تدابیر ویژه برای کاهش مصرف خودسرانه دارو در فارس

مصرف دارو به عنوان حساس‌ترین مرحله در چرخه سلامت و بهداشت از مهم‌ترین ارکان درمان بیماری‌ها است، اما مصرف بی‌رویه و خودسرانه دارو یا خوددرمانی با توجه به گسترش ابعاد آن از مشکلات مهم بهداشتی درمانی به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه است.  

به گزارش ایرنا، خوددرمانی در بین مردم کشور ما نیز بسیار شایع است و در ایران تقریباً همه خانواده‌ها به طور روزانه مصرف‌کننده دارو هستند، به طوری که بر اساس گزارش‌های منتشرشده، هر ایرانی سالانه نزدیک به 340 عدد دارو مصرف می‌کند که این عدد بیش از استانداردهای جهانی است. 

جالب‌تر این‌که ایرانی‌ها 10 تا 51 درصد مجموع داروهای کشور را بدون مشورت با پزشک و خودسرانه مصرف می‌کنند.
وقتی دارویی به طور خودسرانه مصرف شود، مواد شیمیایی موجود در آن به جایی از بدن که حساس است وارد می‌شود و سبب عارضه و بیماری درازمدت در فرد می‌شود. بر اساس گزارش‌های مرکز ثبت و بررسی عوارض جانبی دارویی وزارت بهداشت و درمان در چند سال اخیر حدود 10 هزار عارضه دارویی در مرکز ADR ایران به ثبت رسیده که از این میزان داروهای تزریقی به‌تنهایی 30 درصد از عوارض دارویی را شامل می‌شوند. 


باورهای اشتباه درباره دارو

مصرف خودسرانه داروهای تزریقی در کشور ما در سال چهار برابر میانگین جهانی است. دکتر «مصطفی قائمی‌نیا» مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با بیان این‌که باورهای اشتباه درمورد دارو سبب مصرفه خودسرانه و بیش از اندازه دارو شده است اظهار کرد: از گذشته تا به امروز، این نگاه که دارو تنها راه نجات در برابر بیماری‌هاست، سبب شده که مردم به خوددرمانی روی بیاورند و این باور غلط منجر به مشکلات زیادی از جمله مسمومیت‌های دارویی شده است. 

وی گفت: استفاده بیش از حد از گروه‌های دارویی مختلف که در بیشتر مواقع بدون تجویز دکتر و به صورت خودسرانه از داروخانه‌ها یا عطاری‌ها تهیه شده، موجب ایجاد یک انباری کوچکی از دارو در خانه‌ها شده است که به دلیل ناآگاهی از این گروه‌های دارویی و تداخلات آنها با داروهای دیگر، سبب به وجود آمدن مشکلات زیادی شده است و گاه هزینه‌های جبران‌ناپذیری بر خانواده‌ها تحمیل کرده است.

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: بیماران قسمت مثبت دارو را می‌بینند، غافل از این‌که هر دارو دارای عوارض جانبی است که در صورت مصرف خودسرانه و یا مصرف بیش از اندازه می‌تواند موجب مسمومیت‌های دارویی شود. 


علائم بالینی بسیاری از بیماری‌ها شبیه یکدیگر است

قائمی‌نیا با بیان این‌که بسیاری از بیماری‌ها دارای علائم شبیه به هم هستند هشدار داد: در صورت مشاهده علائم و یا نشانه از بیماری آن را با پزشک خود درمیان بگذارند و اقدام به مصرف خودسرانه دارو نکنند. وی تصریح کرد: یک ضددرد ساده ممکن است بیماری بسیار بزرگی را بپوشاند، در حالی که این بیماری نیاز به تشخیص به‌موقع دارد. در مورد بیماری‌های ویروسی نیز بسیاری از این بیماری‌ها درمان حمایتی و مراقبتی نیاز دارند و نباید با مصرف خودسرانه دارو زمینه بروز مسمومیت‌ها و مقاومت‌های دارویی را موجب شد. 

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان این‌که بسیاری از افراد در جمع‌های خانوادگی و دوستانه با رضایت از یک داروی خاص اقدام به تبلیغ این دارو می‌کنند گفت: یک دارو ممکن است با توجه به نوع بیماری، شدت آن و ژنتیک فرد موثر باشد، ولی همین دارو ممکن است در فرد دیگر منع مصرف داشته باشد و ناآگاهی از این موضوع می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری بر فرد تحمیل کند. 

قائمی‌نیا با بیان این‌که افزایش مصرف دارو یک مشکل فرهنگی است که باید اصلاح شود خاطرنشان کرد: اصرار بر تجویز دارو از سمت بیمار و توجه بعضی از پزشکان به این درخواست نادرست این مشکل را دوچندان کرده است. 

وی تصریح کرد: اصلاح باور مردم در مورد دارو و همچنین توجه ویژه پزشکان به امر تجویز دو مقوله‌ای است که اصلاح آن نیاز به زمان دارد. امروز در استان فارس این آمار رو به کاهش است و در مسیر فرهنگ‌سازی اقدامات مهمی صورت گرفته که نیاز به همکاری جامعه پزشکی و ایجاد آگاهی توسط رسانه‌ها دارد.


کاهش مصرف خودسرانه دارو 

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان این‌که در استان فارس اقدامات مهمی در مورد کاهش مصرف خودسرانه دارو انجام شده است خاطرنشان کرد: در استان فارس حتی در دورترین نقاط این استان هیچ داروخانه‌ای حق فروش بدون نسخه آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و برخی دیگر از دارو‌ها را ندارد. 

وی افزود: در صورت مشاهده هر گونه اقدامی خلاف این با داروخانه متخلف برخورد می‌شود و نظارت بر فروش دارو در داروخانه‌ها نظارت حداکثری و فروش گروه‌های دارویی که بیشترین مصرف بدون تجویز را داشته‌اند کنترل می‌شود. قائمی‌نیا با بیان این‌که ما از عطاری‌هایی که در حوزه کاری خود مشغول فعالیت هستند حمایت می‌کنیم بیان کرد: با عطاری‌هایی که با تیتر کردن درمان بیماری‌های مختلف و ایجاد مغلطه در مورد درمان یک بیماری به گروه‌های سودجو تبدیل شده‌اند برخورد می‌کنیم و از مردم می‌خواهیم که فریب این گروه از سودجویان را نخورند، چراکه ممکن است یک گیاه اشتباه و یا دوز مصرف اشتباه در یک ماده دارویی سبب ایجاد هزینه‌های جبران‌ناپذیری در فرد شود. 

وی با هشدار به مغازه‌های غیرمجاز فروش دارو نیز گفت: بعضی از مغازه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی اقدام به فروش داروهایی همچون آرام‌بخش‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌کنند که این اقدام خلاف قانون و جرم محسوب می‌شود و در صورت مشاهده با آنها برخورد می‌شود.