نمای نزدیک
زخم حاشیه‌نشینی بر چهره «قاسم‌آباد»
معاون امور زیربنایی شهردار زاهدان: آزاد‌سازی و تملک اراضی در قاسم‌آباد هزینه‌بر است
فرشته بامری | خبرنگار:
حاشیه‌نشینی در سیستان و بلوچستان ریشه در خشکسالی و بیکاری دارد. این 2 عامل، شرایط زندگی را در منطقه دشوار کرده و مهاجرت را رقم زده است.
بسیاری از این افراد پس از مهاجرت از روستای خود به جمعیت حاشیه‌نشین شهرها می‌افزایند.
سهم این مهاجران از اقتصاد فروپاشیده شهرها نیز آسیب‌ها و معضلات حاشیه‌نشینی مانند اعتیاد، فساد، فقر، تکدی‌گری و زباله‌نشینی است.
شهر زاهدان از نظر جمعیت «اولین» و از نظر وسعت «دومین» شهر حاشیه‌نشین کشور است و تنها شهری است که 44 درصد جمعیت آن در حاشیه شهر زندگی می‌کنند. خیابان‌هایی مانند سعدی، کشاورزی، کریم‌آباد، آزادی شمالی، شیرآباد و قاسم‌آباد جزو حاشیه این شهر محسوب می‌شوند.
طبق آخرین آمار میانگین حاشیه‌نشینی هر شهر استان 45 تا 50 درصد است که بزرگ‌ترین آن منطقه کمب مراد‌آباد شهرستان چابهار است. به طوری که از جمعیت 112 هزار نفری این شهر بندری 56 هزار نفر آن حاشیه‌نشین هستند. بر اساس آمار فقط در زاهدان بیش از 200 هزار نفر حاشیه‌نشین داریم که قاسم‌آباد نیز از این آسیب مستثنی نیست.
گلایه ساکنان قاسم‌آباد
یکی از ساکنان قاسم‌آباد می‌گوید: قاسم‌آباد یکی از مناطق حاشیه‌نشین زاهدان است. افرادی که در این محل زندگی می‌کنند از اقشار کم‌درآمد و بی‌بضاعت جامعه هستند.
«وحید سارانی» می‌افزاید: وقتی وارد منطقه قاسم‌آباد می‌شویم به ندرت می‌توانیم معابر و کوچه‌ای آسفالته پیدا کنیم. رها شدن زباله و شبکه فاضلاب خانگی در قسمت‌هایی از قاسم‌آباد بهداشت محیط را هم به خطر انداخته است.
وی می‌گوید: به طور کلی معابر خاکی، دیوارهای فرسوده، دپوی بی‌رویه زباله، ساخت و سازهای غیرمجاز از مهم‌ترین مشکلات قاسم‌آباد زاهدان است.
یکی دیگر از ساکنان قاسم‌آباد هم می‌گوید: بسیاری از ساکنان این محلات آب لوله‌کشی ندارند و با تانکر‌های سیار آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند.
«نورالله بزی» افزود: اغلب فضاهای مسکونی هم فاقد سند و پروانه ساختمانی هستند. پیاده‌رو‌های این محله اغلب آسفالت مناسبی ندارند و خاکی هستند، انباشت زباله هم از دیگر مشکلات مردم منطقه است. با رها شدن زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی در کوچه‌ها و معابر، چهره محله قاسم‌آباد بسیار نازیبا شده است؛ به طوری که در بعضی مناطق شاهد دپوی زباله هستیم. از آن‌جایی که این محله از محدوده خدمات شهری خارج است کمتر مورد توجه قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از قاسم‌آبادی‌ها در منازل فرسوده زندگی می‌کنند و به دلیل فقر، امکان بازسازی برایشان وجود ندارد. از مسئولان انتظار داریم به مشکلات قاسم‌آباد توجه کنند.
دشواری بهسازی در حاشیه‌ها
معاون امور زیربنایی شهردار زاهدان در این خصوص به همشهری می‌گوید: ورود به حاشیه شهر با هدف بهسازی و توسعه کاری دشوار است؛ بنابراین کار انتظام‌بخشی و اجرای شبکه معابر هزینه‌بر و زمان‌بر است.
