خانه غرشمار‌های خراسان در خطر تخریب

سحر وحدت | خراسان رضوی-خبرنگار:

کوی گلستان سبزوار محله‌ای در مرکز شهر با سکونت حدود 3 هزار نفر از اقوام «غرشمار» (کولی‌های خراسان) است که به دلیل وجود خانه‌های فرسوده و نبود برخی از امکانات شهری به محله‌ای محروم تبدیل شده است.  خراطی، آهنگری، ابزارفروشی و نمدمالی از جمله مشاغل اهالی خونگرم این محله است که طی چند سال اخیر به دلیل بی‌توجهی مدیران شهری بخشی از جمعیت آن به دیگر شهرها مهاجرت کرده‌اند. بافت فرسوده و قدیمی این محله برای اهالی و ساکنان خطرآفرین است. در همین راستا مردم خواستار مرمت و نوسازی خانه‌ها و مغازه‌های خود هستند.

شهرداری اعلام کرده با توجه به طرح تفصیلی باید اقدام شود، اما میراث فرهنگی مخالف طرح است، اجازه اجرای آن را به شهرداری نمی‌دهد و باید طرح نهایی را خودشان تهیه کنند، اما تاکنون خبری نشده است. این معطلی در تهیه طرح نارضایتی اهالی، مسئولان و فرماندار سبزوار را به همراه داشته است.  فرماندار سبزوار چندی پیش در نشست خبری با اصحاب رسانه با تاکید بر این‌که کوی گلستان ویترین شهر سبزوار است، بیان کرد: با توجه به معطلی میراث فرهنگی، این محله قدیمی و تاریخی تخریب می‌شود.  کوی گلستان ظرفیتی ویژه در شهرستان است که باید با همکاری مسئولان استانی، شهری و محلی محرومیت ساکنان آن برطرف شود. 


بررسی علمی مشکلات کوی گلستان
 
مشکلات کوی گلستان و دیگر محلات شهر سبزوار باید به صورت علمی بررسی و پیگیری شود. رئیس شورای اسلامی سبزوار می‌گوید: نباید هر کسی در خصوص کوی گلستان نظر بدهد، زیرا چنین نظرهایی نمی‌تواند برای این محله کارساز و موثر باشد.  به گفته «علی اکبر فروغی» مطالعات علمی کوی گلستان از سوی دانشگاه حکیم سبزواری در حال انجام است و پس از بررسی‌های علمی، برای اجرایی شدن باید به مدیران شهری منتقل شود. 

وی با بیان این‌که در مورد کوی گلستان سبزوار باید نگاه ما به سمت گردشگری و در راستای حفظ ظرفیت‌های میراث فرهنگی باشد، ادامه می‌دهد: ضرورت دارد به صورت کارشناسی و علمی و با در نظر گرفتن ظرفیت تاریخی و فرهنگی برای کوی گلستان تصمیم‌گیری کنیم. 


میراث فرهنگی برنامه‌های خود را اعلام کند

معاون فنی و عمرانی فرماندار سبزوار می‌گوید: تاکنون 3 نامه درباره شرح خدمات در کوی گلستان به اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال شده است.  به گفته «اسماعیل نصرآبادی» میراث فرهنگی باید برنامه‌های خود را برای کوی گلستان اعلام کند. در این راستا 3 جلسه با حضور مسئولان میراث فرهنگی شهرستان برگزار شد و آ‎نها معتقد بودند باید مطالعات در این منطقه انجام  شود. وی می‌افزاید: در همین زمینه 5 جلسه با دانشگاه حکیم سبزواری برای انجام مطالعات برگزار کردیم و در نهایت این دانشگاه شرح خدمات را آماده کرد.

 در حال حاضر منتظریم اداره کل در این زمینه نظرش را اعلام کند تا مشخص شود چه اقدامی باید در این ‌منطقه انجام  دهیم.  نصرآبادی با بیان این‌که هر اقدامی با هزینه‌های برابر توسط اداره راه و شهرسازی، شهرداری و میراث فرهنگی انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: اداره میراث فرهنگی به عنوان متولی باید شرح خدمات و مطالعات را قبول و قرارداد منعقد  کند. 

این مسئول اضافه می‌کند: در شرح خدمات ذکر شده بخشی از کار که اضطراری است باید سریع‌تر انجام شود. دانشگاه نیز قبول کرده که تا ۲ سال اگر برای پروانه کسب، کسی از اهالی اقدام کرد، نقشه‌ها را رایگان تهیه و به کمیته فنی استان ارسال کند. وی معتقد است؛ میراث فرهنگی سخت‌ترین ضوابط را دارد و پس از بررسی‌ها باید طرح نهایی تصویب شود. 


