تغییر مقاصد صادراتی ایران بر اثر تحریم

 یک سال از زمانی که دولت راهبرد توسعه تجارت با همسایگان برای رهایی از محدودیت‌های تحریم را در دستور کار قرار داد می‌گذرد و اینک آمارها نتیجه‌بخش بودن این راهبرد را تأیید می‌کنند. به گزارش همشهری، بررسی اطلاعات مرکز تجارت بین‌المللی و آمارهای شرکای تجاری ایران نشان می‌دهد از یک سال پیش تاکنون به‌واسطه مشکلات ایجاد شده با تحریم‌های ظالمانه اقتصادی، بخشی از صادرات ایران به کشورهایی که مشتری ثابت خرید از ایران بوده‌اند محدود شده؛ اما همزمان تجارت ایران با کشورهای همسایه و شرکای منطقه‌ای رو به افزایش گذاشته و بخشی از این کاهش را جبران کرده است.

عقبگرد صادرات ایران به چین و ترکیه
بررسی‌های اتاق تهران به استناد اطلاعات مرکز تجارت بین‌المللی و آمارهای شرکای تجاری ایران نشان می‌دهد صادرات کالای ایرانی، اعم از کالاهای نفتی و غیرنفتی از ابتدای سال 2019در بسیاری از کشورهای آسیایی دستخوش تغییرات شدید شده و غالباً کاهش یافته است. به‌عنوان‌مثال، در 6ماهه 2019میانگین صادرات ماهانه ایران به چین که بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران محسوب می‌شود، 27.7درصد نسبت به‌مدت مشابه در سال 2018افت کرده و از 1.8میلیارد دلار به 1.3میلیارد دلار رسیده است. براساس آمارها صادرات ایران به چین در ژوئن 2019به 960میلیون دلار رسیده که در 17‌ماه قبل از آن بی‌سابقه بوده است. همچنین آمارهای مربوط به ترکیه، دیگر شریک تجاری بزرگ ایران در منطقه نشان می‌دهد صادرات کالاهای ایرانی به این کشور در‌ماه ژوئن 2019از میانگین ماهانه 578میلیون دلار به ماهانه 393میلیون دلار در سال 2019رسیده است. طبق آمار صادرات ایران به ترکیه در‌ماه ژوئن 103میلیون دلار بوده که پایین‌ترین میزان در 19‌ماه اخیر محسوب می‌شود.

افت صادرات به آسیای شرقی
براساس آمارهای تجارت خارجی شرکای ایران در 6‌ماه 2019، صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای آسیای شرقی اعم از ژاپن، کره‌جنوبی، مالزی، اندونزی، تایوان و سنگاپور نیز روند نزولی داشته و به حداقل رسیده است. آمارهای موجود حاکی از این است که صادرات ایران به ژاپن از میانگین 289میلیون دلار در 6‌ماه پارسال به 186میلیون دلار در 6‌ماه سال‌جاری میلادی رسیده و در‌ماه ژوئن با کاهش 99درصدی روی 2.7میلیون دلار متوقف شده است. همچنین صادرات ایران به کره‌جنوبی نیز از میانگین 341میلیون دلار در 6‌ماه 2018به 296میلیون دلار در 6‌ماه امسال رسیده و این رقم در 3‌ماه دوم امسال با 99درصد کاهش مواجه شده است. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد صادرات ایران به مالزی نیز از میانگین ماهانه 21میلیون دلار در 6‌ماه سال 2018به 3.1میلیون دلار در سال‌جاری رسیده و در‌ماه ژوئن با افت 98درصدی روی 0.9میلیون دلار متوقف شده است. البته مالزی در ترکیب مقاصد صادراتی ایران نقش پررنگی ندارد و باوجود کاهش شدید واردات این کشور از ایران، اتفاق خارق‌العاده‌ای در تجارت خارجی ایران رخ نداده است. این وضعیت در مورد تایوان نیز تکرار شده و صادرات کالای ایرانی به این کشور از میانگین ماهانه 95میلیون دلار در 6‌ماه پارسال به 7میلیون دلار در 6‌ماه امسال رسیده است. همچنین صادرات ایران به اندونزی نیز از میانگین ماهانه 35میلیون دلار در سال گذشته به 2.4میلیون دلار در 6‌ماه امسال رسیده و 93درصد کاهش یافته است. صادرات ایران به سنگاپور نیز از ماهانه 733هزار دلار در سال 2018با 45درصد کاهش به 405هزار دلار در سال‌جاری رسیده است. یکی از نکات قابل‌تأمل در تجارت خارجی ایران، کاهش صادرات به هند بوده که از ماهانه 1.2میلیارد دلار در سال گذشته به 710میلیون دلار در سال‌جاری رسیده و 40درصد افت کرده است.

افزایش صادرات ایران به همسایگان
در 6‌ماه سال‌جاری میلادی، صادرات ایران به اغلب کشورهای همسایه وضعیت قابل‌قبولی داشته و روند آن صعودی بوده است. در این میان عراق همچنان به‌عنوان شریک اول تجارت خارجی ایران در منطقه، بزرگ‌ترین خریدار کالاهای ایرانی بوده و جمعاً 4.88میلیارد دلار از ایران واردات داشته که نسبت به دوره مشابه سال قبل 20درصد افزایش دارد. همچنین صادرات ایران به روسیه از 266میلیون دلار در 6ماهه 2018به 306میلیون دلار در 6‌ماه امسال رسیده و 15درصد رشد کرده است. از میان دیگر همسایگان، صادرات ایران به قزاقستان از میانگین ماهانه 7.5میلیون دلار در سال گذشته به 6.5میلیون دلار رسیده و با افت مواجه شده است که البته روند صعودی صادرات در دو‌ماه اخیر می‌تواند این افت را جبران کند. همچنین صادرات ایران به قرقیزستان در 6‌ماه سال‌جاری میلادی وارد روند صعودی شده و با رشد 19درصدی، از میانگین ماهانه 1.1میلیون دلار در سال قبل به میانگین ماهانه 1.3میلیون دلار در سال‌جاری رسیده است. گرجستان، همسایه دیگری است که اخیراً واردات کالا از ایران را افزایش داده و این افزایش حتی در‌ماه ژانویه امسال نسبت به سال قبل 5برابر شده است. براساس آمارها متوسط صادرات ایران به این کشور در سال قبل ماهانه 13.6میلیون دلار بوده که امسال به 16.4میلیون دلار رسیده است.