گیلان؛ دروازه تجاری حوزه خزر

فرشته رضایی/رشت - خبرنگار 


گیلان از نظر موقعیت جغرافیایی و همسایگی با کشورهای حاشیه خزر و راه‌های حمل ‌و ‌نقل گمرکی، تولید محصولات کشاورزی و مصنوعاتی چون صنایع ‌دستی و نساجی یا اقلام غذایی و ساختمانی با کمی توجه و برند‌سازی می‌تواند راه خود را در بازارهای کشورهای حوزه خزر و دیگر کشورها باز کند.

افزایش 77 درصدی صادرات
طبق آمارهای گمرک گیلان، شبانه‌روزی شدن گمرک مرزی آستارا، راه‌اندازی گمرک ریلی  آستارا،  افتتاح و راه‌اندازی گمرک منطقه ویژه اقتصادی آستارا و راه‌اندازی مجتمع بندری کاسپین در انزلی از اقدامات مهم در سال گذشته بود. نتیجه این اقدامات افزایش ۷۷ درصدی صادرات و ۱۰۲ درصدی واردات کالاهای اساسی، رشد ۹۵ درصدی ترانزیت کالا و افزایش ۸۸ درصدی ورود و خروج مسافر در گمرک آستاراست.
با این حال از برنامه‌های بر زمین مانده، ایجاد دروازه مشترک مرزی ایران و آذربایجان، گسترش انبارهای اختصاصی، حضور گسترده در مراکز تولید و انجام تشریفات ترخیص کالا در محل تولید و پیگیری ایجاد دبیرخانه اوراسیا در گمرکات گیلان است. به جز این‌ها صدور متعدد دستورالعمل‌ها و قوانین تجاری از سوی برخی سازمان‌ها از جمله بانک مرکزی و مرکز توسعه تجارت موجب کندی روند توسعه تجارت خارجی، از جمله توسعه صادرات غیرنفتی شده است.

ترانزیت از  گیلان
به گفته ناظر گمرکات گیلان، از ابتدای سال ۲۴۵ هزار و ۴۸ تن کالای غیرنفتی از گمرکات استان به کشور‌های مختلف صادر شده است.
ابوالقاسم یوسفی‌نژاد با بیان این‌که گمرکات گیلان دروازه تجارت ایران با کشور‌های آسیای میانه، حوزه قفقاز و حاشیه دریای خزر محسوب می‌شود، اظهار کرد: از ابتدای سال ۱۲۹ میلیون و ۴۰۴ هزار دلار ارز به واسطه صادرات این میزان کالا از گمرکات استان وارد کشور شده است.
وی افزود: ۳۷۶ میلیون و ۱۰۸ هزار و ۲۱ تن کالا به ارزش ۲۲۱ میلیون و ۸۵۶ هزار و ۷۵۰ دلار از کشور‌های روسیه، قزاقستان، چین، آذربایجان، ژاپن، کره جنوبی و آلمان در ۴ ماه نخست امسال از گمرکات گیلان وارد کشور شد. در این مدت ۲۸۸ هزار و ۷۳۸ مسافر ورودی و ۲۷۷ هزار و ۹۰۳ مسافر خروجی از خدمات گمرکات گیلان بهره‌مند شدند. 

 صادرات ۴ درصدی به روسیه 
با وجود این آمارها و رشد صادراتی، این پرسش مطرح می‌شود که سهم واقعی صادرات ما به روسیه چقدر است؟ آیا آمارهای کشور روسیه در خصوص واردات از ایران هم آمارهای فوق را تایید می‌کنند؟ 
یک کارشناس اقتصادی و مشاور اتاق بازرگانی گیلان در حوزه روابط با روسیه در این‌باره بیان کرد: سال 2018 واردات کشور روسیه 236 میلیارد دلار بود که ایران از این میزان واردات 533 میلیون دلار سهم داشت. یعنی از کشور ما فقط 533 میلیون دلار به روسیه کالا صادر شد که آن هم یک عدد واقعی نیست.
سید جلیل جلالی‌فر تصریح کرد: عدد واقعی صادرات ما به روسیه سالانه حدود 300 میلیون دلار است، اما با توجه به این‌که برخی بازرگانان از جوایز صادراتی بهره می‌گیرند، ارزش صادرات خود را بیشتر از میزان انجام‌شده اعلام می‌کنند.
وی ادامه داد: با این حال اگر حتی عدد 533 میلیون دلار درست باشد، این عدد در حدود 4 درصد از کل واردات روسیه را شامل می‌شود که با توجه به ظرفیت‌های تولیدی کشور رقم بسیار پایینی است و نشان می‌دهد در حوزه صادرات غیرنفتی کار نکرده‌ایم.

 محدودیت زیرساخت
با وجود این همه توان تولید چه دلایلی می‌تواند سبب کندی زنجیره توسعه صادرات شود؟ جلالی‌فر با تاکید بر نبود زیرساخت‌ها در حوزه راه در پاسخ به این پرسش گفت: به دلیل نبود برخی زیرساخت‌ها به‌ویژه در حوزه لجستیک و راه و اتصال راه‌آهن به بندر کاسپین، هنوز در زمینه حمل‌ و ‌نقل کالاها مشکل داریم. در حالی که با ایجاد این زیرساخت‌ها هزینه فرستادن محصولات از دیگر استان‌ها به گیلان و سپس به دیگر کشورها کمتر می‌شود، در نتیجه صادرات ‌به‌صرفه‌تر خواهد شد.
  وی اظهار کرد: برای ورود به بازارهای جهانی باید سلسله کارهایی انجام شود. مثلا سازمان استاندارد برای به‌روز کردن شیوه صادرات کالا تلاش کند. مصرف‌کننده باید بداند که کالا از چه موادی تشکیل شده و چه مزایایی دارد، همچنین تجار و بازرگانان ما باید روابطشان را با کشورهای همسایه خزر گسترده‌تر کنند.