سینه‌زنی مردم مهاجران؛ نماد همبستگی
ناصر شعبانی
فیلمساز
مهاجران یکی از شهرهای همدان است که در سمت شرقی بخش لالجین واقع شده است. در این شهر جمعیتی بالغ بر ۸ هزار نفر ساکنند که به زبان ترکی تکلم می‌کنند و پیشه اصلی آنها کشاورزی است.
از آثار تاریخی این شهر می‌توان مسجد جامع مهاجران، تپه زینوآباد و پل مهاجران معروف به پل خانم یا در زبان عامه این شهر هفت‌چشمه را نام برد.
در میان آثار فرهنگی و تاریخی این شهر، سینه‌زنی خاص مهاجران در ایام سوگواری ماه محرم ویژگی خاصی دارد که در کمتر نقاط کشور دیده شده و این خود یک میراث فرهنگی باارزش است.
سبک سینه‌زنی اهالی این شهر به صورت دسته‌های گرد و حلقه‌ای‌شکل است که نفرات با گرفتن شال کمر یا کمربند یکدیگر این زنجیره را ایجاد می‌کنند. در هر حلقه یک مداح و یک دسته‌باشی یا همان سردسته وجود دارد.
مداح قطعه‌ای را به زبان ترکی مداحی می‌کند و پس از پایان قطعه سردسته بلافاصله برای هماهنگ کردن حلقه هر بار جمله‌ای را با محتوای رزم فریاد می‌زند و افراد حاضر در حلقه با تکرار آن جمله سینه میزنند و حلقه به چرخش درمی‌آید.
روش سینه‌زنی به صورت چند ضرب سریع و خم شدن و برخاستن فرد و به سینه‌زدن است که با شروع مداحی قطعه‌بعدی، حلقه از سینه‌زنی بازمی‌ایستد و منتظر فرمان مجدد دسته‌باشی می‌ماند. شکل اجرایی این نوع سینه‌زنی مشابهت زیادی به اجرای یک تعزیه دارد و نوع جملات مداح و سردسته که با هم رد و بدل می‌کنند، شکلی از رزم را به نمایش می‌گذارد.
فرم حلقه‌های مدور در حال گردش به دور یک نقطه، دست‌های گره‌شده در کمر یکدیگر و دسته‌باشی که با جملات حماسی حلقه‌ها را فرماندهی می‌کند همه نماد اتحاد و همبستگی است و این همان پیام اصلی روز عاشوراست.
این سبک سینه‌زنی مختص شهر مهاجران است و در مورد پیشینه آن متن مکتوبی در دست نیست، اما پرواضح است که این شکل از سینه‌زنی در این شهر قدمت زیادی دارد و حتی پیران و بزرگان این شهر هم از گذشته‌های دور به صورت یک تاریخ شفاهی این فرهنگ عاشورایی را روایت می‌کنند.
پیرغلام اهل بیت مرحوم حاج نادعلی شعبانی که در زمان حیات ۱۱۲ ساله خود به ترویج فرهنگ قرآنی و برگزاری تعزیه و سینه‌زنی روز عاشورا همت گمارد، از بزرگان این شهر بود که روایت سینه‌زنی خاص مهاجران را از زبان گذشتگان و نسل‌های نادیده ما نقل می‌کرد.
مردم مهاجران در صبح عاشورا حرکتی همگانی را برای اجرای تعزیه و راه‌اندازی دسته‌های عزاداری آغاز می‌کنند و این آغاز تجدید میثاق با پیام عاشوراست. دسته‌ها و هیأت‌های عزاداری در ظهر عاشورا در مقابل مسجد جامع مهاجران گرد هم می‌آیند و از پیر و جوان و کوچک و بزرگ حلقه‌های سینه‌زنی را شکل می‌دهند و این آیین هر ساله مردم این شهر است.
حلقه‌ها یکی پس از دیگری تشکیل می‌شوند و سینه‌زنی به همان منوال همیشگی ادامه پیدا می‌کند این حلقه‌ها گرد هم می‌آیند و یک صدا فریاد میزنند تا با ایجاد یک وحدت همیشگی به ندای لبیک یا حسین پاسخ دهند. چندی است مستند این عزاداری سنتی ساخته شده است و در شبکه‌های مختلف به نمایش درمی‌آید.