«جمشید میر» می‌افزاید: ۹۰درصد منازل مسکونی قاسم‌آباد به صورت غیرمجاز ساخته شده‌اند. به همین دلیل نمی‌توان به راحتی کار عمرانی در منطقه انجام داد. واقعیت این است که مشارکت مردم در حاشیه شهر کم است. اگر بخواهیم در این مناطق هزینه کنیم باید کل درآمد شهرداری را به این مهم اختصاص دهیم. همچنین 2 کار مهم یعنی آزاد‌سازی و تملک اراضی در این مناطق هزینه‌بر است. به همین دلیل انجام کارهای عمرانی در این محلات چند برابر هزینه‌هایی است که در خیابان‌های مرفه شهر انجام می‌شود.
وی می‌گوید: از آن‌جایی که این محلات برای شهرداری درآمدی ندارند، به ناچار از محل درآمدهای شهرداری از خیابان‌های دانشگاه کمک گرفته می‌شود؛ به طوری که بخشی از درآمد کسب‌شده در خیابان دانشگاه و مابقی در حاشیه است و صرف پروژه‌های تعریف‌شده در این منطقه می‌شود.
اقدامات شهرداری
میر ادامه می‌دهد: شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند در حاشیه شهر مفید واقع شود؛ بنابراین می‌طلبد نهادهای ملی به کمک شهرداری بیایند. با وجود تنگناهای زیادی که وجود دارد، شهرداری اقدامات زیادی در این بخش کرده است. در این زمینه کار جمع‌آوری نخاله در محور ولایت قاسم‌آباد آغاز شده است. همچنین در این منطقه پستی و بلندی‌هایی وجود دارد که باید هموار شود. همین طور کار جدول‌گذاری و کانال‌گذاری در این مناطق انجام شده است.
معاون امور زیربنایی شهردار می‌گوید: تیرهای برق در این منطقه باید از سواره‌رو جدا شوند و برای انجام این پروژه پیمانکار مشخص شده است. امیدواریم در سال جاری عملیاتی شود. بعد از محور ولایت انشعابات فرعی هم در دستور کار قرار می‌گیرد.
کاهش گرایش به مهاجرت و حاشیه‌نشینی
معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری سیستان و بلوچستان هم در این خصوص می‌گوید: برای کاهش گرایش به مهاجرت و حاشیه‌نشینی در جاهایی مثل قاسم‌آباد زاهدان باید به 3 رویکرد توجه کرد که رویکرد اول بازآفرینی شهری و بهسازی محیط و عرصه‌های موجود در حاشیه شهر با هدف برخورداری از حداقل استانداردهای سکونت شهری است. رویکرد دوم، مدیریت عرصه‌های شهری برای پیشگیری از گسترش بافت‌های ناکارآمد با استفاده از ظرفیت‌های انسانی، حقوقی، انتظامی و فناوری‌های دانش‌بنیان است. رویکرد سوم توانمندسازی روستاییان با رویکرد پیشگیری از مهاجرت به عنوان مهم‌ترین متغیر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی و رشد بی‌قواره بافت‌های شهری است که اهمیت ویژه‌ای دارد.
«محمدعلی حمیدیان» می‌افزاید: در این زمینه طرح توانمندسازی روستاییان و حاشیه‌نشینان به صورت نمونه در 4 شهرستان سیستان و بلوچستان اجرا می‌شود. این طرح با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی در 4 دهستان هودیان، هیت، بیرک و جزینک شهرستان‌های دلگان، قصرقند، مهرستان و زهک به مدت یک سال اجرا می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در طرح نمونه توانمندسازی روستاییان و حاشیه‌نشینان در بخش‌های مدیریت منابع آب و خاک، بوم‌گردی و حرفه‌آموزی زنان سرپرست خانوار ۳۸هزار نفر تحت پوشش قرار می‌گیرند.
وی بیان کرد: مبنای این طرح، تعامل دستگاه‌های اجرایی برای جلوگیری از موازی‌کاری برای تحقق توسعه اجتماعی است.
جلوگیری از حاشیه‌نشینی و وقوع جرم در این مناطق
معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری زاهدان می‌گوید: برای رسیدن به نتیجه مطلوب در زمینه جلوگیری از حاشیه‌نشینی و وقوع جرم در این مناطق باید حرکتی علمی و عملیاتی انجام شود و برای این نوع حرکت باید برنامه‌‌ریزی لازم با اتکا به آخرین یافته‌های مفاهیم مبانی جرم‌شناسی برای برون‌رفت از معضلاتی که در راستای جرائم و آسیب‌های اجتماعی است انجام شود.
«محمدعلی حمیدیان» می‌افزاید: به فرموده رهبر معظم انقلاب 20 سال از آسیب‌های اجتماعی عقب هستیم. رفع آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از جرائم نیازمند کمک دستگاه‌های متولی است.
در همینه زمینه :
