رایزنی برای تولد یک استان

مریم سرخوش/ همشهری - خبرنگار 

طرح تشکیل استان آذربایجان مرزی با مرکزیت شهر خوی روز گذشته (شنبه، 26 مرداد) در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد؛ طرحی که در سال 92 هم از سوی برخی نمایندگان آذربایجان ‌غربی مطرح شده بود. مساله تقسیمات کشوری و تشکیل شدن شهرها و استان‌های جدید طی سال‌های گذشته مسبوق به سابقه است و همواره پیشنهادهایی برای تقسیمات جدید کشوری در برخی استان‌ها هم مطرح شده. برخی استان‌ها و بسیاری از شهرهایی که امروز به اسم می‌شناسیم، در ابتدای انقلاب اسلامی و حتی در دهه 60 در تقسیمات کشوری نبودند و به مرور و در روند تقسیمات کشوری به وجود آمدند. اردبیل در سال 72، قم در سال 75، گلستان و قزوین در سال 76، خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی در سال 83 و البرز در سال 89 مشمول تقسیمات کشوری و در فهرست استان‌های کشور گنجانده شدند. از سوی دیگر برخی پیشنهادها هم در این مدت همچنان در حد طرح باقی مانده‌اند که از جمله آنها می‌توان به طرح تشکیل استان اصفهان شمالی، جدایی محلات و دلیجان از استان مرکزی و الحاق آن به استان قم اشاره کرد که تاکنون محقق نشده است. اتفاقی که هر چند می‌تواند در توزیع متوازن خدمات و تعیین بودجه استانی مجزا برای هر یک از تقسیمات جدید کشوری رخ دهد و راهی برای محرومیت‌زدایی تلقی شود، اما در نهایت به خرد شدن استان‌های کشور هم منجر می‌شود و تبعات فرهنگی به دنبال دارد؛ تبعاتی که همواره از سوی کارشناسان اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. 

فاصله مردم شمال استان با مرکز 
نماینده خوی در مجلس شورای اسلامی به همشهری می‌گوید: آذربایجان‌ غربی یکی از استان‌های طولی با مسافت بسیار زیاد است و از شمال این استان تا جنوب بیش از 600 تا 700 کیلومتر فاصله وجود دارد و به همین دلیل یکی از مشکلات موجود، ارائه خدمات‌ به مردم مناطق شمالی است. مردم این شهرها از جمله ماکو، پلدشت، شوط و چایپاره تا مرکز استان 4 تا 5 ساعت فاصله دارند و به دلیل نبود امکانات در یکی از شهرهای شمالی باید مداوم تا مرکز استان و حتی شهرهای همسایه تردد کنند.  تقی‌کبیری با بیان این‌که بیش از یک میلیون نفر در شهرهای شمالی آذربایجان ‌غربی ساکن هستند، می‌افزاید: در این منطقه ما با نخجوان، جمهوری آذربایجان و ترکیه هم‌مرز هستیم که فرصتی برای توزیع متوازن خدمات و توسعه اقتصادی است. کبیری به طرحی مشابه که در گذشته مطرح شده بود هم اشاره و اظهار می‌کند: در گذشته پیشنهاد تاسیس استانی با نام استان خوی مطرح بود. در آن مقطع زیرساخت‌های مورد نیاز فراهم نبود. در حال حاضر این طرح در زمان مناسب ارائه شده و زیرساخت‌های آن هم موجود است. 

قابلیت‌های شمال استان 
نماینده خوی در مجلس شورای اسلامی درباره راه‌های مواصلاتی از 2 کریدور مهم کشوری یاد می‌کند و در ادامه می‌گوید:‌ از نظر حمل‌ و ‌نقل هوایی هم 2 فرودگاه در این طرح در نظر گرفته شده است. در حوزه ریلی تنها مسیر ریلی ایران به سمت ترکیه و اروپا از این منطقه عبور می‌کند و ساخت یک ریل بین‌المللی در این منطقه هم مطرح است.  کبیری با بیان این‌که 3 منطقه فعال گمرکی رسمی هم در این منطقه وجود دارد، می‌افزاید: علاوه بر این‌، در مرزهای غیررسمی هم فعالیت‌هایی وجود دارد. در همین منطقه پیشنهادی، منطقه آزاد تجاری ماکو به عنوان یکی دیگر از زیرساخت‌ها فراهم و در یکی دو سال اخیر موضوع منطقه آزاد چالدران و خوی هم مطرح شده است.  این نماینده مجلس با اشاره به اتفاقات مثبت در حوزه درمان در 2-3 سال اخیر تاکید می‌کند که پیشرفت‌های پزشکی، با توجه به ظرفیت‌های مرزی و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز، اتفاقات خوبی را در حوزه توریسم درمانی رقم خواهد زد. 
وی با بیان این‌که در حوزه علوم پزشکی و علوم فنی هم دانشکده‌هایی در خوی ایجاد شده است که ظرفیت‌های آموزشی این منطقه را تکمیل می‌کند، توضیح می‌دهد: همه این موارد دست به دست هم داده است تا امروز موضوع استان شمال آذربایجان ‌غربی با عنوان آذربایجان مرزی با مرکزیت خوی مطرح شود. 

