سهامداران زیر ضربه تصمیم‌های جدید

با وجود مخالفت‌های آشکار برای اجرای قوانین جدید بازار پایه در فرابورس قرار است این مقررات از13 شهریور اجرا شود؛ با این حال مدیرعامل فرابورس به سهامداران می‌گوید نگران نباشند، اما منتقدانی که این حرفها را باور ندارند معتقدند، با مقررات جدید نقش صحنه گردان‌ها از جمله فرابورس از داور به بازیکن تغییر خواهد کرد و این خطری برای بازار است.

به گزارش همشهری، دیدگاه تعزیراتی از سایر بخش‌های اقتصاد به بازار سرمایه هم سرایت کرده و به‌نظر می‌رسد فصل نوینی را رقم خواهد زد. بازارسرمایه سابقه طولانی دراجرای مقررات خود ساخته مانند اختراع حجم مبنا به‌ویژه در2دهه گذشته دارد. قوانینی که اکنون از برخی از آنها هیچ خبر و اثری نیست و به تاریخ سپرده شده‌اند. زمانی در دهه 80 مقرراتی در تضاد آشکار با قواعد اصلی بازار در علم اقتصاد وضع شد که براساس آن هیچ سهامداری حق نداشت بعد از خرید سهام یک شرکت، تا 3 روزآن را بفروشد.

همان زمان مقامات مسئول انتقاد‌های رسانه‌ها را به چالش کشیدند اما وقتی مشخص شدکه سفارش انباشته و سفته بازی منجر به رشد انفجاری قیمت‌ها در روز چهارم می‌شود مقامات مسئول پی به اشتباه خود بردند. یا اینکه در همان دوره در اقدامی عجیب سهام 10شرکت منتخب اجازه پیدا کردند از محدوده منفی 2.5تا 12.5درصد نوسان کنند. این رویه منجر شد که بعد از چند روز نوسان شدید قیمت سهام به‌صورت هیجانی رشد کند اما بعد ازچند روز سهام آن شرکت با صف فروش سنگین مواجه می‌شد و این صف ماه‌ها در بورس پابرجا می‌ماند. از دیگر مقرراتی که رسانه‌ها بار‌ها درباره آن نوشتند محدودیت‌های دامنه نوسان 2درصدی بود که سال‌ها به تابویی برای بورس تبدیل شده بود و مدیران از افزایش آن واهمه داشتند اما بعدها وقتی دامنه نوسان به 5 درصد اصلاح شد اتفاق عجیبی در بورس رخ نداد.

اکنون بار دیگر دستورالعمل‌های جدیدی برای بازار پایه وضع شده و قرار است از 13شهریور پس از یک دور تأخیر اجرا شود.

به زعم فعالان بازار که این روز‌ها اعتراض‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به‌وجود آورده این دستورالعمل‌های جدید بیشتر شبیه اعطای اختیارات ویژه به بازیگردان‌ها و صحنه‌گردان‌هایی دارد که در پس پرده قصد کنترل بازار پایه را دارند. شاید مدیران بازار سرمایه نگران روز‌های نزول بازار هستند.از این منظر منتقدان می‌گوینداین مقررات، فرابورس و سایر بازیگران بازار پایه را از مقام یک داور به یک بازیگر تبدیل خواهدکرد و پشت این مقررات صحنه گردانان می‌توانند هر تصمیمی برای کنترل بازار بگیرند، ضمن اینکه محدودیت‌های جدید در کاهش دامنه نوسان جذابیت این بازار را که 32درصد از کل معاملات فرابورس را تشکیل می‌دهد از بین خواهد برد و بازنده اصلی این دستورالعمل سهامداران و خود فرابورس است.