مخالفت میراث فرهنگی با تعریض

در طرح تفصیلی شهرستان سبزوار طرح تخریب معابر کوی گلستان پیش‌بینی شده است، زیرا خیابان‌ها و معابر 12 متری، 10 متری و 8 متری دارد. معاون شهرسازی و معماری شهرداری سبزوار هم می‌گوید: طرح شهرداری سبزوار در خصوص کوی گلستان برای تخریب و بازسازی است. برای تعریض کوچه‌ها بناها باید تخریب شوند. در نقشه طرح تفصیلی این‌گونه پیش‌بینی شده، اما میراث فرهنگی اعلام کرده است که به دلیل اهمیت خاص کوی گلستان امکان تخریب و بازسازی در این محله وجود ندارد.  

«مرتضی احمدی» می‌افزاید: میراث فرهنگی در خصوص کوی گلستان به دنبال ارائه طرح مرمت و نوسازی است و در طرح میراث فرهنگی، کوچه‌های کم‌عرض تخریب نمی‌شوند و اجازه تعریض وجود ندارد. وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون طرح میراث فرهنگی در خصوص کوی گلستان ابلاغ شده است یا خیر، می‌گوید: میراث فرهنگی طی یک سال گذشته قراردادی منعقد کرده ولی تاکنون این طرح را به شهرداری سبزوار ابلاغ نکرده است. تا زمانی که طرح ابلاغ نشود، براساس طرح تفصیلی در این محله اقدام می‌کنیم. 

معاون شهرسازی و معماری شهرداری سبزوار با تاکید بر این‌که متاسفانه ساکنان کوی گلستان به دلیل ارائه نشدن طرح میراث فرهنگی در بلاتکلیفی به سر می‌برند، بیان می‌کند: در طرح میراث فرهنگی ساکنان کوی گلستان برای دریافت خدماتی مانند اورژانس و آتش‌نشانی با مشکل مواجه می‌شوند و مسئولان میراث فرهنگی باید نسبت به این موضوع توجه  کنند.


اجرای طرح شهرداری امکان‌پذیر نیست

اهالی کوی گلستان، فرهنگ خاصی دارند بنابراین باید همگی در کنار یکدیگر زندگی کنند. ساکنان این محله نباید در سطح شهر پخش شوند، چون فرهنگ آنها با دیگر شهروندان سازگاری ندارد.  سرپرست پایگاه میراث فرهنگی سبزوار در این‌باره می‌گوید: طرح شهرداری سبزوار برای کوی گلستان، تعداد زیادی از ساکنان را در سطح شهر پخش می‌کند‌.  «محسن برآبادی» می‌افزاید: طرح شهرداری برای ساماندهی کوی گلستان قابلیت اجرایی ندارد و میراث فرهنگی با اجرای این طرح مخالفت کرده است.

 به گفته وی، اجرای طرح بازسازی و بازآفرینی شهرداری سبزوار، محله کوی گلستان را با خاک یکسان می‌کند و باعث احداث مجتمع‌های تجاری و مسکونی می‌شود ولی کوی گلستان باید با همان فرهنگ ساکنان و آداب و رسوم حفظ و بهسازی شود.  برآبادی کوی گلستان را یکی از قابلیت‌های ویژه گردشگری در سبزوار می‌داند و می‌افزاید: میراث فرهنگی برای ساماندهی کوی گلستان طرحی در دستور کار قرار داده و هم‌اکنون در حال انجام مطالعات است. با این مطالعات مشخص می‌شود که ما چقدر حق مداخله در این محله داریم. 

وی در خصوص آخرین وضعیت کوی گلستان می‌گوید: در جلساتی که برگزار شد مقرر شد دانشگاه حکیم سبزواری طرح راهبردی برون‌رفت از مشکلات کوی گلستان را تهیه کند. دانشگاه شرح خدمات را تهیه کرده و به شورای فنی استان ارسال شده است.  سرپرست پایگاه میراث فرهنگی سبزوار می‌افزاید: جلسه شورای فنی هر ماه برگزار می‌شود و در نهایت اعضا باید تصمیم بگیرند. حجم ارائه درخواست‌ها، طرح‌ها و مشکلات به این شورا زیاد است و این امر منجر به زمان‌بر شدن رسیدگی به درخواست‌ها می‌شود. ما طرح را ارسال و اضطرار آن را اعلام کرده‌ایم ولی هنوز خبری نشده است. 

به گفته برآبادی براساس این طرح، نوع و میزان مداخله هر ارگان مشخص می‌شود. همچنین قرار است شهرداری ابنیه خطرآفرین را مشخص و به دانشگاه حکیم سبزواری معرفی تا دانشگاه با همکاری پایگاه میراث فرهنگی نسبت به تهیه طرح استحکام‌بخشی آنها اقدام کند، اما هنوز شهرداری بنایی را معرفی نکرده است.