آب، زیر پوست هلوی شبستر برگشت

سیدمرتضی احمدپور | تبریز – خبرنگار:

هلوهای بزرگ شبستر که وزن هر یک تا نیم کیلو هم می‌رسید تا همین چند وقت قبل هم از اوایل شهریور در فصل برداشت به بازار میوه و تره‌بار تبریز و بسیاری از شهرهای کشور صادر می‌شد. اما طی سال‌های اخیر به دنبال بحران آبی و خشک شدن بخش‌هایی از دریاچه ارومیه کاشت محصولات آب‌بری همچون هلو و آلبالو شبستر که در شهرهای سیس و تسوج کاشت می‌شد، ممنوع شد. حتی برخی باغ‌های این محصولات هم رو به خشکی رفت اما در 2 سال گذشته به یکباره درختان هلوی شبستر جان گرفتند و جشنواره برداشت این محصولات هم در 2 سال متوالی برگزار شد. 


حفر چاه‌های عمیق برای رسیدن به آب 

یکی از باغداران شهر سیس می‌گوید: در یکی 2 سال گذشته 2 هکتار زمین اضافی با قیمت بسیار پایین خریدم و درخت هلو کاشتم. با توجه به کمبود آب و ممنوعیت حفر چاه جدید برداشت عمق چاه فعلی را افزایش داده‌ام و به آبیاری این باغ می‌پردازم. 

«باقر حضرتی» با بیان این‌که از هر درخت هلو سالانه حدود 500 کیلو محصول برداشت می‌کند، ادامه می‌دهد: قیمت زمین در این منطقه بسیار کم اما قیمت آب بسیار بالاست. ارزش هر چاه آب حدود 50 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده و برای رسیدن به آب باید 250 حتی 300 متر حفاری شود؛ البته در شهرهای دیگر مانند سردرود در همسایگی تبریز در کمتر از 10 متر هم می‌توان به آب رسید. 

وی به باغ خشک‌شده‌ای در مجاورت باغ خود اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از باغ‌های اطراف شهر و روستاهای دیگر شبستر به دلیل نبود آب و خشک شدن چاه‌ها از بین رفته‌اند و فقط باغدارانی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند که هزینه حفر چاه یا عمیق کردن چاه‌های فعلی را پرداخت کنند؛ البته این مشکلات برای چیدن هلوهای صادراتی که هر کیلو را تا 25 هزار تومان می‌فروشیم می‌ارزد چراکه در شهرهای دیگر استان هلو را از باغداران کمتر از 3 هزار تومان می‌خرند اما هلوی شبستر به علت کیفیت بی‌نظیر مشتریانی که در خارج از کشور و حتی تهران دارد، با قیمت خوبی از باغداران خریده می‌شود. به نحوی که فروشمان در داخل استان تقریباً صفر است و همه محصولاتمان را صادر می‌کنیم. 


حفظ باغ‌های فعلی هلو در شبستر 

معاون جهاد کشاورزی استان با بیان این‌که شیوه‌های کشت جایگزین در حوزه دریاچه ارومیه از جمله شبستر اجرایی نشده است به همشهری می‌گوید: این شیوه‌ها به همان قوت و شدت قبل ادامه دارد و در این حوزه در 14 شهرستان از جمله شبستر باید روش‌های کشت جایگزین به کشاورزان ارائه شود.
 
 «علی رخ‌افروز» ادامه می‌دهد: روش اعلامی برای محصولاتی است که امکان کاشت آن در دیگر شهرها هم وجود دارد ولی محصولات منحصر به فرد و صادراتی که به نوعی شناسنامه محلی و برند منطقه هستند حفظ می‌شود. از جمله این محصولات هلوی گرد و هلوی انجیری شهرهای سیس و دیگر شهرهای شبستر و البته آلبالوی تسوج است. در 2 سال گذشته جشنواره این محصولات با حضور مسئولان استانی و نماینده‌های مجلس برگزار شده است و امسال هم با قوت بیشتر و استقبال بیشتری برگزار خواهد شد. 

وی تاکید می‌کند: البته اجازه افزایش سطح زیرکشت باغ‌های هلو را نمی‌دهیم و قرار است همین باغ‌های موجود حفظ شوند. با توجه به این‌که هلو محصولی چند ساله است و درخت هلو حداکثر در سال اول به ثمردهی می‌رسد و عمر خشک شدن آن 8 سال است، درختکاری مستمر در باغ‌ها دیده می‌شود. از سوی دیگر با توجه به ثمردهی در سال اول و محصول‌دهی زیاد هر درخت، کاشت هلو در این منطقه مقرون به صرفه است. 


مدیریت کشت محصولات کشاورزی در شبستر

فرماندار شبستر هم با اشاره به این‌که در این شهرستان انواع محصولات کشاورزی کاشت و سیاست‌های مدیریتی کشت محصولات اعمال می‌شود، اظهار می‌کند: ضمن حفظ محصولات منحصر به فردی که با توجه به خاک این شهرستان رشد می‌کند از کاشت دیگر محصولات جلوگیری شده و روش‌های جدیدی اعمال شود. 

