گزارش
تعدادی از شهروندان تهرانی درباره صحبت‌های وزیر علوم در ارتباط با برداشتن دیوارهای دانشگاه‌ها به همشهری می‌گویند
جای برداشتن دیوارها، درهای دانشگاه‌ها را باز کنید
مهدیه تقوی راد/خبرنگار
85سال قبل که آندره گدار فرانسوی طرح تعیین حدود، نرده گذاری، طراحی و اجرای عملیات ساختمانی دانشگاه تهران را در سر می‌پروراند، هیچ وقت به ذهنش هم خطور نمی‌کرد که یک روز ممکن است میراثی که در قلب پایتخت و در باغ جلالیه به جای گذاشته با تصمیم منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به لرزه در بیاید و احتمال آن به‌وجود بیاید که دیوارهایی که حایل بین خیابان و مساحت 21هکتاری دانشگاه است، به تاریخ بپیوندد. هفته قبل بود که منصور غلامی، وزیر علوم از طرحی خبر دادکه براساس آن قرار است دیوارهای دانشگاه‌های کشور حذف شود تا همه مردم با بخش‌های مختلف مراکز آموزشی آشنا شوند و به نوعی رابطه نزدیک و دوستی بین جامعه و دانشگاه شکل بگیرد. آنطور که وزیر علوم می‌گوید: «استفاده از فضاهای دانشگاه‌ها به شکلی که در راستای خدمات شهری قرار گیرند بسیار مطلوب خواهد بود و ما درنظر داریم جهت ارتباط بیشتر دانشگاه و جامعه دیوارهای دانشگاه‌ها را حذف کنیم تا همگان با بخش‌های مختلف دانشگاه‌ها آشنا شوند.»
البته وزیر علوم جزئیات بیشتری از این طرح را ارائه نکرده و مشخص نیست چه زمانی و چطور قرار است این دیوارها برچیده شود و آیا این اقدام مشمول تمامی دیوارهای دانشگاه‌های دولتی ، خصوصی و غیرانتفاعی می‌شود یا خیر؟ به بهانه صحبت‌های اخیر وزیر علوم با حضور در میدان انقلاب و فضای اطراف دانشگاه تهران که به نوعی مادر دانشگاه‌های کشور محسوب می‌شود، نظر تعدادی از شهروندان را درخصوص این مسئله پرسیدیم؟ آیا از نظر مردم برداشتن دیوارهای دانشگاه‌ها امکان پذیر هست یا نه؟ و چه شرایطی باید مهیا شود تا در مراکز آموزش عالی به روی مردم باز شود و آیا این کار باعث آشتی بین مردم و دانشگاه می‌شود یا خیر؟
دیوارکشی از ابتدا اشتباه بوده است
خورشید همچون دیگر روزهای گرم مرداد بی‌محابا بر زمین می‌تابد و گرمای هوا رهگذرانی را که در خیابان انقلاب طی طریق می‌کنند، کلافه کرده است. درخت‌های کهنسال دانشگاه که حالا سن 70را رد کرده‌اند، همچون سال‌های قبل نمی‌توانند سایه‌شان را بر سر رهگذران خیابان انقلاب بگسترانند و پشت نرده‌های سبز رنگ محصور مانده‌اند. محمود علوی، مرد میانسالی است که برای در امان ماندن از نور خورشید روزنامه‌ای را حایل صورتش کرده و از کنار نرده‌های خیابان به سمت خیابان قدس می‌رود. علوی روزگاری آرزوی تحصیل در دانشگاه تهران را داشته اما دست تقدیر و رقیب‌های قدر در کنکور باعث شده‌اند تا نتواند از سد کنکور بگذرد و حالا مهر دانشگاه تهران، بر مدرک کارشناسی پسر ارشدش خودنمایی می‌کند.
علوی نظرش را درخصوص برداشتن دیوارهای دانشگاه تهران اینگونه بیان می‌کند:اگر قرار به ارتباط بیشتر مردم با مراکز آموزشی است، اصلا از ابتدا نباید این دیوارها را دور دانشگاه می‌کشیدند. تصمیمات غلط در گذشته باعث شده تا مسیر مردم از دانشگاهیان جدا شود و دانشجویان، خصوصا برخی از آنهایی که در دانشگاه تهران درس می‌خوانند خود را تافته جدای بافته از بقیه مردم بدانند و از بالا به بقیه نگاه کنند. به گفته او، الان اطراف همه دانشگاه‌ها مثل امیرکبیر، شهید بهشتی، علامه و... طوری دیوار کشی شده که انگار داخل آنها قرار است چه اتفاقی بیفتد که مردم نباید متوجه آن شوند. این کار دیوارکشی و جدا کردن دانشجوها از بقیه از ابتدا اشتباه بوده و اگر قرار به حذف این زواید است باید هرچه سریع‌تر و بدون بوروکراسی اداری انجام شود.
