پیدا کردن اشعه مجهول

برای آنهایی که سریال پنج‌‌قسمتی «چرنوبیل» را تماشا کرده‌اند، شاید واژه رونتگن که واحد اندازه‌گیری پرتوهای یونیزه است، آشنا باشد. در آن سریال، دستگاه‌های دوزیمتر در فاجعه چرنوبیل، اعداد و ارقام بسیار وحشتناکی را به‌ثبت رساندند که همگی در پایان‌شان، واژه رونتگن را به‌همراه داشتند؛ عددی که بالا بودن میزان آن، برای انسان و سایر موجودات زنده بسیار خطرناک است.

نامی از یک دانشمند
ویلهلم کُنراد رونتگن، فیزیکدان آلمانی در 27مارس 1845 به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی خود را در هلند و تحصیلات عالی را در سوئیس به پایان برد و مدتی در مؤسسه فناوری فدرال سوئیس مشغول به‌کار شد. رونتگن پس از پایان تحصیلات و دریافت مدرک دکتری فیزیک به آلمان بازگشت و در شهر وورتسبورگ سکنا گزید و به‌عنوان استاد در دانشگاه این شهر به تدریس پرداخت.

کشف اتفاقی
به گزارش همشهری، در سال1895 او در آزمایشگاه خود درحال انجام آزمایش تجهیزات لوله خلأ بود. آزمایش تخلیه الکتریکی روی لوله‌های هایریش هرتز، یوهن هیتورف، ویلیام کروکس، نیکولا تسلا و فیلیپ فون لنارد انجام می‌شد. این مدل لوله‌ها که در آن موقع بارها مورد استفاده فیزیکدانان قرار می‌گرفت، حبابی شیشه‌ای بود که داخل آن 2 الکترود به فاصله چند سانتی‌متر از یکدیگر قرار داشت. در آزمایش هوای داخل لوله به‌صورت کامل تخلیه می‌شد. در داخل این لوله با برقراری اختلاف پتانسیل زیادی در حدود چندین هزار وات بین الکترودها، اشعه کاتدیک از کاتد به طرف ‌اند می‌رفت و به جداره شیشه لوله برخورد می‌کرد. در نوامبر1895 وقتی داشت آزمایش را با یکی از لوله‌های لنارد انجام می‌داد، اتفاق عجیبی افتاد. رونتگن لوله کروکس خود را در کاغذ سیاهی پیچیده بود و با این حال مشاهده کرد که پرده آغشته به یک ماده فلوئورسنت که در نزدیکی لوله قرار داشت بدون هیچ علتی روشن می‌شود. بعد از اینکه آزمایش و نتیجه آن را چندبار پیاپی تکرار کرد، به این نتیجه رسید که این عامل عجیب از کاتد نمی‌آید، بلکه از صفحه آلومینیوم یا آنتی‌کاتد ساطع می‌شود. بدین‌ترتیب رونتگن اشعه‌ای بسیار نافذتر از اشعه کاتدیک را کشف کرد که البته خودش هم به‌درستی نمی‌دانست چیست! رونتگن به‌دلیل آنکه این اشعه نامرئی که با نور و اشعه کاتدی بسیار تفاوت داشت را نمی‌توانست به‌درستی شرح دهد، آن را اشعه ایکس یا اشعه مجهول نام گذاشت.

پیش‌درآمد کشف رادیواکتیو
رونتگن که بیشتر وقت خود را صرف مطالعه و تحقیق درباره الکتریسیته، نور و گرما کرده بود، سرانجام به‌دنبال تحقیقاتی که سر ویلیام کروکس انجام داده بود، موفق به کشف اشعه ایکس شد. کشف رونتگن در واقع دریچه‌ای بود رو به آینده و پیش‌درآمدی شد بر سلسله کشفیات هنری بکرل، ماری کوری، ارنست رادرفورد، ماکس پلانک، سر جوزف تامسون، آلبرت اینشتین و انریکو فرمی.







عکسبرداری از دست همسر
ویلهلم کنراد رونتگن پس از کشف اشعه ایکس تقریبا 6هفته از آزمایشگاهش بیرون نیامد و تحقیقاتش در این خصوص را ادامه داد. خانه او در طبقه بالای آزمایشگاه قرار داشت و همسرش از طبقه بالا برای او آب و غذا می‌آورد! رونتگن در روز 22دسامبر سال 1895 با کمک اشعه ایکس توانست عکسی از دست همسرش بگیرد. او 6 روز پس از آن عکسبرداری، مجموعه تحقیقات خود را به همراه آن عکس با عنوان «درباره نوع جدیدی از اشعه» به مراکز علمی ارائه کرد.

فتح جایزه نوبل
اشعه ایکس و کاربرد آن، انقلابی در دنیای علم و دانش بود. بسیاری از دانشمندان و مقامات علمی جهان تصمیم گرفتند از همان اسمی که رونتگن برای اشعه خود انتخاب کرده بود، استفاده کنند و اکنون 124سال است که این نام کاربردی جهانی دارد. در آلمان به پاس خدمات ویلهلم کنراد رونتگن، اشعه ایکس را اشعه رونتگن نامیدند که این نام هنوز در برخی محافل علمی کاربرد دارد. در سال1901، رونتگن به‌خاطر کشف مهم و حیاتی‌اش نخستین جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد. اشعه ایکس نه‌تنها در پزشکی بلکه در صنایع مختلف نیز کاربردهایی بسیار مهم دارد.


کشف اشعه ایکس
رونتگن که بیشتر وقت خود را صرف مطالعه و تحقیق درباره الکتریسیته، نور و گرما کرده بود، سرانجام به‌دنبال تحقیقاتی که سر‌ویلیام کروکس انجام داده بود، موفق به کشف اشعه ایکس شد