میراث
در جستوجوی گنج موهوم
نبود حفاظت قانونی، کمبود و خلأهای قانونی در حفاری‌های غیرمجاز، از عوامل این چالش اجتماعی است
این‌که در دل هر کوه یا در دل هر محوطه باستانی یک گنج از طلا یا عتیقه‌ها وجود دارد یک توهم بیش نیست و از نظر علمی این نظریه عام تاکنون به اثبات نرسیده است.
به گزارش ایرنا،«حفاری‌های غیرمجاز» یک حرکت ضد فرهنگی است که به دنبال آن بسیاری افراد با توهم دستیابی به گنج اقدام به تخریب برخی آثار تاریخی می‌کنند و بدون شک، شبه جمله منحوس «در جست و جوی گنج» را می‌توان بهترین پاسخ برای توجیه چرایی «حفاری‌هایی غیرمجاز» دانست.
اما عوامل بسیار زیادی باعث شده علاقه به حفاری غیرمجاز در افکار و اذهان عمومی شکل بگیرد و افراد نه‌تنها درصدد جلوگیری از انجام آن برنیایند، بلکه در انجام این اقدام غیراخلاقی کمک کنند.
حفاظت از میراث فرهنگی
یک کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری درباره حفاری‌های غیرمجاز گفت: نهادینه شدن فرهنگ حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی عامل نخست مبارزه با این چالش است.
«واحد جولایی» تاکید کرد: مهم‌ترین عامل حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های تاریخی به دست آوردن اشیای تاریخی است.
وی افزود: نبود تصوری درست از چیستی آثار تاریخی و چرایی صیانت از این آثار در بین مردم، باعث شده تفکر «یک شبه ره صد ساله رفتن» بتواند در جامعه ما نفوذ کند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در خصوص راهکار نهادینه شدن حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی اظهار کرد: ترویج برنامه‌های آموزشی مانند ساخت فیلم‌های مستند و اطلاع‌رسانی آن از طریق رسانه‌های جمعی، چاپ کتاب، برپایی دوره‌های آموزشی در دستگاه‌های اجرایی، مدارس، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی بایستی مورد توجه قرار گیرد.
انتشار مطالب گنج‌یابی
وی گفت: انتشار مطالب گنج‌یابی و تبلیغ و فروش دستگاه‌های فلزیاب از عوامل افزایش حفاری‌های غیرمجاز است.
جولایی تاکید کرد: متاسفانه انتشار تبلیغات دستگاه‌های گنج‌یابی در سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی و تبلیغ برای فروش دستگاه‌های فلزیاب در سطح وسیع و بدون هیچ ممانعتی با تمامی روش‌های ممکن همچون چاپ در نشریات و چسباندن کاغذهای تبلیغاتی در معابر عمومی باعث شده این امر در نظر مردم، عادی و بدون اشکال به نظر آید.
وی در خصوص راهکار مقابله با عوامل حفاری غیرمجاز افزود: با همکاری نیروی انتظامی و پلیس فتا می‌توان از اقدمات سوداگران در فضای مجازی پیشگیری کرد و به این فضای پرتشنج پایان داد.
این کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: همچنین در یک عملیات برنامه‌ریزی شده از سوی یگان حفاظت میراث فرهنگی می‌توان تمامی تبلیغات کاغذی را در سطح شهرها جمع‌آوری و با عاملان برخورد کرد.
خلأهای قانونی در حفاری‌های غیرمجاز
وی یادآور شد: نبود حفاظت قانونی، کمبود و خلأهای قانونی در حفاری‌های غیرمجاز به عنوان عامل سوم این چالش اجتماعی به شمار می‌رود که باید جبران شود.
این مسئول گفت: قوانین صیانت از آثار تاریخی بسیار اندک است و تنها به چند ماده قانون مجازات اسلامی که تعداد آنها از انگشتان دست کمتر است محدود می‌شود.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: این قانون تنها برای آثار ثبت ملی لحاظ می‌شود، این در حالی است که روال ثبت آثار تاریخی بسیار کند است و هم‌اینک کمتر از یک دهم آثار تاریخی کشور به ثبت ملی رسیده‌اند.
وی در خصوص راهکار عملی کاهش حفاری‌های غیرمجاز افزود: تلاش وکلا و کارشناسان حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای متقاعد کردن مجلس شواری اسلامی در راستای افزایش مواد قانونی حفاظت از آثار تاریخی کشور با هدف پوشش تمامی بخش‌ها ضرورت دارد.
نبود حریم مصوب برای آثار تاریخی
جولایی تصریح کرد: نبود حریم مصوب، ثبت آثار در فهرست آثار ملی، نصب تابلو راهنما، فنس‌کشی و دوربین مداربسته از مشکلات جدی است و عامل چهارم حفاری غیرمجاز به شمار می‌رود.
وی یادآور شد: با توجه به قوانین موجود، تنها در صورت مصوب بودن عرصه و حرایم آثار تاریخی می‌توان در موارد قانونی از آثار دفاع کرد. کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: در بیشتر موارد، مقامات قضایی به دلیل نبود تابلوی راهنمای اثر و یا فنس‌کشی در محدوده حرایم، مجرمان را بی‌گناه می‌داند.
