افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی در همدان

فاطمه کاظمی| همدان - خبرنگار:

به عقیده برخی از کارشناسان، آن بخش از محصول که در مراحل برداشت به هر دلیلی بلااستفاده یا نامناسب برای بازار فروش باشد، ضایعات تلقی می‌شود چون موجب کاهش کمیت و کیفیت مواد غذایی می‌شود.

 برخی دیگر بر این عقیده‌اند که ضایعات به مراحل پس از برداشت محصول مربوط می‌شود و آن بخش از محصول که در مراحل پس از برداشت به هر دلیلی بلااستفاده یا نامناسب برای بازار فروش باشد، ضایعات تلقی می‌شود. 

ضایعات از چند جنبه به اقتصاد ضربه وارد می‌کند: میزان تولید را کاهش می‌دهد، نیاز به واردات را افزایش می‌دهد و نهاده‌های لازم را برای تولید که به سختی تهیه می‌شوند، هدر می‌دهد. این مساله درباره محصولات پرآب‌بر از اهمیت بیشتری برخوردار است.


 استفاده از سردخانه‌های پیشرفته

یکی از محصولات مهم و استراتژیک استان سیب‌زمینی است. همدان با تولید حدود یک میلیون تن سیب‌زمینی در سال مقام اول کشور را در این زمینه دارد و این محصول بیش از 20 تا 25 درصد تولیدات کشاورزی استان را به خود اختصاص داده است. 

با توجه به این‌که سالانه بیش از 25 درصد سیب‌زمینی به صورت ضایعات از چرخه مصرف خارج می‌شد و از نظر اقتصادی ضررهای هنگفتی به کشاورزان و کشور تحمیل می‌کرد، مدیریت صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان طی یک برنامه‌ریزی از سال 1388 تاکنون 3 پروژه برای کاهش ضایعات و ارزش افزوده سیب‌زمینی تعریف و پیگیری کرده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان درباره این پروژه به همشهری توضیح می‌دهد: استفاده از سردخانه‌های بالای صفر درجه ضایعات سیب‌زمینی را از 25 درصد به زیر 5 درصد کاهش می‌دهند.

 این پروژه تمامی شهرستان‌های تولیدکننده سیب‌زمینی مانند بهار، همدان، رزن و شهرستان‌های دیگر را شامل می‌شود که در این راستا تاکنون 67 پروانه بهره‌برداری با ظرفیت 167 هزار تن صادر شده و 67 طرح سردخانه با پیشرفت فیزیکی 20 تا 95 درصد و پیش‌بینی ظرفیت 200 هزار تن در حال ساخت است.

 با این برنامه، وضعیت نگهداری سیب‌زمینی از حالت بحران خارج شده و در حال حاضر نگهداری آن در استان در وضعیت مناسبی قرار دارد و ضایعاتش نیز به شدت کاهش پیدا کرده است.

منصور رضوانی‌جلال درباره فعالیت‌های انجام شده از سوی مدیریت صنایع کشاورزی استان در راستای کاهش ضایعات سیب‌زمینی می‌گوید: پیگیری برای ظرفیت‌سازی بیش از 400 هزار تن سردخانه فنی که علاوه بر حفظ کیفیت سالانه بیش از 80 هزار تن از ایجاد ضایعات سیب‌زمینی جلوگیری می‌کند و بیش از 160 میلیارد تومان درآمد اضافی عاید کشاورزان می‌کند، از جمله این فعالیت‌هاست.

وی می‌افزاید: پیگیری ساخت 3 واحد فراوری سیب‌زمینی از دیگر فعالیت‌های ماست که علاوه بر جذب بیش از 120 هزار تن محصول تولیدی کشاورزان، ارزش افزوده چندبرابری را در پی خواهد داشت. 2 کیلوگرم سیب‌زمینی به یک کیلوگرم فرنچ‌فرایز تبدیل خواهد شد که قیمت فعلی آن 18 هزار تومان است.

رضوانی‌جلال سورتینگ و بسته‌بندی سیب‌زمینی را از دیگر پروژه‌هایی عنوان می‌کند که به منظور کاهش ضایعات سیب‌زمینی تولیدی استان اجرا شده است و اظهار می‌کند: یکی از معضلات اساسی به خصوص در صادرات سیب‌زمینی نبود سورتینگ و بسته‌بندی مناسب است که باعث می‌شود رقبای ما در منطقه، بازارهای نزدیک صادراتی را از دستمان خارج کنند.