سیاست قیم مابانه
عباسعلی حقانی‌نسب، یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه یک تصمیم غلط تبعات سنگینی دارد در اینستاگرامش نوشت: نهاد ناظر باید از سیاست‌های قیم‌مابانه خود دست بردارد.
او افزود: مناسب بود که در بازار پایه حتی دامنه نوسان 10 درصدی را هم که به غلط تعیین شده و باعث هدایت نقدینگی شده بود، برداشته می‌شد تا بازار پایه بسیار پر ریسک جلوه می‌کرد و از طرف دیگر بیشتر بر انتشار اطلاعات و شفافیت تأکید می‌شد.

حقانی‌نسب با بیان اینکه مشکل جای دیگری است ادامه داد: فرابورس مشکل را در تغییر قواعد بازار پایه جست‌وجو می‌کند اما مشکل آنجاست که ما برای ورود مستقیم مردم، امتیاز‌های ویژه‌ای  را درنظر می‌گیریم اما بعد برای دفاع از همین سهامداران با سیاست قیم‌مابانه نقد‌شوندگی بازار را فدا می‌کنیم و تعادل بازار را به هم می‌ریزیم.

او تأکید کرد: مشکل بازار پایه زمانی شروع شد که در این بازار، دامنه نوسان 10درصدی درنظر گرفته شد و حال با محدود کردن دامنه نوسان عملا مشکلات بازار مضاعف می‌شود.

دستورالعمل باید دقیق‌تر باشد
همزمان با چالش‌هایی که تغییر مقررات بازار پایه در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد و دیروز حتی منجر به افت قیمت سهم بسیاری از شرکت‌های حاضر در این بازار شد، پیشنهاد‌هایی هم برای بهبود این دستورالعمل ارائه شد، به‌طور مثال، در یک نظر سنجی که توسط مهدی ساسانی یکی از فعالان بازار سرمایه در کانال شخصی‌اش انجام شد80 درصد از 5400 سهامداری که درنظرسنجی شرکت کردند معتقد بودند که باید پیچیدگی‌های مقررات جدید بازارحذف شود و به جای آن قوانین ساده‌تری ارائه شود. به‌طور مثال، بهتر است مثلا دامنه نوسان تابلوی ب به 3درصد و در تابلوی ج به 2 درصد محدود شود و به جای آن با حذف مچینگ، اعمال نظر ناظران و سایر پیچیدگی‌های مقرراتی بازار پایه سهام شرکت‌ها همه روزه مانند سهام سایر شرکت‌ها قابل معامله باشد.

در همین رابطه نیما آزادی یک تحلیلگر بازار سرمایه در این‌باره در کانال شخصی‌اش نوشت: مشخص است این تصمیمات در مسیر اصلاح ساختار و معطوف کردن ذهن سهامداران به معامله در بازارهای اصلی است اما به‌نظر من این دستورالعمل به بررسی‌های بیشتری نیاز داشت. در هر حال امیدوارم قوانین جدید منجر به اتفاقاتی شود که تصمیم‌گیرنده‌ها به‌دنبال آن هستند.

هدف ارتقای شفافیت است
مدیرعامل فرابورس هم دیروز در یک نشست خبری با بیان اینکه یکی از چالش‌های مهم بازار پایه بحث حاکمیت شرکتی و شفافیت است، گفت: هدف اصلی از تغییر دستورالعمل بازار پایه ارتقای شفافیت این بازار است.

امیر هامونی افزود: در بازار پایه شرکت‌هایی داشتیم که بیش از ۵ سال هیچ اطلاعاتی درکدال منتشر نکرده و مجمع عمومی برگزار نکرده بودند. با هدف رسیدن شرکت‌ها به استانداردهای لازم و برای بهبود شاخص عملکرد بازار، ارتقای شفافیت و کارایی بازار، قوانین بازار پایه اصلاح شد.

او ادامه داد: عده‌ای درباره زمان اجرای این قوانین خرده می‌گیرند اما شاید اگر هر زمان دیگری را نیز انتخاب می‌کردیم این انتقادها وجود داشت. بنا بود براساس گزارش مرداد‌ماه ۱۱۲ شرکت به تابلو زرد وارد شوند اما این تعداد به ۱۲۵ شرکت رسیده، بنابراین وضعیت بازار در شرایط خوبی بوده و طبیعی است که در زودترین زمان ممکن و در چارچوب ضرب‌الاجل ۱۰ روزه این قوانین وارد فاز اجرایی شود.