وی در خصوص راهکار مقابله با این عامل گفت: با توجه به این‌که در سال‌های گذشته اختفای محل آثار تاریخی از عموم در دستور کار ادارات کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بود، نصب تابلو انجام نمی‌شد اما امروزه دیگر تمامی مردم روستاها محل‌های تاریخی منطقه را می‌شناسند. وی افزود: به‌جای این‌که این اماکن مخفی باشند، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باید با روشنگری، اقدام به فرهنگ‌سازی در راستای عوامل بازدارنده کند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: ایجاد پایگاه‌های یگان حفاظت در تمامی بخش‌های شهرستان‌ها، فنس‌کشی حرایم محوطه‌ها، ایجاد اتاقک نگهبانی و حراست از آثار به همراه نصب دوربین مدار بسته می‌تواند جزو عوامل بازدارنده از حفاری‌های غیرمجاز
باشد.
وی یادآور شد: البته برای تامین نیازهای اعتباری و مالی این اقدامات نیاز به برنامه‌ای مدون از سوی دولت است.
نبود نگهبان در اماکن تاریخی
جولایی اظهار کرد: متروکه بودن و نداشتن نگهبان عامل پنجم حفاری‌های غیرمجاز به شمار می‌رود.
وی گفت: هم‌اینک بسیاری از محوطه‌های تاریخی به دلیل متروکه بودن در صحراها و دور بودن از فضاهای مسکونی، مورد حفاری‌های غیرمجاز قرار می‌گیرند که نبود نگهبان در محل نیز به عمق این بیماری اجتماعی می‌افزاید.
این کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در خصوص راهکار مقابله با عامل پنجم حفاری‌های غیرمجاز تاکید کرد: گماردن نگهبان برای هر اثر به دلیل تعداد زیاد آثار و هزینه‌بر بودن آن بسیار مشکل است، اما با بهره‌گیری از توان بالای نیروهای مردمی می‌توان این مسئله را با کمترین هزینه جبران کرد.
وی گفت: استفاده از نیروی انسانی یگان‌های حفاظت در بخش‌های اداری و کمبود نیروی انسانی این حوزه باعث کاهش بازرسی‌های میدانی و عامل ششم افزایش حفاری‌های غیرمجاز شده است.
جولایی تاکید کرد: در سال‌های گذشته سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آنچنان که باید اقدام به جذب نیرو نکرده و بیشتر نیروی انسانی یگان حفاظت به عنوان کارمند در بخش‌های اداری این سازمان مشغول به خدمت شده‌اند، این درحالی است که این نیروهای انسانی برای حفاظت از آثار تاریخی استخدام و به‌کارگرفته شده‌اند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: با پیشرفت امور به طور یقین هر روز بر میزان فعالیت‌های اداری افزوده می‌شود و مدیریت این مهم نیازمند برنامه‌ای هوشمند، علمی و مدون است.
وی یادآور شد: البته یگان حفاظت میراث فرهنگی به خودی خود می‌تواند آسیب‌رسان نیز باشد، بدین‌گونه که حساسیت محوطه‌ها را نزد مردم بالا می‌برد.
احیای انجمن‌های میراث فرهنگی
جولایی اظهار کرد: بهترین راهکار، ابهام‌زدایی از چیستی محوطه‌های تاریخی و پاک کردن ذهنیت گنج‌یابی در اماکن تاریخی است که این امر با روشنگری میسر است.
وی احیای انجمن‌های میراث فرهنگی را از مهم‌ترین راهکار عمومی مقابله با انواع حفاری‌های غیرمجاز دانست و گفت: احیای این انجمن‌ها باعث جلب مشارکت مردمی در راستای مقابله با این بیماری اجتماعی می‌شود.
جولایی تاکید کرد: مطابق اساسنامه انجمن‌های میراث فرهنگی کشور، هدف از تشکیل این انجمن‌ها جلب حمایت مادی و معنوی مردم و تشریک مساعی همه‌جانبه آنان در زمینه پژوهش، حفظ و احیا، معرفی و آموزش میراث فرهنگی کشور خواهد بود.
کاهش حفاری‌های غیرمجاز در چهارمحال و بختیاری
فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: حفاری‌های غیرمجاز این استان در ۴ ماه امسال ۶۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش نشان می‌دهد.
سرهنگ «محمدرضا محمدی‌مقدم» تصریح کرد: با افزایش تعداد گشت‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری میزان حفاری‌های غیرمجاز در این استان کاهش چشمگیری داشته است.
وی افزود: در ۴ ماه نخست سال گذشته ۱۵ مورد حفاری غیرمجاز در چهارمحال و بختیاری شناسایی و اعضای آن دستگیر شدند.
محمدی‌مقدم تاکید کرد: در ۴ ماه نخست سال‌جاری ۶ مورد حفاری غیرمجاز در چهارمحال و بختیاری شناسایی و افراد دستگیر شده به منظور پیگیری روند قانونی تحویل مراجع قضایی شده‌اند.
وی یادآور شد: افزایش گشت، استفاده از گزارش‌های منابع محلی، بهره‌مندی از اطلاعات دریافتی دلسوزان میراث فرهنگی و همکاری فعالان سازمان‌های مردم‌نهاد جزو مهم‌ترین عوامل موفقیت یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در مقابله با حفاری‌های غیرمجاز و کاهش این بیماری اجتماعی به شمار می‌رود.
با احیای انجمن‌های میراث فرهنگی در دولت تدبیر و امید و با همکاری دستگاه‌های اجرایی و نهادهای ذی‌ربط، زمینه‌های حفاظت و صیانت از مواریث فرهنگی چهارمحال و بختیاری بیش از پیش فراهم می‌شود.
چهارمحال و بختیاری ۴ هزار و ۷۳۰ بنا، بافت، محوطه تاریخی و آیین فرهنگی- تاریخی شناسایی شده دارد.
