گزارش
جشنواره گام دوم؛ جهشی برای نمایشنامهنویسی اقتباسی
هیات داوران جشنواره تئاتر گام دوم از نمایشنامهنویسی اقتباسی در ادبیات نمایشی این روزهای ایران گفتند
همزمان با آغاز دهه پنجم انقلاب شکوهمند اسلامی، اولین جشنواره ملی نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم در مشهد برگزار می‌شود. این جشنواره با هدف حمایت از تولید متون نمایشی ملی، اقتباس از کتاب‌های ادبیات ایران و جهان، بهره‌گیری از ابزار نمایش در راستای اشاعه فرهنگ اسلامی و ایرانی، کشف استعدادهای متعهد و جوان در کنار حضور چهره‌های ملی و صاحب سبک برای ارتقای نمایشنامه به عنوان اصلی‌ترین مقوله تئاتر برگزار می‌شود. به گزارش ایسنا، نشست رسانه‌ای اولین جشنواره نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم با حضور اعضای هیات داوران در نگارخانه رضوان برگزار شد.
بیش از 180 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و 39 طرح به مرحله دوم جشنواره راه یافت تا نویسندگان، این طرح‌های پذیرفته شده را در قالب نمایشنامه در 3 بخش صحنه‌ای، نوجوان و محیطی(خیابانی) به رشته تحریر درآورند. «سعید تشکری» یکی از اعضای هیات داوران این جشنواره گفت: برگزاری این رویداد هنری بزرگ می‌تواند پاسخگوی برخی از نیازها و مشکلات حوزه نمایشنامه کشور با اقتباس از آثار مطرح ایران و جهان باشد.وی افزود: اتفاق بزرگی در حوزه ادبیات نمایشی کشور در حال رخ دادن است. این اتفاق نه در حوزه شهر مشهد که با حضور نمایشنامه‌نویسان کل کشور رقم خورده است. معمولا در جشنواره‌های اجرایی بیشتر با کارگردان‌هایی روبه‌رو هستیم که متون را به صحنه می‌برند، اما در اینجا با محور اقتباس در مورد نمایشنامه به گفت‌وگو می‌پردازیم.
توانمند نبودن در حوزه اقتباس
«نادر برهانی مرند» نویسنده و کارگردان و عضو هیات داوران این جشنواره گفت: به دلایل بسیاری در حوزه نمایشنامهنویسی چندان توانمند نیستیم. وی افزود: علی‌رغم این‌که ما در حوزه ادبیات داستانی، ید طولایی داریم، در حوزه نمایشنامهنویسی چندان توانمند نیستیم و یکی از دلایل وجود این جشنواره، رفع نواقصی از این دست است. در تمام کشورهایی که هنرهای تجسمی بالنده‌ای دارند و اساسا هنر، کنشگر است، اقتباس جاری است. ما سنت اقتباس زنده و پویایی نداریم و باید اعتراف کنیم که بلد نیستیم. این تعداد کفایت نمی‌کند و در حال حاضر جریان پویایی در تئاتر نیاز داریم. گمان می‌کنم که جشنواره گام دوم تاثیر شگرفی در حوزه اقتباس خواهد گذاشت.
این نویسنده با بیان این‌که در طرح‌های رسیده جای امیدواری وجود دارد، ادامه داد: باید بگویم یک اقتباسگر در وهله اول باید نمایشنامه‌نویس خوبی باشد و نمایشنامه‌نویس مبتدی، اقتباسگر قهاری نخواهد شد و باید از دانش کافی و وافی برخوردار باشد. باید معرفت رمان‌شناسی داشته باشیم و آنالیز کنیم. به همین دلیل به دوستانم در ستاد این جشنواره توصیه می‌کنم که حداقل در بقیه راهی که پیش رو داریم به این خلا هم فکر کنند که چگونه می‌توان به دانش و تکنیک‌های اقتباس مجهز شد. از این رو نشست‌های پژوهشی در این جشنواره را الزامی می‌دانم.