علوی به سر در سیمانی دانشگاه تهران که چند کبوتر زیر سایه آن چرت می‌زنند، نگاهی می‌کند و می‌گوید: حرف وزیر علوم اگر در برداشتن دیوارها جدی است باید هر چه زودتر کار را شروع کند. اینکه یک نفر یک طرحی را ارائه می‌کند و بعد درباره آن روزه سکوت می‌گیرد مناسب نیست و باعث دلسردی بیشتر می‌شود؛ زیرا اصلا معلوم نیست اجرایی شود و خیلی زود هم به‌دست فراموشی سپرده می‌شود.
برداشتن دیوارها در حد حرف نباشد
خانم عظیمه مصطفوی، دانش آموخته کارشناسی ارشد ادبیات دانشگاه آزاد تهران مرکز هم دراین‌باره می‌گوید: بعید است که بتوانند دیوارها را بردارند این طرح آنقدر طولانی می‌شود که به عمر این دولت قد نمی‌دهد و وزیر بعدی هم تعهدی نسبت به اجرایی کردن صحبت‌های وزیر کنونی ندارد و دوباره روز از نو و روزی از نو می‌شود و وزیر بعدی می‌گوید: دوباره دیوارها برگردد. او می‌گوید: من زمانی که کودک بودم همراه مادر و پدرم به دانشگاه تهران برای نمازجمعه می‌رفتم و در حیاط دانشگاه تهران بازی کرده بودم و گشتی هم در قسمت‌های کوچکی از فضای دانشگاه زده بودم و هیچ وقت فراموش نمی‌کنم روزهای جمعه‌ای را که در صف بازرسی پشت میله‌ها می‌ایستادیم و بعد از بازرسی وارد دانشگاه می‌شدیم و در صف نماز می‌نشستیم. او ادامه می‌دهد: دیوارکشی سال‌هاست به رسمی برای تمام مراکز دانشگاهی تبدیل شده، دیوارهایی که در قسمت‌هایی از آن کیوسک‌های نگهبانی وجود دارد و مأموران نگهبان از افرادی که می‌خواهند وارد محوطه دانشگاه شوند طلب کارت شناسایی و دانشگاهی می‌کنند و سختگیری خیلی شدیدی وجود دارد؛ اگر قرار است دیوارها برداشته شود اول باید تکلیف این نگهبانی‌ها مشخص شود آیا قرار است نگهبانی‌ها هم برداشته شود و مردم آزادانه به محوطه دانشگاه‌ها راه پیدا کنند یا نه؟ بهتر است آنهایی که این طرح‌ها را ارائه می‌دهند اول درباره تبعات آن مطالعه کنند و بعد حرفی را وسط بیندازند که ممکن است نتوانند تصمیمات بعدی را درباره آن اجرا کنند.
دیوارهای نامرئی
علیرضا طالب‌لو، یکی از عابرانی که از کنار دیوار دانشگاه تهران عبور می‌کند هم در واکنش به حرف‌های وزیر علوم درباره برداشتن دیوارها و نرده‌ها، می‌گوید: برداشتن دیوارهای مراکز آموزشی طرح خوبی است اما به شرطی که به جای این دیوارها موانع دیگری کار گذاشته نشود. یعنی از یک طرف دیوارها را برندارند و از طرف دیگر به بهانه‌های مختلف مانع و... جای دیوارها بگذارند. طالب لو با اشاره به اینکه سالیان درازی است این دیوارها مانع از ارتباط مردم و دانشگاهیان با هم شده است، می‌گوید: وقتی یک مرکز آموزش عالی محصور شود این مسئله به اذهان متبادر می‌شود افرادی که در این مراکز تحصیل می‌کنند تافته جدا بافته از جامعه هستند و این دیوار به‌تدریج به دیوار نامرئی بین دانشجویان با بیرون از دانشگاه منجر می‌شود و در بلندمدت شاهد این هستیم که ارتباطی حتی بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد و صنعت در کشورمان کار خودش را می‌کند و اکثر دانش آموختگان دانشگاهی راهی به صنعت پیدا نمی‌کنند و دانش آموختگان علوم انسانی نیز بعد از فارغ التحصیلی به خیل بیکاران افزوده می‌شوند و یا به مشاغلی غیرمرتبط با درسی که خوانده‌اند، روی می‌آورند. به گفته طالب لو، در بیشتر کشورهای دنیا اگر چه حریم مراکز آموزشی کاملا مشخص است اما دانشجویان از مردم کوچه و خیابان جدا نشده‌اند و در کمتر کشوری می‌توان این نوع دیوارکشی بین مراکز آموزشی و جامعه را مشاهده کرد.
