فرسایش خاک

 فرهاد قریب ـ  زمین‌شناس

 مردم از برخی آلودگی‌های زیست‌محیطی مطلع و در مواردی از میزان آن باخبرند. برای ساکنان شهرهای بزرگ که چند ماه از سال در هوای آلوده استنشاق می‌کنند آلودگی هوا و آلاینده‌های آن عناوینی آشنا هستند.
همچنین برای کسانی که با صدای بوق و ترمز خودروها، داد و قال دستفروش‌ها و نظایر آن، روز را به شب می‌رسانند آلودگی‌های صوتی، پدیده غریبی نیست. با این حال، عده کمی هستند که از آلودگی‌های خاک باخبر باشند و در این‌باره اطلاعاتی هرچند محدود داشته باشند.
خاک هم مانند دیگر عناصر طبیعی آلوده می‌شود. در این مورد هم بشر، بیشترین نقش را دارد. بنابراین برای مقابله با آلودگی‌های خاک هم مانند آلودگی‌های دیگر نیازمند تغییر و اصلاح رفتارها هستیم.
عده‌ای تصور می‌کنند وقتی پساب یا زباله‌های مختلف از محیط زندگی و دایره تردد آنها فاصله بگیرد، مشکلات ناشی از آن هم حل شده است؛ بنابراین بدون اینکه تلاشی برای کاهش تولید زباله صورت گیرد، هر روز حجم زیادی از آن تولید و به بیرون از مناطق مسکونی یعنی بسترهای خاکی منتقل می‌شود. اما این،‌‌همه ماجرا نیست، فعالیت‌های صنعتی میزان فراوانی از فلزهای سنگین مانند سرب، حلال‌ها و هیدروکربن‌ها را به‌وسیله پساب صنعتی وارد خاک و آن‌ را به‌شدت آلوده می‌کنند. همچنین پهنه‌های زیر کشت پذیرای مواد شیمیایی‌ای هستند که با ورود به سطح خاک و ترکیب با آب و مواد دیگر مسموم‌کنندگی آنها می‌تواند تشدید شود. این سموم نیز خاک را آلوده می‌کنند و اگر جریان آب، آنها را بشوید سطح آلایندگی آنها بیشتر هم می‌شود. اگر میزان استفاده‌ای را که از خاک برای تولید غذا می‌شود در نظر آوریم، خواهیم دانست که این آلودگی تا چه حد می‌تواند مضر، خطرناک و بیماری‌زا باشد. به هر روی اگر انسان علاقه‌مند به زندگی سالم در حال و آینده است، باید ترتیباتی اتخاذ کند تا فعالیت‌های او برای کسب محصولات کشاورزی و تولید فرآورده‌های صنعتی کمترین تأثیر سوء را به خاک برساند یا هیچ ضرری برای آن نداشته باشد.