تولد خیابان کامل در تهران

سیدمحمد فخار/ خبرنگار
خیابان کامل هر اندازه در سال 96 رؤیایی دست‌نیافتنی بود، حالا محسوس و به‌زودی قابل اجرا در شهر تهران است. پس از سال‌ها سلطه خودرو بر تهران، از سال 96 ایده انسان‌محوری و توجه به پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در فضای عمومی شهر مطرح شد، اما بسیاری از کارشناسان از برقراری چنین نگاهی ناامید بودند تا اینکه در پاییز97، کمیته TOD در شورای شهر تهران آغاز به‌کار کرد. این کمیته تلاش دارد تمرکزی جدی بر سهم ترددی پیاده‌ها و دوچرخه‌سواران داشته باشد و برخلاف گذشته که خودروها عامل تمرکز برنامه‌ها، بودجه‌ها و اجراهای عمرانی بودند، اهمیت پیاده‌محوری در شهر را عملی کند. در این راستا خبر رسیده که ایده خیابان کامل در خیابان‌های «مطهری» و «بهشتی» در مرحله مطالعات است و به‌زودی عملیاتی خواهد شد.

خیابان کامل چیست؟
طرح خیابان کامل به‌معنای درآوردن خیابان‌ها از انحصار اتومبیل‌ها و توجه به رویکرد انسان‌محوری در شهر است. از ابتدای شروع به‌کار شورای شهر پنجم، این مسئله در دستور کار بود و کمیته‌ای هم برای اجرایی‌شدن آن در شورای شهر تهران ایجاد شد. خیابان کامل به این معناست که بتوان خیابان را به عرصه حضور تمام مودهای حمل‌ونقل تبدیل کرد و تردد خودرو، دوچرخه و سایر وسایل نقلیه در خیابان به‌راحتی صورت گیرد و عابران پیاده هم بتوانند به‌راحتی در پیاده‌روها تردد کنند. ‌شهربانو امانی، رئیس کمیته TOD  شورای شهر تهران در این‌باره می‌گوید: خیابان کامل یکی از مدل‌های نوین توسعه شهری است، ما تلاش می‌کنیم که با اجرایی‌کردن این مدل و TOD، خیابان‌های شهر را از اتومبیل‌ها پس بگیریم و در اختیار مودهای دیگر حمل‌ونقل مانند پیاده‌مداری و دوچرخه‌ها قرار دهیم. در مناطق مختلف شهرداری جلساتی برگزار کردیم و بنا شد که در هر منطقه تا پایان امسال یک خیابان کامل ایجاد شود. شورای شهر در این عرصه تلاش می‌کند تا پایه‌گذاری درستی صورت گیرد.

2 خیابان کامل در قلب شهر
در راه اجرای خیابان کامل، البته شهرداران مناطق تعیین می‌کنند در کدام مسیرها خیابان کامل عملیاتی شود اما 2معبر اصلی مربوط به این طرح که به‌صورت جدی کار اجرای آن دنبال می‌شود، خیابان‌های بهشتی و مطهری در مرکز شهر است که روی کاغذ مدل‌سازی‌ شده‌اند.

یوسف حجت، رئیس سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران که از طراحان اصلی این ایده برای تهران است، می‌گوید: مدیریت شهری به سمت ایجاد خیابان کامل حرکت می‌کند.

براساس طرح خیابان کامل، بخشی از خیابان تبدیل به پیاده‌رو خواهد شد، البته مسیر خودرو حذف نمی‌شود ولی عمدتا به‌خودروهای عمومی اختصاص داده می‌شود.

در طرح خیابان کامل، فضای خیابان عمدتا به حمل‌ونقل عمومی اختصاص داده می‌شود و فضا برای تردد حمل‌ونقل شخصی تنگ‌تر می‌شود. حجت در این‌باره گفت: قرار است هر منطقه یک خیابان را به‌عنوان خیابان کامل معرفی کند، که هنوز در مورد این مهم تصمیم‌‌گیری نشده است، اما خیابان‌های مطهری و بهشتی از گزینه‌های اصلی خیابان کامل هستند. در طرح خیابان کامل، پیاده‌روها تبدیل به محل‌های جذاب و با‌نشاط خواهند شد که تردد مردم در آن صرفا یک رفع‌تکلیف بی‌روح نبوده و عابران با آرامش و سرگرمی مواجه می‌شوند؛ چرا‌که در مدیریت شهری جدید اولویت با مردم است.

الگوی توسعه
در برنامه‌ سوم توسعه تهران طبق ماده54 شهرداری موظف است به‌منظور مدیریت تقاضای سفر تکالیفی را انجام دهد که شورای شهر پنجم هم در حوزه حمل‌ونقل همگانی مدنظر داشته و با تشکیل کمیته TOD و حمل‌ونقل همگانی آن را گسترش دهد. طبق ماده54 باید شهرداری طرح جامع حمل‌ونقل کلانشهر را طراحی کند. در تبصره سوم شهرداری باید بازآرایی خیابان کامل را داشته باشد که شامل هر منطقه یک خیابان شریانی در هر سال تا پایان برنامه سوم ادامه خواهد داشت و هر سال 22خیابان کامل در تهران خواهیم داشت که باید علاوه بر حمل‌ونقل همگانی، سهم خطوط دوچرخه و عابر پیاده در آن عملیاتی شود.

چرا خیابان کامل؟
ایده خیابان کامل در علم مهندسی ترافیک و برنامه‌ریزی شهری برای معابر شهری طراحی شده تا موجب بهبود امنیت، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، ارائه راه‌حل‌های جایگزین برای خودروهای شخصی، تشویق مردم به حفظ سلامت از طریق پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، ایجاد حس ایمنی در تردد، بهبود کارکردهای اجتماعی و بالابردن ارزش املاک مجاور می‌شود.

عناصر یک خیابان کامل شامل این موارد است: زیرساخت پیاده مثل پیاده‌رو، خط عابر پیاده، جزیره‌های میانی و خطوط برجسته عابر پیاده، آرام‌سازی‌ ترافیک یا روش‌هایی برای کاهش سرعت خودروهای عبوری، مسیر دوچرخه یعنی پیش‌بینی مسیر مخصوص دوچرخه یا شانه‌های عریض و امکانات حمل‌ونقل عمومی مثل مسیر مخصوص عبور اتوبوس.