قانون نانوشته اخراج

نیلوفر شادان/روزنامه‌نگار

طبق ماده53 آیین‌نامه اجرایی مدارس، دانش‌آموزان متاهل می‌توانند با رعایت شرایطی در مدارس روزانه تحصیل کنند اما کمتر مدیر مدرسه‌ای است که بعد از شنیدن خبر ازدواج دانش‌آموزش اجازه حضور او را در بین سایر دانش‌آموزان بدهد؛ بنابراین دانش‌آموز متاهل مجبور است یا در منزل یا در مدارس بزرگسال به ادامه تحصیل بپردازد.
در کشور ما مدارسی برای دانش‌آموزان متاهل وجود ندارد و این افراد اغلب بعد از ازدواج به مدارس بزرگسال فرستاده می‌شوند که چندان مناسب سن و سال آنها و شرایط زندگیشان نیست.

اخراج دانش‌آموز متاهل قانونی نیست
اگرچه هیچ قانونی مبنی بر اخراج دانش‌آموز متاهل از مدارس روزانه وجود ندارد اما این امر به مسئولان مدرسه واگذار شده و آنها برای اینکه مشکلی برای سایر دانش‌آموزان پیش نیاید اغلب اقدام به اخراج دانش‌آموز متاهل می‌کنند.
مجید رعنایی، معاون دبیرکل شورای عالی آموزش‌و پرورش در این باره به درنگ می‌گوید: شورای‌عالی آموزش‌وپرورش چند راه برای تحصیل دانش‌آموزان متاهل در نظر گرفته تا آنها بتوانند در مدرسه روزانه یا در مدارس شبانه به تحصیل خود ادامه دهند. این دختران اگر یک سری موارد را رعایت کنند می‌توانند مانند سابق در مدارس روزانه تحصیل کنند و مشکلی برایشان پیش نیاید.
او به ماده 53 آیین‌نامه اجرایی مدارس اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر دانش‌آموز متاهل با حفظ ظاهر و انجام یک سری شرایط در مدرسه حضور پیدا کند می‌تواند مانند سابق به تحصیل بپردازد اما اگر ظاهرش تغییر کرده باشد فقط باید در امتحانات شرکت کند یا در امتحانات متفرقه حاضر شود. در غیر این صورت دختران می‌توانند در مدارس بزرگسال ثبت‌نام کنند و تحصیل خود را ادامه دهند.
رعنایی می‌گوید: دانش آموز متاهل اگر مورد اول را رعایت کند با موافقت مدیر می‌تواند در مدرسه روزانه به تحصیل بپردازد اما قانون گذار این اختیار را به مسئولان مدرسه داده است که در صورت بروز مشکل نسبت به ادامه حضور او در مدرسه تصمیم‌گیری کنند. اگر احیانا مدیر و دانش‌آموز به توافق نرسیدند و برای حضور او در مدرسه دچار مشکل شدند، می‌توانند به کارشناسی ارزیابی عملکرد منطقه خود مراجعه کنند تا مشکل را حل‌و‌فصل کنند.
به هر حال تشخیص اینکه دانش‌آموز متاهل شروط را رعایت می‌کند یا نه به عهده مدیر و شورای مدرسه است. در اصل بخشنامه‌ای رسمی‌ برای این موضوع وجود ندارد و بسیاری از مدیران به خاطر اینکه خیال خود را راحت کنند از همان ابتدا پرونده دانش‌آموز متاهل را به دوره‌های شبانه ارجاع می‌دهند یا به خاطر رعایت نکردن آیین‌نامه او را اخراج می‌کنند.

حلقه ازدواج و کیف مدرسه
هر روز در گوشه و کنار این سرزمین شاهد ازدواج دختران در سنین نوجوانی و حتی کمتر هستیم؛ کودکان و نوجوانانی که هنوز درگیر درس و مدرسه هستند و باید در کنار همسن و‌سال‌های خود به تحصیل بپردازند اما ناگهان از محیط‌های درسی دور می‌شوند یا اگر هم بمانند، مانند سابق نمی‌توانند درس بخوانند و پیشرفت کنند.
یکتا پناهپور، یکی از معلمانی است که سال‌هاست در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان، کهگیلویه‌وبویراحمد و... به دانش‌آموزان درس می‌دهد. او که چندین سال در مدارس بزرگسال به تدریس زبان انگلیسی مشغول بوده است درباره پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان متاهل به همشهری درنگ می‌گوید: دانش‌آموزانی که در سن نوجوانی و حتی کمتر ازدواج می کنند 2دسته می‌شوند: یا بعد از ازدواج مجبورند برای همیشه درس و مدرسه را کنار بگذارند و یا همسر و خانواده حامی‌ آنهاست و آنها به تحصیل خود ادامه می‌دهند. دسته اول که تکلیفشان مشخص است. آنها خیلی زود وارد دنیای بزرگسالی می‌شوند و مسئولیت بالایی به عهده شان گذاشته می‌شود. اما در بین دختران دسته دوم کم پیش‌می‌آید که فرد با تمام حواس خود به درس خواندن ادامه دهد؛ چرا که انجام وظایف خانه‌داری، همسر‌داری، احیانا بچه‌داری و تحصیل، برای یک دختر نوجوان سخت و دشوار است اگرچه استثنائاتی هم در این بین وجود دارد.
او که شاهد محرومیت بسیاری از دختران نوجوان از مواهب اجتماعی و آموزشی بوده است، می‌گوید: حتی اگر با دانش‌آموز متاهلی که تحصیل خود را با موفقیت به پایان رسانده صحبت کنید، می‌بینید که این افراد همیشه یک گمشده در زندگی خود دارند؛ چرا که یک بخشی از زندگی را کنار گذاشته اند تا بتوانند همزمان هم همسر باشند و هم درس بخوانند؛ به عنوان مثال تفریحات آنها فراموش شده است یا فرصتی برای بلوغ فکری نداشته‌اند و... .
پناهپور با تاکید بر اینکه ازدواج در سن پایین کاملا مخرب است، می‌گوید: در مناطقی که من کار کرده‌ام معمولا ازدواج دختران به ترک تحصیلشان می‌انجامد و آنها برای همیشه از آموزش دور می‌مانند. الان بسیاری از کودکان محصل، مادران کم‌سن و‌سالی دارند که به خاطر ازدواج زودهنگام سواد کمی‌ دارند یا حتی بیسوادند.
او در ادامه می‌گوید: دانش‌آموزانی که زود ازدواج می‌کنند خیلی زود وارد مسائل زناشویی می‌شوند و از نظر روحی و روانی از دوستانشان فاصله می‌گیرند و دغدغه‌های زندگی‌شان تغییر می‌کند و حتی امید کمتری به آینده تحصیلی و شغلی دارند. همین موارد باعث می‌شود که درس خواندن برایشان سخت شود و کمتر موفق شوند. اگر هم فردی موفق باشد حتما به دلیل علاقه بیش از حد خودش به درس بوده است.