محیط زیست
چوب حراج به منطقه حفاظت‌شده خائیز
قرار است محدوده ۳۲ هکتاری خائیز برای ویلاسازی به سرمایه‌گذار واگذار شود موضوعی که به شکایت و پیگیری فعالان محیط زیست بهبهان منجر شده است
پرونده ویلاسازی در منطقه حفاظت‌شده «خائیز» بهبهان موجب شده است انجمن‌ها و دوستداران محیط زیست از حدود یک سال پیش یکی از مراجعان ثابت مراجع قضایی این شهرستان باشند و با حساسیت زیاد، سرنوشت این پرونده را دنبال کنند.
به گزارش ایرنا، ماجرا از آنجا شروع شد که کمیسیون تقویم (قیمت‌گذاری)، زمین‌های طرح گردشگری «تنگ تکاب» بهبهان را برای تغییر کاربری گذاشت و هر متر مربع از این زمین‌ها را ۱۲ هزار ریال ارزش‌گذاری کرد؛ زمین‌هایی که با وسعت ۳۲ هکتار در منطقه حفاظت‌شده خائیز در ۱۵ کیلومتری بهبهان واقع شده‌اند و ارزش بالایی دارند.
این مساله واکنش فعالان محیط زیست بهبهان را به دنبال داشته است به طوری که جمعیت فعالان محیط زیست بهبهان به نمایندگی از سازمان‌های مردم‌نهاد این شهرستان و انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان به تازگی در نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه خواستار ابطال این مجوز و برخورد با متخلفان شده‌اند.
در این میان، انجمن دوستداران طبیعت و محیط‌زیست خوزستان در نامه‌ای به دبیر شورای حفاظت از حقوق بیت‌المال و اراضی ملی و منابع طبیعی خوزستان اعلام جرم کرده و شکایتی نیز از سوی این انجمن در یکی از شعب دادسراهای خوزستان ثبت شده است.
انجمن‌های محیط زیستی در این نامه‌ها طرح گردشگری تنگ تکاب را در تعارض با بندهای مختلف سند ملی محیط زیست کشور و اهداف کنوانسیون جهانی حفظ تنوع زیستی اعلام کرده‌اند که در آن ایران به توسعه مناطق چهارگانه از ۱۱ درصد به ۱۷ درصد و ارتقای امنیت زیستگاه و حیات وحش متعهد شده است.
به اعتقاد این انجمن‌ها، صدور مجوز تغییر کاربری تنگ تکاب با قیمت هر متر مربع ۱۲ هزار ریال تخلف مشهود است. آنها با توجه به ضرورت جرم‌انگاری محیط زیستی و گفتمان آگاهی‌بخشی، پرسشگری و مطالبه‌گری محیط‌زیستی مبتنی بر سند ملی حفاظت از محیط‌زیست کشور ابلاغیه رهبر معظم انقلاب و اصل ۵۰ قانون اساسی درخواست کرده‌اند این مجوز ابطال و با متخلفان برخورد شود.
قیمت‌گذاری پایین برای زمین‌های تنگ تکاب
دبیر کمیته حقوقی انجمن محیط زیست و دوستداران طبیعت خوزستان و وکیل این پرونده در این باره توضیح می‌دهد: طبق بند «ب» دستورالعمل ماده 8 آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح حفظ کاربری زمین‌ها و باغ‌ها، ارزش‌گذاری باید بر اساس قیمت روز زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها با کاربری جدید یا مورد تقاضا توسط کمیسیون تقویم و با در نظر گرفتن ارزش کاربری‌های مشابه انجام شود و قیمت تعیین‌شده نباید کمتر از قیمت روز زمین با کاربری فعلی باشد.
«محمد داس‌مه» می‌افزاید: طبق دستورالعمل، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان یا دبیرخانه کمیسیون مجاز به قبول درخواست تخفیف یا قسط یا هرگونه مساعدت دیگری در خصوص عوارض موضوع ماده قانون نیست. این در حالی است که بر اساس گزارش دریافتی کمیسیون تقویم جهاد کشاورزی بهبهان پارسال (سال ۹۷) زمین‌های منتسب به طرح گردشگری تنگ تکاب را متری ۱۲ هزار ریال تعیین کرده که بدون در نظر گرفتن قیمت روز و کاربری‌های آینده آن است.