آشنا نبودن با شعر
«نصرالله قادری» مدرس سینما و تئاتر هم گفت: ضعف عمده ما در گیتی تئاتر آشنا نبودن با شعر است. وی بیان کرد: از منظر عمده نظریه‌پردازان، ادبیات دارای 3 رکن رمان، شعر و درام است. مشکل‌ترین بخش آن، ادبیات دراماتیک یا درام است. ضعف عمده‌ای که در گیتی تئاتر ما مشاهده می‌شود به هزار و یک دلیل و مهم‌ترین دلیل این است که با شعر آشنا نیستیم و نوشتن ساده مد شده است. ضعف بیان در داستان درام وجود دارد و مخاطب ما با دروغ بزرگی که به آن هنر گفته شده روبه‌روست. ظرفیت سالن تئاتر در یونان ۲۰ هزار تماشاگر و این به معنای برای عموم بودن تئاتر بوده است، اما اکنون این‌طور نیست.
این مدرس سینما و تئاتر با اشاره به این‌که اولین قدم مثبت این جشنواره اقتباس از آثار ایرانی و غربی است، گفت: حسن دیگر جشنواره این است که از ابتدا از کسانی که شرکت می‌کنند، نمایشنامه نخواسته‌اند. قرار بر این است که در قدم اول آثار را بفرستند و در صورت تایید، ادامه کار را ارسال کنند. شرکت‌کنندگان باید به اقتباس بپردازند و حتما از منابعی باشد که شورای سیاست‌گذاری جشنواره تایید کرده است. اگر شورا تایید کرد بر اساس منبع بنویسند. قادری تصریح کرد: لازمه یک کار نویسنده، رقابت است نه حسادت. شرکت‌کنندگان برای جایی می‌نویسند که آدمی به نام حکیم توس در آن است. خلق هنر و صنعت تنها با الهام و ناخودآگاه جمعی امکان‌پذیر است.
وی ادامه داد: در طرح‌هایی که بررسی کردیم، چند نقطه قوت وجود داشت، بعد از این‌که بخش زیادی از متون بررسی شد، متوجه شدیم جوان‌گرایی در این جشنواره وجود دارد و جوانان هستند که می‌نویسند. نکته دیگر حضور بسیار فعال خانم‌ها بود. سومین نکته این است که تمام این نمایشنامه‌نویسان کسانی هستند که در رشته‌های فنی مهندسی تحصیل کرده‌اند ولی وارد این رشته شده‌اند. گروه دیگر افرادی هستند که در این حوزه به صورت حرفه‌ای کار می‌کنند.
یک جهش بلند
«شهرام زرگر» مدرس حوزه تئاتر و مترجم آثار ادبیات نمایشی گفت: اگر اقتباس اتفاق بیفتد، جشنواره گام دوم یک جهش بلند در حوزه تئاتر است. وی افزود: تا آن‌جا که به یاد دارم هیچ شرح درس و واحدی به نام اقتباس نداشته‌ایم، مگر این‌که معلمی خودانگیخته مطلبی به دانشجو منتقل کرده باشد. شاخه اقتباس در جشنواره‌هایی که بیشتر به جریان‌آفرینی توجه می‌کنند مغفول مانده و باید مطرح شود. ما با این رویکرد کار را قبول کرده‌ایم. این مترجم آثار ادبیات نمایشی بیان کرد: حکیم توس، یکی از راویان بزرگ قصه‌های کهن ما در خراسان بوده است. اگر بتوانیم این جشنواره را در ادامه کارهایی که پیشینیان کرده‌اند انجام دهیم، موفق عمل کرده‌ایم.
همکاری دستگاه‌های متعدد فرهنگی در جشنواره گام دوم
در ادامه این نشست، «مرتضی ملتجی» دبیر نخستین جشنواره ملی نمایشنامهنویسی اقتباسی گام دوم بیان کرد: کارگاه یک یا 2 روزه را با تعدادی از استادان در مشهد برگزار خواهیم کرد و میزبان نویسندگان این جشنواره خواهیم بود. وی افزود: ما در هر بخش ۵ اثر نمایشی برگزیده را چاپ خواهیم کرد که با نظر هیات علمی خواهد بود. 39 طرح توسط هیات داوران انتخاب شد و شرکت‌کنندگان منتخب فرصت دارند تا اول آبان، نمایشنامه کامل را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. ملتجی اظهار کرد: نهادهای مشارکت‌کننده در برگزاری این جشنوار ملی، انجمن نمایش کشور، اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی، شهرداری مشهد، مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، حوزه هنری خراسان رضوی، موسسه فرهنگی هنری شهرآرا، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان، خانه هنرمندان، انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی و گروه سرمایه‌گذاری رز هستند.