مذاکره با دولت 
این نماینده همچنین درباره موافقت دولت با طرح ایجاد آذربایجان مرزی می‌گوید: مذاکره و مکاتبه‌هایی با اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری، داشته‌ایم که به وزارت کشور ارجاع داده شده است. البته وزارت کشور اعلام کرده است این موضوع در حال حاضر در دستور کار دولت نیست، اما صراحتا مخالفتی با این طرح نشده است. به همین دلیل این طرح از طریق مجلس مطرح و با 67 امضای اخذشده از نمایندگان، اعلام وصول شد. طرح یادشده با دستور هیات رئیسه به کمیسیون شوراها ارجاع خواهد شد.  کبیری می‌افزاید: سعی می‌کنیم در این باره مذاکره‌هایی هم با دولت و وزارت کشور برای حل اصل 75 (یکی از محدودیت‌های ابتکار قانون‌گذاری از سوی نمایندگان مجلس در ایران، مربوط ‌به پیشنهاد طرح‌هایی است که به افزایش هزینه‎ عمومی یا کاهش درآمد عمومی منجر می‌شود) داشته باشیم . این نماینده مجلس درباره الحاق برخی شهرهای استان همسایه به استان جدید هم اظهار می‌کند: فقط شهرهای شمالی استان از جمله چایپاره، خوی، ماکو، چالدران، پلدشت، شوط و سلماس برای این استان مطرح است و با شهرهای اقماری حدود 15 شهر برای این استان در نظر گرفته شده است. در بررسی کمیسیون شوراها پیشنهاد‌هایی برای الحاق شهرهایی از استان‌های همسایه مطرح خواهد شد، اما در طرح فعلی فقط شهرهای شمالی آذربایجان غربی مدنظر است. کبیری درباره چشم‌انداز پیش‌بینی‌شده برای تصویب نهایی این طرح هم تصریح می‌کند: در مسیر قانون‌گذاری با مشکلاتی روبه‌رو خواهیم بود. به عنوان مثال در زمان الحاق خوی به منطقه آزاد ماکو هم با مشکلاتی روبه‌رو بودیم، اما با مطرح شدن این موضوع در مجلس و تایید این طرح، دولت هم با این الحاق موافقت کرد. البته طرح تشکیل استان مرزی به عنوان یک طرح عادی مطرح شده است و نمی‌توان برای آن زمان دقیق تعیین کرد.  

دولت با تشکیل استان جدید مخالف است 
معاون سیاسی - امنیتی استاندار آذربایجان غربی اما در گفت‌وگو با همشهری درباره اعلام وصول تشکیل استان آذربایجان مرزی در جلسه دیروز (شنبه) مجلس به همشهری می‌گوید: موضوع تشکیل یک استان جدید به مرکزیت خوی در حال حاضر فقط در حد یک طرح در مجلس اعلام شده است.  علی مصطفوی با بیان این‌که اینگونه طرح‌ها باید به‌صورت کارشناسانه از سوی دولت بررسی و سپس وارد مرحله اجرایی شود، می‌افزاید: دولت در حال حاضر با تشکیل هرگونه استان جدید در کشور مخالف است و این موضوع را خرداد امسال هم اعلام کرده. این طرح‌ها باید در وزارت کشور و کمیته تقسیمات کشوری بررسی شود. موضوع تشکیل استان جدید به مرکزیت خوی هم مساله‌ای است که نه ما اطلاعی داریم و نه وزارت کشور. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، هم چند روز پیش به طرح موضوع تقسیمات استانی واکنش نشان داده و گفته بود: «وزارت کشور هیچ بنایی برای تغییرات استانی ندارد. البته ممکن است در یک روال عادی دولت یک روستا را به شهر یا بخش را به شهرستان تبدیل کند که این یک روال معمول است، اما در انتخابات پیش رو، نامزدهای انتخاباتی توجیه می‌شوند که درباره تقسیمات کشوری وعده ندهند چون تقسیمات کشوری از اختیارات دولت است نه نمایندگان مجلس.» همچنین سعید جلالی، مدیر کل تقسیمات کشوری وزارت کشور، اظهار کرده بود: «هیچ پرونده‌ای را نه در هیات دولت و نه در وزارت کشور درباره تأسیس استان جدید ارائه نکرده‌ایم و بعید به نظر می‌رسد تا پایان دولت تدبیر و امید چنین ارتقایی در دستور کار باشد. هر چند در مجلس زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل برخی از استان‌ها شنیده شده، اما وزارت کشور و دولت هیچ طرح و لایحه‌ای را برای تأسیس استان جدید در دستور کار ندارند.» گفتنی است چنین طرح‌هایی که نگاهی منطقه‌ای دارند طبیعتا باید با کارشناسی دقیق همراه باشد. از سوی دیگر در ماه‌هایی که به انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم شائبه تبلیغات انتخاباتی را به ذهن متبادر می‌کند.


معاون سیاسی امنیتی استاندار آذربایجان غربی: دولت در حال حاضر با تشکیل هرگونه استان جدید در کشور مخالف است و این موضوع را خرداد امسال هم اعلام کرده


مدیر کل تقسیمات کشوری: هر چند در مجلس زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل برخی از استان‌ها ارائه شده، اما وزارت کشور هیچ لایحه‌ای را برای تأسیس استان جدید در دستور کار ندارد


نماینده خوی:‌ فقط شهرهای شمالی چایپاره، خوی، ماکو، چالدران، پلدشت ، شوط و سلماس برای این استان مطرح است و با شهرهای اقماری حدود 15 شهر در نظر گرفته شده است