثار تاریخی بی‌شماری وجود دارد. مدیر پایگاه شهر تاریخی تون بیان کرد: از زلزله سال ۱۳۴۷ به بعد به بنا‌های تاریخی موجود در این شهر رسیدگی نشده است، تا این‌که در سال ۱۳۸۴ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدام به تشکیل پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی تون کرد. از آن زمان به بعد سازمان میراث فرهنگی اعتباراتی برای مرمت این شهر قائل شد. 

او ادامه داد: شهر تاریخی تون با مساحت ۹۰ هکتار و ۳۸ بنای شاخص که تعدادی از بنا‌های موجود در این مجموعه ۱۵ درصد و برخی دیگر ۸۰ درصد براساس ارزش اثر و شدت تخریب، مرمت و بازسازی شده‌اند. کرم‌پور بیان کرد: دیوار‌نویسی در مجموعه کوشک و حمام یک بحث فرهنگی است. اگر پایگاه این بنا‌ها را پیاپی مرمت کند، باز هم به دلیل مسئولیت‌پذیر نبودن مردم در قبال آثار تاریخی شاهد این مشکلات خواهیم بود. در برخی از بخش‌های مجموعه مانند بقعه امامزاده و مساجد که ازدحام وجود دارد؛ یگان حفاظت به‌راحتی می‌توانند حراست کنند. 

او ادامه داد: پایگاه در سال ۱۳۹۴ در این مناطق به دلیل ازدحام مردم نورپردازی‌ کرد، اما متاسفانه افرادی، پروژکتور‌های این مجموعه را دزدیده‌اند، با دزدیدن انتقال دهند‌ه‌های برق، نور کافی برای سرکشی وجود نداشت و نیرو‌های حفاظت نیز قادر به مسئولیت خود نبودند و حفاظت از مجموعه تا ساعت ۷ و ۸ عصر انجام می‌شد، افراد سودجو از این موضوع استفاده می‌کردند و به آسیب بنا‌های تاریخی این مجموعه مشغول می‌شدند. مدیر پایگاه میراث فرهنگی تون مطرح کرد: با وجود وقایع طبیعی مانند سیل و زلزله اگر ابنیه صد درصد نیز مرمت شده باشند باز هم نیازمند رسیدگی هستند و باید سالانه تعمیر و کنترل شوند. در استان تعدادی تشکل‌های مردم‌نهاد تشکیل شده است که با پیشرفت آنها شاهد بهبود اوضاع ابنیه تاریخی استان خواهیم بود.