دید و بازدید خطرناک با ماهی‌کور

ستاره حجتی/ بهبهان-خبرنگار

سال 95 با کشف غاری در بهبهان، ماهی کوچک قرمزی پیدا شد که بعدها ماهی کور بهبهان نام گرفت. این ماهی که سال‌ها دور از نور و روشنایی در اعماق غاری پنهان از دید عموم و در شکاف باریکی از کوه‌های «تَشان» زندگی می‌کرد خیلی زود به ثبت جهانی رسید. اما این بار ثبت جهانی نه به نفع ماهی کمیاب تمام شد نه به سود غاری که قرن‌ها، محل زندگی اجدادی آن بوده است.

تخریب غار از سوی گردشگران

مدتی قبل نامه ای از سوی انجمن غارنوردی کهگیلویه و بویراحمد که پیگیر این موضوع بود، به یک وکیل دادگستری و فعال محیط زیست، توجه‌ها را بار دیگر به سوی غار «تَشان» جلب کرد. بر اساس این نامه و مستندهای آن پس از کشف غار و رسانه ای شدن خبر آن، ورود و بازدید غیرمسئولانه گردشگران و همچنین جامعه محلی، تخریب‌های زیادی بر پیکره غار وارد کرده بود؛ تعداد زیادی از قندیل‌ها شکسته و نام‌ها و خاطره نویسی‌ها بر دیواره‌های سیاه و بی نور غار نقش بسته بود.

به‌این ترتیب محمد داس مه، وکیل دادگستری که این مستندها برایش ارسال شده بود، در نامه ای به شورای حفاظت از اراضی ملی و منابع طبیعی دادگستری کل خوزستان، این مستندها را ارائه کرد و در نتیجه با پیگیری دادگستری خوزستان، موضوع حفاظت از غار یک بار دیگر مطرح شد.

کاهش جمعیت ماهی کور

یک پژوهشگر و فعال محیط زیست در این باره به همشهری می‌گوید: بنابر آیین نامه‌های قانونی که به تصویب هیات وزیران رسیده، این غار از نوع درجه یک یا قرمز است و خود غار و گونه‌های جانوری موجود در آن باید به ثبت ملی برسد.

یاسر فاطمی با بیان اینکه نباید از این غار و حریم آن هیچ بهره‌برداری‌ای مانند برداشت خاک و سنگ انجام شود، می‌افزاید: بارها مطالعاتی روی ماهی‌کور بهبهان انجام واین کار بیش از کمک به داشته‌های علمی موجب از بین رفتن و کم شدن جمعیت این گونه نادر آبزی شده است. بنابراین باید جلوی کارهای غیرکارشناسی و غیر مسئولانه با عنوان پژوهش گرفته شود تا شاهد از بین رفتن این گونه نادر نباشیم.

برنامه‌هایی برای آینده

با این وجود رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بهبهان می‌گوید که برنامه‌هایی برای حفاظت از این غار به‌زودی تدوین می‌شود. کبری ابوعلی البته توضیح می‌دهد:

عرصه‌هایی مانند غارها فقط در محدوده اختیارات یک اداره نیست و باید منابع طبیعی، محیط زیست و حتی اداره اراضی هم به موضوع حفاظت ازآن ورود کنند.

او درباره تخریب‌های صورت گرفته در این غار می‌گوید: گزارش‌هایی از اتفاق‌های رخ داده دریافت کردیم، اما با اقدامات انجام شده از ادامه آنها جلوگیری شد.

مدیر اداره حفاظت محیط زیست بهبهان هم مانند ابوعلی معتقد است باید به شکل گروهی برای حفاظت از این محدوده اقدام کرد. فرخ شیرعلی اما مدعی است دور از دسترس بودن غار «تَشان» یکی از دلایلی است که چندان به افراد بومی یا گردشگران اجازه ورود و دخل و تصرف نمی‌دهد.

شیرعلی می‌گوید: ما باید مطالعات دقیقی تری از این محوطه داشته باشیم و پس از آن، با هماهنگی اداره کل محیط زیست خوزستان و سازمان حفاظت از محیط زیست کشور  برای آن برنامه ریزی کنیم.

کارشناسان نگرانند

در حالی که 2 دستگاه متولی نگهداری از این غار به نظر برنامه و چشم انداز مشخص و معینی ندارند و برنامه‌های ثبتی و حفاظتی را به آینده ای نزدیک موکول می‌کنند، کارشناسان همچنان از کاهش جمعیت ماهی کور تشان نگرانند و فکر می‌کنند تخریب‌های صورت گرفته و رفت و آمدهای کنترل نشده، به‌زودی ماهی قرمز کوچک بهبهان را با خطر جدی‌تری مواجه خواهد کرد.

   بی توجهی 2 دستگاه متولی به ماهی «تَشان»

وکیل دادگستری که پیگیر وضع ماهی قرمز «تَشان» است، می‌گوید: دستورالعمل حفاظت و بهره‌برداری از غارها در آیین‌نامه مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری از غارهای کشور به صراحت ضوابط را مشخص کرده است. محمد داس مه با بیان اینکه غارها از نظر اهمیت حفاظتی به 4 گروه تقسیم می‌شود، می‌افزاید: در غارهای درجه یک دسترسی ممنوع، درجه 2 دسترسی محدود، درجه 3 گردشگرپذیر و غارهای درجه 4 دسترسی آزاد است. مسئولیت حفاظت از این غار هم با توجه به درجه بندی مشخص شده بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی است. با این همه به نظر می‌رسد این 2 دستگاه متولی با وجود گذشت نزدیک به یک سال از ثبت جهانی ماهی قرمز کور «تَشان» نه برنامه ای برای ثبت محل زندگی او دارند و نه ایده ای جدی برای حفاظتش.