وی می‌گوید: در نامه‌هایی که ارسال شده، مطرح شده است که آیا طرح گردشگری تنگ تکاب که قرار است ۱۵۶ واحد اقامتی، ۶۰ سوییت گردشگری روستایی و سلامت، ۲۰ اقامتگاه گردشگری، 3 سرسرای ورزشی چندمنظوره، 3 مجموعه ورزشی آبی، رستوران، تالار پذیرایی، کافی‌شاپ و فست‌فود، نمایشگاه، نگارخانه، ۱۰ واحد تجاری در قالب بازارچه صنایع دستی، ۱۵ واحد تجاری مرکز خرید، مجموعه سرگرمی - تفریحی، مسجد و اورژانس و ۲۳۸ خط تلفن داشته باشد، متری ۱۲ هزار ریال ارزش دارد؟
این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: ما باخبر شدیم که پس از ورود اداره کل بازرسی خوزستان به این تخلف، در صورت‌جلسه دوم این کمیسیون متری ۵۰ هزار ریال قیمت‌گذاری شد که تفاوت این ۲ قیمت ۱۳ میلیارد ریال است. هرچند گزارش‌های موثقی وجود دارد که هر متر مربع از زمین‌های تنگ تکاب متری 3 میلیون ریال قیمت دارد.
تنگ تکاب جزو اراضی ملی است
داس‌مه اظهار می‌کند: محدوده ۳۲ هکتاری که قرار است برای ویلاسازی به سرمایه‌گذار تحویل داده شود، ازجمله مستثنیات شمرده می‌شود و جزو زمین‌های ملی نیست در حالی که در نامه مدیر جهاد کشاورزی بهبهان در سال ۹۵ قید شده است که این زمین‌ها دارای شیب بالای ۶۰ درجه، سنگلاخی و فاقد سابقه کشت و زرع هستند.
وی تاکید می‌کند: بنابراین، با توجه به شاخص‌های مستثنیات (داشتن شیب و ارتفاع کم و سابقه کشت و زرع)، این موارد باید مستثنیات بودن این زمین‌ها را باطل کند و این زمین باید جزو زمین‌های ملی باشد. اگر این زمین بی‌آب و علف است، چگونه آن را جزو مستثنیات به حساب آورده‌اند؟
این وکیل دادگستری با اشاره به ماده ۶۴ مکرر قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع می‌افزاید: بر این اساس، زمین‌های خصوصی در مناطق چهارگانه اگر ارزش حفاظتی داشته باشند، باید توسط سازمان حفاظت محیط زیست تملک شوند.
لزوم توقف تغییر کاربری
منطقه حفاظت‌شده خائیز با مساحت ۳۳ هزار هکتار در حوزه جغرافیایی استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، یکی از زیستگاه‌های اصلی کل و بز است که اکنون حدود 1500 راس از این گونه‌ها در آن زیست می‌کنند. وجود دریاچه سد مارون و چشمه‌ها و غارهای طبیعی، گونه‌هایی چون پلنگ و کاراکال و پرندگان باارزشی مانند جغد شاخدار و جغد ماهیخوار بر اهمیت این منطقه افزوده است.
«تنگ تکاب» روستایی در این منطقه حفاظت‌شده و یکی از ۳۰ منطقه نمونه گردشگری در خوزستان است که قرار بوده بخش‌خصوصی با ساخت مجتمع‌های تفریحی هزار میلیارد ریال در آن سرمایه‌گذاری کند. مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی خوزستان با اشاره به شکایت‌هایی که در رابطه با طرح گردشگری تنگ تکاب مطرح شده است، می‌گوید: فرایند تغییر کاربری این زمین‌ها به دلیل رسیدگی به شکایت‌ها اکنون متوقف است و منتظر اعلام نظر دستگاه‌های نظارتی هستیم.