برداشتن دیوارها هیچ مفهومی ندارد
البته در این بین حرف‌های وزیر علوم مخالفانی هم دارد؛ هلیا نصیری با بیان اینکه برداشتن حریم دانشگاه‌ها به بهانه ارتباط بهتر با مردم هیچ مفهومی ندارد و اصلا چه لزومی به این کار است، می‌گوید: هر جایی یک حریم خصوصی دارد و دانشگاه هم از این امر مستثنا نیست و نمی‌شود که دیوارها وجود نداشته باشد؛ در این صورت آرامش دانشگاه‌ها به هم خواهد خورد. وی ادامه داد: برداشتن حریم دانشگاه‌ها باعث می‌شود هر فردی به این محیط علمی ورود داشته باشد و حواشی پیرامون مراکز آموزش عالی زیاد شود. البته ممکن است بعد از مدتی شرایط عادی شود ولی تا آن زمان که شرایط برای همه عادی شد هزار مشکل و مسئله در فضای دانشگاه‌ها به‌وجود خواهد آمد. به گفته نصیری، برداشتن دیوارهای مراکز آموزش عالی، هزینه تراشی بیهوده‌ای است که نتیجه چندان جالبی را هم به همراه نخواهد داشت و مشخص است هیچ کار کارشناسی هم روی آن صورت نگرفته است.
تنها جیب پیمانکاران پر می‌شود
در این بین برخی از افراد هم البته بدبین هستند و می‌گویند چنین طرح‌هایی می‌تواند باعث سوءاستفاده از بیت المال شود. متین عزیزخانی 35ساله که روبه‌روی دانشگاه تهران کتاب‌های دانشگاهی می‌فروشد با شنیدن حرف‌های وزیر علوم برای برداشتن دیوار دانشگاه‌ها ابروهایش را بالا می‌اندازد و می‌گوید: بعید می‌دانم دیوارهای دانشگاه را بردارند، یک حرفی بوده که زده شده. الان اگر کسی بخواهد وارد دانشگاه شود باید با نشان دادن کارت دانشجویی از گیت و بازرسی و حراست مجوز ورود به دانشگاه را بگیرد؛ آن وقت اگر روزی دیوارها را بردارند این همه حراست و بازرسی و بگیر و ببند تکلیفش چه می‌شود؟ یعنی همه این سال‌ها برای هیچ و پوچ دانشگاه‌ها نگهبانی و حراست داشتند؟
عزیزخانی می‌گوید: اینکه وزیر گفته برای ارتباط بهتر مردم با مراکز آموزش عالی این کار را می‌کند چندان هم حرف جالبی نیست، ارتباط مردم با مراکز آموزش عالی با برداشتن‌دیوارها درست نمی‌شود؛ زیرا آن چیزی که مانع این ارتباط است دیوارها نیست. او ادامه می‌دهد:« برداشتن دیوارها تنها خرج تراشی جدید برای دانشگاه‌ها و وزارت علوم خواهد داشت و به نفع یک عده پیمانکار است که پروژه را بر می‌دارند و پول به جیبشان می‌زنند. به‌نظرم بهتر است اگر بودجه‌ای وجود دارد فکری به حال دانشجوهایی کنند که از دانشگاه‌های خارجی پذیرش گرفته و درصدد خروج از کشور هستند و هیچ‌گاه هم برنمی‌گردند، باید برنامه‌ریزی برای جلوگیری از فرار مغزها وجود داشته باشد وگرنه برداشتن دیوارها به‌نظرم که اصلا اولویت کاری دانشگاه‌ها نیست.
