محمد دهقانی | کارشناس اقتصادی:
دلیل اول همه گرانیها انحصار است. انحصار در هر بازاری ضمن ایجاد رانت و افزایش تبانی، موجب رشد نامتوازن، کاهش بهرهوری و افت کارآیی اقتصادی میشود. در نتیجه به طور قطع در چنین اقتصادی آسیبپذیری، شکنندگی، تضعیف و کاهش بازدهی صنایع و بازارهای داخلی اجتنابناپذیر خواهد بود. در نتیجه ایجاد بازار رقابتی راه حل بخش عمدهای از مشکلات کشور در زمینه تنظیم بازار است. موضوعی که وزارت صمت تاکنون قدم جدی در راستای آن برنداشته است.
تقویت تولید داخل، افزایش خودکفایی در تولید، حفظ امنیت اقتصادی کشور در برابر نوسانات بینالمللی اقتصادی و تهدیدهای آن، تامین حداکثر رفاه برای تمام افراد جامعه و تنظیم قیمتها را در پی دارد. هرگاه بنگاههای اقتصادی بتوانند در یک رقابت سالم و به دور از انحصار ضمن خلق مزیت رقابتی با حداقل هزینه به تولیدکالاهای متمایز، متنوع و باکیفیت برای مصرف داخل و صادرات بپردازند، آنگاه با قاطعیت میتوان ادعا کرد که شکوفایی اقتصادی محقق شده و سپس میتوان نظارت مناسبی بر بازار داشت.
در کشورهای پیشرفته حتی پس از ورود به اقتصاد رقابتی، برای حفظ و پایداری آن و تسهیل امور اقتصادی، نه تنها نظارت دولت بر بازار کمتر نشده، بلکه نظارت موثر و تنظیم بازارهای داخلی از طریق اعمال سیاستهای مناسب، هدفمند و گاهی مقطعی از جمله سیاستهای قیمتی، جبرانی، ذخیرهسازی، پرداخت یارانه، سهمیهبندی، اعمال تعرفه، تسهیلات صادراتی، وارداتی و خدمات بیمهای ادامه مییابد.
در این کشورها علاوه بر گسترش بازار رقابتی، همکاری موثر و کارای بخش دولتی و غیردولتی در اثربخشی سیاستهای تنظیمی و نظارتی نقش بسزایی داشته است. در این کشورها، سازمانها و نهادهای دولتی و غیردولتی با پذیرش اولویت و نقش حاکمیتی و راهبردی نهاد قانونی ذیربط، با اهداف مشترک و با همافزایی در راستای تنظیم و نظارت بر بازار فعالیت میکنند.
مهمترین اهداف این سازمانها شامل متوقف کردن ابزارها و شیوههای ناعادلانه و فریبنده در بازار، رسیدگی سریع به تخلفات در زمینه رعایت نشدن قوانین رقابت و قوانین حمایت از حقوق مصرفکنندگان، توسعه قوانین با هدف پویایی هرچه بیشتر بازارهای داخلی و در نهایت مبارزه با شیوههای ضد رقابتی است؛ موضوعی که در ایران به آن توجه جدی نشده و در حد شعار مانده است. بسیاری از گرانیها ریشه در ضعف نظارت و حمایت از حقوق مصرفکننده دارد.
آفت بازار انحصاری
در همینه زمینه :