بارگاه حیقوق نبی نیازمند ساماندهی است

وحید الوندی
روزنامه‌نگار:

تویسرکان، بهشت غرب ایران‌زمین، قرن‌هاست پیکر مطهر حضرت حیقوق نبی (ع) را در آغوش خود گرفته و این شهرستان را به یکی از مهم‌ترین قطب‌های بالقوه گردشگری تاریخی، فرهنگی و به ‌ویژه مذهبی تبدیل کرده است. صد افسوس که پس از سالیان دراز و به رغم تاکیدات و سخنان پرشمار مسئولان مبنی بر توسعه بارگاه این پیامبر الهی، گنجینه گردشگری غرب کشور همچنان اسیر بلاتکلیفی است و ظرفیت بالای بالقوه آن هرگز بالفعل نشده است. 

بارگاه حضرت حیقوق نبی (ع) از چند منظر اهمیت ویژه‌ای دارد. بارگاه این پیامبر بزرگ الهی در درجه اول سندی روشن و آشکار بر تاریخ تمدن تویسرکان است که مربوط به بیش از 600 سال قبل از میلاد مسیح می‌شود و یک بنای تاریخی کم‌نظیر است. مهم‌تر این‌که حیقوق نبی (ع) به عنوان یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل در آموزه‌های مقدس خود به ظهور حضرت محمد (ص) در آخرالزمان مژده داده است و در بخشی از سخنان خود آسمان را سرشار از نور تسبیح پیامبر آخرالزمان و امت وی می‌داند.

امام رضا (ع) نیز ضمن مباحثه علمی با یکی از بزرگان دین یهود، چاثلیق، با اشاره به سخنان حیقوق نبی (ع) در مورد مژده ظهور پیامبر آخرالزمان حضرت محمد (ص) حجت را بر وی تمام می‌کند. همچنین نام حضرت حیقوق نبی (ع) در کتاب مشهور «مفاتیح‌الجنان» در اعمال مخصوص ‌ام‌داوود در نیمه ماه رجب نیز آمده است. 

تویسرکان یکی از معدود شهرهایی است که علاوه بر برخورداری از یک گنجینه معنوی و مذهبی کم‌نظیر، از مزایای تاریخی و فرهنگی این بارگاه مطهر نیز بهره‌مند شده است. طرح توسعه بارگاه حیقوق نبی (ع) به رغم تاکیدها و سخنان پرشمار مسئولان مختلف اجرایی و مدیریتی در دوران‌های مختلف و سال‌های متمادی مبنی بر لزوم بهره‌وری حداکثری از ظرفیت بارگاه برای توسعه هدفمند صنعت گردشگری به ‌ویژه گردشگری مذهبی، تاریخی و فرهنگی و پویایی اقتصاد و فضای کسب‌وکار متاسفانه هنوز بلاتکلیف مانده است. این طرح گاهی نقل محافل خصوصی و عمومی می‌شود اما ثمره و خروجی آن چیزی جز آشفتگی کنونی در محوطه باز این بقعه نیست. 

از سویی سازمان میراث فرهنگی با این استدلال که ساخت‌و‌ساز در حریم عرصه این بارگاه غیرقانونی است، اجازه ساخت‌و‌ساز در مجاورت ساختمان بارگاه را نمی‌دهد، اما از سوی دیگر هیات‌امنای بارگاه اعتقاد دارد که میراث فرهنگی، حریم عرصه این بقعه را بیش از حد متعارف و معمول در نظر گرفته است و در چنین شرایطی عملاً امکان ساخت‌و‌ساز و توسعه بارگاه حیقوق نبی (ع) وجود ندارد.

اداره اوقاف و امور خیریه و شهرداری نیز به نوعی خود را متولی ساماندهی طرح توسعه این بقعه می‌دانند، اما آنچه عملاً مشاهده می‌شود اختلاف نظرهای جدی در تعریف حیطه اختیارات و وظایف هریک از این دستگاه‌های اجرایی است. متاسفانه این اختلافات تا حد طرح شکایت‌های رسمی از مسئولان شهرستان نیز پیش رفته است و در آخر نیز همچنان از توسعه بارگاه حیقوق نبی (ع) خبری نیست. 