 بنابراین با ترغیب و تشویق سرمایه‌گذاران تاکنون 4 واحد مدرن سورتینگ و بسته‌بندی سیب‌زمینی و 2 واحد درجه‌بندی در مجموع با ظرفیت 75 هزار تن به بهره‌برداری رسیده است. 

رضوانی‌جلال نتیجه پیگیری برای ساخت 6 واحد سورتینگ و بسته‌بندی سیب‌زمینی را که علاوه بر ایجاد ارزش افزوده در بازار خارجی نقش بسیار موثری خواهد داشت، پرداخت 39 فقره تسهیلات به مبلغ 67 میلیارد تومان و معرفی 147 فقره تسهیلات به مبلغ 257 میلیارد تومان برای ساخت سردخانه‌های فنی سیب‌زمینی و معرفی 2 فقره تسهیلات به مبلغ 100 میلیارد تومان به منظور ساخت واحدهای فراوری سیب‌زمینی به عنوان دیگر فعالیت‌های سازمان جهاد کشاورزی استان در این زمینه عنوان کرد.


 راه اندازی صنایع فراوری

رضوانی‌جلال می‌گوید: برنامه سوم مدیریت صنایع کشاورزی راه‌اندازی صنایع فراوری و تولید انواع محصولات مانند فرنچ‌فرایز، پودر، پوره و مانند این است، اما به دلیل نیاز به حجم سرمایه‌گذاری بالا، یافتن سرمایه‌گذار در این بخش بسیار مشکل است.

 خوشبختانه در 2 سال گذشته 3 شرکت سرمایه‌گذار به این برنامه ورود کرده‌اند که یکی از آنها خارجی است و اجرای یک طرح بزرگ تولید فرنچ‌فرایز با ظرفیت 40 هزار تن محصول و جذب 80 هزار تن سیب‌زمینی در سال و پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 250 میلیارد تومانی در اراضی خورونده شهرستان رزن را در دست پیگیری دارد. 

2 طرح دیگر نیز توسط سرمایه‌گذارهای بومی شهرستان بهار با پیش‌بینی جذب 40 هزار تن سیب‌زمینی در حال پیگیری است.

وی درباره مهم‌ترین مزیت‌های راه‌اندازی واحدهای فراوری سیب‌زمینی در استان بیان می‌کند: تولید سالانه بیش از یک میلیون تن سیب‌زمینی در استان و حفظ مقام اول کشور در این زمینه، داشتن سردخانه‌های نگهداری سیب‌زمینی به عنوان یک زیرساخت مهم و اساسی در چرخه تولید و فراوری سیب‌زمینی به طوری‌که در تمامی مراکز تولید سیب‌زمینی در استان وجود دارند و حضور چند سرمایه‌گذار آشنا و دارای سوابق کافی در زمینه فراوری و بازاریابی محصولات فراوری شده سیب‌زمینی در استان از مزایای راه‌اندازی این واحدهاست.


افزایش توان رقابتی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه می‌دهد: ایران در حال گذار از سنتی به صنعتی شدن است و ناچار محصولاتی مانند فرنچ‌فرایز به عنوان یک غذای آماده و مغذی در آن از استقبال بالایی برخوردار و روز به روز مصرف چنین محصولاتی در کشور ما رو به افزایش است.

وی می‌گوید: در حال حاضر بزرگ‌ترین کارخانه‌های فراوری سیب‌زمینی کشور سیب‌زمینی مورد نیاز خود را - به‌رغم وجود فاصله‌ای چندین کیلومتری - از استان همدان تهیه می‌کنند. بنابراین ایجاد واحد فراوری در استان - به دلیل کاهش قیمت تمام‌شده - توان رقابتی آن واحد را افزایش خواهد داد.

رضوانی‌جلال بیان می‌کند: فاصله کم با عراق و اقلیم کردستان و مرزهای غربی کشور یک امتیاز مهم برای استان همدان است به طوری ‌که بخشی از تولیدات را به راحتی می‌توان به این کشورها صادر کرد. همچنین، فاصله کم با تهران و مراکز مهم مصرفی کشور یکی دیگر از امتیازات احداث چنین واحدهایی در همدان است.

 از مزیت‌های استان برای راه‌اندازی واحدهای فراوری سیب‌زمینی داشتن فرودگاه، راه‌آهن، مراکز علمی معتبر و دانشکده صنایع غذایی، آزاد‌راه سراسری، نیروهای متخصص در همه رشته‌ها، انواع جاذبه‌های گردشگری و گردشگر در تمام ایام سال، کشاورزان خبره در تولید سیب‌زمینی و کشاورزی مدرن و مواردی مانند این است.


