حال ناخوش آب‌انبارهای قدیمی شهر

از 62 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور، 14 مورد آب‌انبار است که بیش از 95 درصدشان فعالند ولی این آب‌انبارها در وضعیت مناسبی نگهداری نمی‌شوند. تعدادی از آنها در حال تخریب هستند و نیاز به رسیدگی دارند. به گزارش تسنیم، مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرایان گفت: سرایان به لحاظ تاریخی بسیار غنی است. وجود آب‌انبارهای متعدد و فعال باعث شده سرایان به شهر آب‌انبارها مشهور شود. عمده این آب‌انبارهای تاریخی نیاز به مرمت دارند. «محمد عرب» بیان کرد: اکثر آب‌انبارهای شهرستان به دوران صفوی تعلق دارند. مهم‌ترین عناصر معماری آب‌انبارها شامل سر در ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن است. وی ادامه داد: عمده این آب‌انبارهای تاریخی نیاز به مرمت دارند حال آن‌که با کمبود اعتبارات، مرمت همه آنها امکان‌پذیر نیست. علاوه بر نیاز به اختصاص اعتبارات بیشتر از محل منابع استانی و ملی به میراث فرهنگی، سایر دستگاه‌ها از جمله شهرداری‌ها، شوراهای اسلامی، دهیاری‌ها و خود مردم نیز می‌توانند در حفظ این میراث گران‌بها مشارکت کنند. 


آبگیری به شیوه سنتی

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرایان اظهار کرد: آب‌انبار کاروانسرا، آب‌انبارهای حسینیه حاج عبدالرسول، آهنگران بالا و حاج‌حسن در شهر سرایان به همان شیوه گذشته و به صورت کاملا مردمی آبگیری می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. عرب بیان کرد: آب‌انبارهای کمال و محمد باقران آیسک، فاضل‌خانی و احمدآقا در سه‌قلعه و آب‌انبارهای بی‌بی حسین خان و نخعی در روستای بسطاق و آب‌انبار دو حصاران از اصلی‌ترین آب‌انبارهای شهرستان هستند که نیاز به مرمت دارند. وی تصریح کرد: آب‌انبار کاروانسرا و حسینیه در شهر سرایان، آب‌انبار کمال و آب‌انبار احمدآقا مرمت شده‌اند و آب‌انبارهای آهنگران، محمد باقران، فاضل‌خانی، نخعی و آب‌انبار دو حصاران نیاز به مرمت دارند. 

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرایان یادآور شد: آبگیری آب‌انبارها همه ساله از اوایل دی آغاز می‌شود. گروهی که به میرآب معروف هستند و از گذشته این سنت حسنه را از پدرشان به ارث برده‌اند، تمام آب‌انبارهای شهر را از آب چشمه و قنات اصلی شهر پر می‌کنند. مراسم آبگیری آب‌انبارها با شماره 1315 به نام سرایان در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. 


فرسودگی آب‌انبار آهنگران

عرب گفت: عملیات مرمت آب‌انبار آهنگران سرایان به دلیل آسیب‌های جدی به بنا و پوشش مخزن فرسوده شده است. سردر بنا کاملا تخریب شده و وارد آوردن بار اضافی و ساخت‌و‌ساز در حریم آن آسیب‌ها را تشدید کرده و در حال حاضر متوقف شده است. وی ادامه داد: عملیات مرمت این بنای تاریخی با جمع‌آوری بارهای اضافی اطراف مخزن و پشت بام راهرو و حذف الحاقات آغاز شد. مرمت کامل مخزن و محوطه‌سازی و ساخت سردر بنا متناسب با الگوی قدیمی از برنامه‌های پیش‌بینی شده است. مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرایان بیان کرد: با استناد به سنگ لوح موجود در بالای پلکان ورودی بنا، این آب‌انبار در زمان حکومت شاه سلیمان صفوی (1077 تا 1106 هجری قمری) بنا شده است. عرب اظهار کرد: آب‌انبار آهنگران در داخل محدوده بافت تاریخی شهر سرایان و نزدیک مسجد آهنگران واقع شده است. این بنا در حال حاضر دارای پلکان ارتباطی از سردر به پاشیر، پاشیر، مخزن و پوشش مخزن است. 

وی افزود: بنا دارای سردر ورودی بوده که به علت تعریض کوچه تخریب شده است. یک ردیف پلکان جدید به صورت عمود بر پلکان اصلی طراحی شده تا دسترسی به مسیر پلکان اصلی و پاشیر از این طریق ممکن باشد. مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرایان یادآور شد: فضای مخزن با پلان دایره که محل ذخیره آب است در انتهای محور اصلی بنا و در جبهه جنوب غرب آن قرار دارد. پوشش فضای مخزن گنبدی است که با آجر و به صورت گردچین اجرا شده و مخزن گنبد حجمی استوانه‌ای با قطر 6.70 و ارتفاع 9.5 متر است. عرب بیان کرد: آب‌انبارها بناهایی هستند که در ساختار شهرها و روستاها از ارزش و اهمیت زیادی برخوردارند. در روستاها و شهرهای مناطق خشک و بیابانی جزو مهم‌ترین بناهای عام‌المنفعه‌ای هستند که به دلیل شرایط اقلیمی مورد توجه قرار دارند.