«عبدالکاظم شاچری» با بیان این‌که زمین طرح گردشگری ملک شخصی است و متعلق به دولت نیست، درباره نحوه ارزش‌گذاری این زمین اظهار می‌کند: تعیین قیمت این زمین توسط یک کمیسیون قانونی 3 نفره (کمیسیون تقویم) انجام شده است و اعضای این کمیسیون باید پاسخگوی نحوه قیمت‌گذاری باشند. وی می‌افزاید: تصمیم کمیسیون تقویم یک سند مالی به شمار می‌آید که به جهاد کشاورزی برای طی مراحل قانونی و وصول پول به خزانه ارجاع داده می‌شود.
شاچری می‌گوید: هر شخص یا سازمانی که به تصمیم کمیسیون تقویم یا تغییر کاربری اعتراض دارد، بر اساس قانون، باید به مراجع بالاتر در وزارت جهاد کشاورزی شکایت کند. وی با اشاره به ورود دستگاه‌های نظارتی به پرونده زمین‌های تنگ تکاب ادامه می‌دهد: این پرونده به دلیل شکایت انجمن‌های محیط زیستی هم‌اکنون در سازمان بازرسی، قوه قضائیه و وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده و در حال رسیدگی است.
***
باید دید، با وجود پیگیری‌های جدی و مستمر فعالان و انجمن‌های محیط زیستی، چه سرنوشتی برای زمین‌های منطقه حفاظت‌شده خائیز رقم می‌خورد و مسئولان کشور چه تصمیمی برای آن می‌گیرند.
چراغ سبز محیط زیست
اگرچه ابتدا اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ساخت و ساز در منطقه حفاظت‌شده خائیز را غیرقانونی و ممنوع اعلام کرده بود، اما در نهایت مرداد پارسال مجوز این طرح گردشگری از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور صادر شد.
انتشار نامه «عیسی کلانتری» رئیس این سازمان به مدیران خوزستان و کهگیلویه مبنی بر دستور صدور مجوز در آبان ۹۷ با واکنش شدید فعالان محیط زیست روبه‌رو و به شکایت آنها به دادستان کل کشور منجر شد. دادستان بهبهان نیز اردیبهشت امسال دستور توقف عملیات اجرایی طرح گردشگری «تنگ تکاب» را صادر کرد.
در این رابطه معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان می‌گوید: پرونده طرح گردشگری تنگ تکاب هفته گذشته در شورای صیانت از بیت‌المال خوزستان مطرح و مستنداتش ارائه شد و منتظر رای نهایی این شورا هستیم.
«عادل مولا» می‌افزاید: سازمان حفاظت محیط زیست کشور به صورت قانونی برای این طرح مجوز صادر کرده، اما با توجه به اعتراضاتی که از سوی انجمن‌ها صورت گرفته، دادستانی به این مساله ورود کرده است. به گفته وی، مجوزهای لازم برای عرصه ۳۲ هکتاری در منطقه حفاظت‌شده خائیز از سوی میراث فرهنگی، سازمان آب و برق و محیط زیست صادر شده و منابع طبیعی هم تایید کرده است که این زمین‌ها جزو زمین‌های ملی نیستند و از مستثنیات به شمار می‌روند.
مولا می‌گوید: طرح اولیه گردشگری که گسترده بود (شامل هتل، شهربازی و...) از سوی سازمان حفاظت محیط زیست تایید نشد. اکنون این طرح تغییر کرده و در قالب بوم‌گردی ارائه و در کمیته طبیعتگردی سازمان در تهران مصوب شده است زیرا این منطقه حفاظت‌شده بین ۲ استان مشترک است.
وی درباره تملک مستثنیات در مناطق حفاظت‌شده نیز توضیح می‌دهد: عرصه‌های زیادی در مناطق حفاظت‌شده وجود دارند که برخی از آنها از نظر زیستگاهی از خائیز در رده بالاتری قرار دارند، اما به دلیل کمبود اعتبار، سازمان حفاظت محیط زیست قادر به تملک و خرید آنها از مالک شخصی نیست.