 کاهش ضایعات سبزی و صیفی 

محصولات سبزی و صیفی به دلیل فسادپذیری بالا به فراوری سریع نیاز دارند. از طرفی همدان همواره قطب اصلی تولید شور و ترشی در کشور محسوب شده و بخش عمده‌ای از تولیدات آن در این زمینه به سراسر کشور و همچنین عراق، اقلیم کردستان، روسیه و... سایر کشورها صادر می‌شود.

رضوانی‌جلال در این‌باره توضیح می‌دهد: در حال حاضر 85 واحد تولید شور، ترشی و رب با توان تولید 113 هزار و 500 تن محصول و جذب 264 هزار تن انواع سبزی و صیفی مانند خیار و گوجه‌فرنگی، اشتغال مستقیم 1668 نفر و سرمایه‌گذاری بیش از 3 هزار میلیارد ریال در همدان وجود دارد و شهرستان‌های بهار، همدان و ملایر قطب اصلی این فعالیت‌ها در استان هستند.

وی درباره برنامه‌های مدیریت صنایع تبدیلی و غذایی در راستای ارتقای واحدهای فراوری سبزی و صیفی می‌گوید: ساخت ناحیه صنعتی تخصصی تولید شور و ترشی سامن در شهرستان ملایر و هدایت تولیدکنندگان شهرستان به این ناحیه، پرداخت تسهیلات به منظور تبدیل واحدهای سنتی به صنعتی و پاستوریزه، ایجاد تنوع در تولیدات و نیز بسته‌بندی مانند شیشه، حلب و مانند این، ایجاد زمینه صادرات محصولات تولیدی به خارج از کشور و ترغیب واحدهای تولیدی برای شرکت در نمایشگاه‌های صنایع غذایی از جمله این برنامه‌هاست.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اظهار می‌کند: بهره‌برداری از 283 واحد صنایع تبدیلی با توان تولید یک میلیون و 160 هزار و 725 تن محصول و جذب یک میلیون و 531 هزار و 500 تن محصولات خام کشاورزی با اشتغال 3728 نفر و سرمایه‌گذاری 660 میلیارد تومان با مجوز سازمان جهاد کشاورزی و بهره‌برداری از 115 واحد صنایع تبدیلی با توان تولید 2 میلیون و 937 هزار تن محصول و جذب 2 میلیون و 985 هزار تن محصولات خام کشاورزی با اشتغال 4511 نفر و سرمایه‌گذاری 300 میلیارد تومان با مجوز سازمان صنعت، معدن و تجارت از دیگر فعالیت‌های ما در راستای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی است.

وی می‌افزاید: کلنگ‌زنی بزرگ‌ترین کارخانه پوره، آبمیوه و تولید کنسانتره از میوه در شهرستان نهاوند در زمینی به مساحت 5 هکتار با پیش‌بینی تولید 41 هزار و 500 تن محصول، جذب 150 هزار تن انواع میوه، سرمایه‌گذاری 1200 میلیارد ریال و اشتغال مستقیم 250 نفر و ساخت بزرگ‌ترین کشتارگاه مرغ استان در منطقه محروم چورمق رزن با پیش‌بینی کشتار 6 هزار قطعه مرغ در ساعت، پیش‌بینی اشتغال 250 نفر و سرمایه‌گذاری 22 میلیارد تومان دیگر برنامه‌های ما در این حوزه را شامل می‌شوند. 

رضوانی‌جلال می‌گوید: همچنین، کمک به صدور مجوزها و کلنگ‌زنی کارخانه تولید قند نهاوند با سرمایه‌گذاری 200 میلیارد تومان و توان جذب 500 هزار تن چغندر قند در سال را مد نظر داشته‌ایم.


مدرن‌سازی واحدهای بسته‌بندی کشمش در ملایر

منصور رضوانی‌جلال، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می‌گوید: تجهیز واحدهای تصفیه و بسته‌بندی کشمش ملایر به دستگاه سورت لیزری در راستای افزایش کیفی و توان صادراتی محصول کشمش را نیز در برنامه داریم. 

در حال حاضر بیش از 55واحد تصفیه و بسته‌بندی کشمش با ظرفیت 85 هزار تن در سال در شهرستان ملایر فعالیت دارند که در 3 سال گذشته 7 واحد مجهز به سورت لیزری شده‌اند و بقیه واحدها هم در برنامه تجهیز قرار دارند.