مسیر ورود ابزار جدید سرمایه‌گذاری به ایران

علی رحمانی/کارشناس بورس


استقبال از ارزهای دیجیتال به‌دلیل داشتن ویژگی رمزنگاری حین انتقال در اینترنت برای امنیت بیشتر، حذف واسطه‌ها و ناشناس بودن روزبه‌روز در حال افزایش است. گرچه حجم رمز ارز در مقابل ارزهای رایج بسیار ناچیز است ولی با تحولاتی که انقلاب صنعتی چهارم یا همان دگردیسی دیجیتال ایجاد کرده در آینده‌ای نه چندان دور، حجم بیشتری از مبادلات بین‌المللی را به‌خود اختصاص می‌دهد و نشانه‌های پیشران چنین صنعتی هم رمز ارزهای بیت‌کوین است. با چنین تحولاتی در دنیا انتظار می‌رود که گسترش استفاده از رمزارزها تأثیرات بالقوه‌ای بر سیاست‌های پولی و ارزی کشورمان نیز بگذارد و در شرایط تحریمی که در آن قرار داریم روی این حوزه بیشتر کار شود. افزایش ورود صنعتگران به استخراج رمزارز باعث شده تا جزئیات فعالیت دولت برای آینده بازار رمزارزها پیگیری شود. چرا که امروز علاوه بر اینکه ورود منابع صادراتی به کشور با چالش همراه است، قیمت ارز در ایران نیز تحت‌تأثیر این محدودیت‌ها قرار گرفته که با ورود ایران به بازار ارزها میزان نوسانات این بازار تعدیل خواهد شد.

از سویی دیگر در شرایطی که ارزهای رایج خود به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری دارای بازار گسترده و واسطه‌گری هستند ظرفیت ایران برای پذیرش رمزارز به‌دلیل انرژی‌های در دسترس و ارزان بسیار مطلوب است. شرایط لازم برای ایجاد و تولید رمزارز و امکان استفاده آن در معادلات و مبادلات تجاری هم وجود دارد. از ظرفیت‌های صنعت استخراج ارزهای مجازی می‌توان علاوه بر دورزدن تحریم‌ها برای کاهش اتلاف انرژی، پرداخت بدهی‌های برقی، احداث و توسعه نیروگاه‌ها و حتی کاهش قیمت برق مشترکان نیز استفاده کرد.
با تمام این شرایط اما هنوز به‌دلیل فراهم نبودن بسترهای قانونی برای این کار، نگرانی‌هایی برای ورود فعالان اقتصادی به این حوزه وجود دارد گرچه اقداماتی در حال انجام است اما روند کند آن موجب ایجاد اختلال در توسعه هر چه بیشتر صنعت رمز ارزها در ایران شده. در کشور نباید اجازه بدهیم یک ناهنجاری همچون مؤسسات مالی غیرمجاز یا مضاربه‌هایی که قبلا اتفاق افتاده رخ دهد و پس از آن به فکر اصلاح باشیم. باید یک روش پیش‌دستانه و پرو اکتیو را به‌کار گرفت و بسترهای قانونی و مقرراتی آن را فراهم کرد. از سویی نظارت بانک مرکزی هم باید تا حد ممکن اعمال شود. اگر چه این پروسه خاصی است و هنوز بحث نظارت‌پذیری این رمزارزها در هاله‌ای از ابهام است.

رمزارزها و ارزهای رایج ابزار سرمایه‌گذاری هستند که حجم زیادی از معاملات از این طریق انجام می‌شود و در این میان شکل‌گیری تکانه‌های ارزی از بحث‌های جدی در این زمینه است. چون به هر حال قرار است رمزارزها همانند ارزهای رایج مانند ریال قیمت‌گذاری شود؛ تکانه‌هایی که تاکنون با بروز مسائل سیاسی مانند انتخابات در ایران و آمریکا، سال نو میلادی، ایام اربعین، برجام و تمدید قانون داماتو در سنای آمریکا، بیشترین تأثیرگذاری را در افزایش ناگهانی قیمت ارز داشته‌اند. باید به این نکته توجه داشت که تکانه نرخ ارز، تقاضای کل اقتصاد را از طریق واردات، صادرات و تقاضای پول و همچنین عرضه کل اقتصاد را از طریق هزینه‌های کالاهای واسطه‌ای وارداتی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین تغییرات این متغیر به راحتی، بر ساختار اقتصادی کشور اثر می‌گذارد. بنابراین نیاز به سیاستگذاری و مدیریت ارزی دقیقی بیش از پیش در صنعت رمزارزها احساس می‌شود تا از اثرات منفی رشد اقتصادی به‌تبع حاکمیت سیستم نرخ ارز شناور و تکانه‌های ناشی از آن جلوگیری به عمل آید. شاید مناسب باشد که از ظرفیت‌های بازار سرمایه به نحو مطلوبی استفاده شود گرچه تاکنون این اتفاق نیفتاده. در بازار ارز و رمزارز، ابزارها و نهادها بسیار مهم هستند و ایجاد بازار مناسب برای کشف قیمت از موضوعات اساسی است. لازم است مقام ناظر پول که بانک مرکزی است و بازار سرمایه در این حوزه  تعاملات بیشتری داشته باشند تا به نتایج خوبی برسند. در مجموع صنعت رمزارزها فرصت مهمی برای اقتصاد ایران است که اگر درست به استقبال آن برویم و درست تعریفش کنیم و حالت ابهام و غیرشفاف به آن ندهیم، شاهد توسعه این صنعت خواهیم بود.


رمز ارز
به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری دارای بازار گسترده و واسطه‌گری هستند ظرفیت ایران برای پذیرش رمزارز به‌دلیل انرژی‌های در دسترس و ارزان بسیار مطلوب است