«حسن مستفیذ» ادامه می‌دهد: بر این اساس 2 گلخانه بزرگ 10 هکتاری در این شهرستان در حال احداث است که در این گلخانه‌ها محصولات صیفی و دیگر محصولاتی که قبلاً در شبستر و با مصرف آب زیاد کاشته می‌شد، کاشت می‌شود. نکته مهم راه‌اندازی این گلخانه‌ها سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در احداث این گلخانه‌هاست که نشان از اقتصادی بودن کشاورزی گلخانه‌ای در این منطقه دارد. 

این مسئول با دفاع از برگزاری جشنواره‌های محصولات کشاورزی مانند هلو و آلبالو در این شهرستان بیان می‌کند: در سال‌های گذشته که کشت محصولاتی مانند هلو و آلبالو با توجه به کم‌آبی دچار اختلال شد، مشتریان خاص این محصولات در داخل و خارج کشور پراکنده شدند و با توجه به افزایش دوباره تولید، نیاز به بازارهای جدید داریم. به دلیل مشکلات کم‌آبی چند سال گذشته محصولات باکیفیت این شهرستان با مشکل فروش مواجه شدند و با برگزاری برنامه‌هایی از جمله جشنواره در پی جذب بازارهای گذشته و جدید هستیم. 

وی ادامه می‌دهد: بر همین اساس 2 جشنواره استانی در 2 سال گذشته برای این محصولات برگزار شده است. در حال حاضر کیفیت محصول هلوی این منطقه باز هم به همان کیفیت گذشته برگشته و حتی کیفیت بسته‌بندی و سورتینگ هلوی شبستر در خود این شهرستان هم افزایش پیدا کرده است. مستفیذ به دیگر روش‌های مدیریتی کشاورزی در این شهرستان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: به جای محصولاتی چون یونجه یا صیفی‌ محصولات دانه روغنی که نیاز آبی کمی دارند و همچنین کاشت پسته در این شهرستان در حال افزایش است. 


برداشت 28 هزار تن هلو در شبستر 

امسال از 2400 هکتار باغ هلو در شهرستان شبستر زیر کشت رفت و مسئولان از عرضه 28 هزار تن انواع هلو به بازار مصرف خبر دادند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شبستر در این باره می‌گوید: خاک حاصلخیز، آب و هوای مناسب و توجه به توصیه‌های کارشناسی از سوی کشاورزان و باغداران منطقه عواملی هستند که باعث شده کیفیت و طعم هلوی این شهرستان با سایر مناطق به میزان جالب توجهی تفاوت داشته باشد. 

«فرامرز افشانی» با بیان این‌که انواع و ارقام مختلف هلو در شندآباد و دیگر مناطق شبستر تولید و برداشت می‌شود، می‌افزاید: از جمله محصولات این منطقه می‌توان به هلوی خونی هسته‌جدا و کارتی، انجیری تابستانی، انجیری زعفرانی و مالکی و هلوی کوثری اشاره کرد.


شند آباد شبستر؛ قطب تولید هلو 

برداشت هلو در شهر شندآباد از توابع شبستر که به عنوان قطب تولید هلو در کشور شناخته می‌شود از اواخر مرداد گذشته آغاز شد. شندآباد از شهرهای بخش مرکزی شهرستان شبستر است که ظرفیت‌های ویژه‌ای در تولید محصولات کشاورزی از جمله هلو، با وجود خشکی دریاچه ارومیه طی سال‌های اخیر، داشته است. با وجود همین کم‌آبی‌هم سالانه‌ افزون بر ۷۰ نوع میوه در این منطقه تولید و به بازار عرضه می‌شود که همه آن‌ها دارای طعم و کیفیت خوبی هستند.

از جمله این محصولات می‌توان به هلوی مالکی، جوادی، حاج‌کاظمی، انجیری، خونی و قجیر قانات اشاره کرد. محصولات میوه و تره‌بار شبستر به ویژه هلوی شندآباد در ایران بهترین کیفیت را دارد و حرف اول را می‌زند. کارشناسان کشاورزی خاک، مقابله با آفت‌ها، استفاده کمتر از سموم و کود شیمیایی و نیز استفاده بیشتر از کود حیوانی را از عوامل افزایش کیفیت این محصول می‌دانند. 

هلوی شندآباد به سراسر کشور و از طریق واسطه‌ها به کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله روسیه، عراق، پاکستان و افغانستان هم صادر می‌شود. هر چند طی چند سال اخیر به دلیل بحران کم‌آبی دریاچه ارومیه، کاشت این محصول رو به افول گذاشت، به گفته مسئولان، در 2 سال گذشته درختان شندآباد و دیگر شهرهای شبستر به میزان جالب توجهی جان گرفته‌اند و با احیای دریاچه ارومیه کشاورزی در این شهرها هم با شرایط بهتری انجام می‌شود. امری که البته نیاز به توجه مسئولان برای اجرای طرح‌های کشت جایگزین و گلخانه‌ای دارد تا به افزایش استفاده از منابع آبی زیرزمینی یا حفر چاه‌های غیرمجاز برای آبیاری باغ‌ها منجر نشود.