نبود عرصه و حریم

اگر زائر بارگاه حضرت حیقوق نبی (ع) شویم و به‌ ویژه تصمیم بگیریم شب‌هنگام ساعاتی را در کنار این بقعه مطهر به سر ببریم، بدون تردید شاهد برخی صحنه‌ها خواهیم بود که به‌هیچ‌وجه با فضای معنوی بارگاه پیامبر الهی همخوانی ندارد و برخی از این صحنه‌ها به نوعی بی‌حرمتی به حریم معنوی این بقعه است. 

متاسفانه اخیرا حریم مجاور بارگاه به محل بازی کودکان و بزرگسالان تبدیل شده که مشغول دوچرخه‌سواری، اسکیت، والیبال و مانند این هستند. همچنین ریختن زباله‌ هم در محوطه جنبی بارگاه امری معمولی است. 

بارگاه این پیامبر الهی یک نمازخانه و حداقل یک مکان مناسب برای نمازگزاران و زائرانی ندارد که می‌خواهند ساعاتی را در مجاورت بارگاه این پیامبر به عبادت بپردازند. نمازگزاران باید در میان انبوه افرادی که سرگرم بازی و تفریح در مجاورت حرم هستند روی یه تکه موکت کوچک با سختی و به سرعت نماز بخوانند. 

همچنین کم نیستند افرادی که محل نشستن خود و خانواده خود را چسبیده به دیوار بارگاه این پیامبر الهی انتخاب می‌کنند و در این میان برخی نیز از قلیان استفاده می‌کنند. اگر ریشه همه این مشکلات را بررسی کنیم شاید به این نتیجه برسیم که مهم‌ترین دلیل این مشکلات نبود یک عرصه و حریم مشخص برای ورود و حضور زائران و انجام اعمال عبادی است. این کمبود موجب شده است هرگونه رفتاری در کنار این بارگاه مطهر و مقدس الهی به رفتاری عادی تبدیل شود. 


مجتمع رفاهی ـ تجاری

سال‌هاست که مسئولان ساخت یک مجتمع رفاهی ـ تجاری و محلی برای اسکان زائران را در جوار بارگاه حیقوق نبی (ع) مطرح می‌کنند، اما این طرح نیز با سکون، ایستایی و رکود فزاینده‌ای مواجه شده، البته مدتی است برخی تحرکات اجرایی در گوشه‌ای از ضلع شرقی محوطه باز بارگاه در این زمینه دیده می‌شود. 

بارگاه حضرت حیقوق نبی (ع) که سال‌ها پیش به عنوان یکی از نامزدهای ثبت در آثار جهانی مطرح شده است حتی یک سیستم ساده و مناسب آب آشامیدنی ندارد و وضعیت سرویس‌های بهداشتی آن نامطلوب و زننده است. این کمبودها و نواقص در شرایطی است که با توجه به شرایط آب‌وهوایی، اقلیمی و طبیعت تویسرکان، این شهرستان میزبان گردشگران و مهمانان زیادی از نقاط مختلف کشور و به ‌ویژه جنوب ایران است. 

تویسرکان با برخورداری از ظرفیت مذهبی، معنوی، تاریخی و فرهنگی بارگاه حیقوق نبی (ع)، طبیعت و اقلیم بکر و دیگر جاذبه‌های متنوع گردشگری می‌تواند به قطب بزرگ گردشگری در غرب کشور تبدیل شود و بدین‌ترتیب شاهد رونق و پویایی بیش از پیش اقتصاد، درآمدزایی اقتصادی و ایجاد فرصت‌های متنوع شغلی این شهرستان باشیم به شرط آن‌که تعلل‌های غیرضروری و خسارت‌بار در بهره‌وری از ظرفیت جاذبه‌های گردشگری آن مانند بارگاه حضرت حیقوق نبی (ع) کنار گذاشته شود.