او درباره اینکه عده‌ای معتقدند فرابورس به‌دنبال ضربه‌زدن به بازار و سهامداران است گفت: فرابورس چطور می‌تواند به سهامداران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ستون‌های خود، ضربه بزند و بازار را با خطر روبه‌رو کند؟ فرابورس از افزایش ارزش و حجم معاملات ارتزاق می‌کند.

هامونی تأکید کرد: به اهالی بازار اطمینان می‌دهیم هیچ دغدغه‌ای برای دامنه نوسان نداشته باشند زیرا در اصلاحات جدید افزایش تعداد حراج و افزایش دامنه نوسان ذیل اختیارات ناظر تعریف شده است.

مدیرعامل فرابورس افزود: به ارکان بازار سرمایه در صیانت از سهامداران اعتماد کنید. سهامداران دغدغه نوسان قیمت سهام را در قوانین جدید نداشته باشند، شرکت‌های ارزشمند راه خود را برای رشد قیمت پیدا می‌کنند. او در پاسخ به این پرسش که چطور است دامنه نوسان برای بازار قرمز یک درصد درنظر گرفته شود درحالی‌که رقم کارمزد بیش از یک درصد است گفت: براساس پیشنهاد فرابورس به‌زودی کارمزد معاملات تابلوی قرمز کاهش خواهد یافت. ضمن اینکه درنظر داریم دامنه نوسان را برای شرکت‌های دیگر در بازار اول و دوم به 6درصد برسانیم.

به گفته مدیرعامل فرابورس، از امروز دامنه نوسان برای نمادهای حاضر در تابلو ب با نوسان ۱۰درصدی و تابلو ج که دامنه نوسان ندارد تا چهارشنبه که نمادها متوقف می‌شوند ۳درصد اعمال شود.

مکث
مقررات جدید چه می‌گوید
براساس مقررات جدید بازار پایه به 3 تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تبدیل و دامنه نوسان قیمت دراین بازار‌ها کاهش خواهد یافت. براساس دستورالعمل جدید سهام شرکت‌های حاضردرتابلوی زرد فقط مجازند3درصد نوسان کنند و شرکت‌های تابلوی نارنجی و قرمز هم به ‌ترتیب 2و یک درصد مجاز به نوسان هستند. همچنین معاملات در هر 3تابلو به‌صورت حراج پیوسته و با محدوده نوسان (متناسب با رنگ تابلو) خواهد بود. انجام حراج پایانی با دامنه نوسان دو برابر دامنه نوسان روزانه (حداقل) هفته‌ای یک‌بار امکان‌پذیر است. به‌طور مثال، سهام یک شرکت در تابلوی زرد از3درصد به 6درصد افزایش می‌یابد. براساس اختیار فرابورس این شرکت می‌تواند تعداد حراج‌های هر هفته را متناسب با شرایط عرضه و تقاضا افزایش دهد. همچنین سهامدارانی که مالک بیش از یک درصد از سهام یک شرکت هستند، برای عرضه سهام تحت مالکیت خود باید از سازمان بورس مجوز بگیرند. همچنین مطابق دستورالعمل جدید قیمت نظری در پیش‌گشایش، حراج و در زمان معاملات (به‌مدت 6ماه) نمایش داده می‌شود و پس از پایان این دوره تعداد سفارش‌های قابل مشاهده به‌صورت دوره‌ای و مرحله‌ای به تناسب هر تابلو و تشخیص هیأت مدیره سازمان کاسته و یا حذف خواهد شد. احتمالا این بخش از دستورالعمل ابتدا در تابلوی بازار قرمز (به‌صورت آزمایشی) اجرایی شود. مقررات جدید بازار پایه اکنون ابلاغ شده و از 13 شهریور اجرایی می‌شود.