تصمیمات یک‌جانبه افغانستان در مرز شرقی

بسته شدن 3 بازارچه مرزی خراسان جنوبی با تصمیمات یکطرفه افغانستان و اعمال مکرر ممنوعیت‌های صادراتی در تنها بازارچه فعال استان مشکلات بسیاری را برای تجار در مرز شرقی ایجاد کرده است. به گزارش مهر، وجود ۴۶۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان سبب شده است این کشور به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری خراسان جنوبی مطرح شود، اما روند مبادلات تجاری با این کشور همواره دستخوش تغییرات و تصمیمات یکطرفه دولت افغانستان قرار گرفته است. 

بسته شدن 3 بازارچه مرزی خراسان جنوبی از سوی کشور افغانستان سبب کاهش بخش زیادی از صادرات به این کشور شده است. در حال حاضر مبادلات تجاری بین دو طرف فقط از مرز رسمی ماهیرود انجام می‌شود که آن نیز چندین بار به دلیل بهانه‌های طرف افغانی و تصمیمات یکطرفه آنها با اختلال مواجه شده است. این مرز طی سال گذشته 3 بار از سوی طرف افغانستانی بسته شده و با ممنوعیت صادرات 4 قلم کالای اساسی صادراتی استان روبه‌رو شده است و امسال نیز زمزمه‌هایی برای اجرای دوباره این ممنوعیت‌ها به گوش می‌رسد. این موضوع بارها و بارها از سوی مسئولان استان پیگیری شده است و در سفر رئیس عمومی گمرکات افغانستان به خراسان جنوبی به عنوان یکی از مهم‌ترین خواسته‌های تجار استان مطرح خواهد شد. 


زمزمه‌های جدید تکرار ممنوعیت‌ها

عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی بیرجند در کمیسیون صنعت و بازرگانی با اشاره به سفر رئیس عمومی گمرکات افغانستان به خراسان جنوبی گفت: یکی از درخواست‌های اصلی بخش خصوصی بازگشایی بازارچه‌های استان است. «علیرضا خامه‌زر» بیان کرد: به‌رغم گذشت یک دهه از عمر بازارچه ماهیرود، این بازارچه طی 2 سال اخیر دستخوش تصمیماتی از سوی کشور افغانستان شده است. وی با اشاره به بسته شدن مرز ماهیرود طی 3 مرحله در سال گذشته و ممنوعیت صادرات 4 قلم از کالاهای اساسی صادراتی استان توضیح داد: این موضوع کالاهای استان را نشانه گرفته و زمزمه‌هایی است که طرف افغان دوباره بستن مرز را اعمال خواهد کرد. 

رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان این‌که این تصمیمات به نفع هیچ‌یک از کشورها نیست و در درازمدت برای تجار دو طرف مشکل ایجاد خواهد کرد، افزود: بین 2 کشور قراردادهای مختلفی بسته شده است و طرف افغانستانی نباید فقط به دلیل مسائل داخلی و به صورت یکطرفه چنین تصمیماتی بگیرد. تاکنون بخشی از جاده مرز ماهیرود به فراه آسفالت شده اما به دلیل رعایت نکردن میزان بارگیری همان مقدار نیز تخریب شده است. خامه‌زر با اشاره به انتقاد برخی فعالان تجاری استان از وضعیت جاده‌ها و محورهای مواصلاتی در کشور افغانستان گفت: شرایط نامساعد جاده‌ها مشکل ملی 2 کشور است.

همچنین یکی از بحث‌های دولت افغانستان این است که ما در مرز به آنها کمک کنیم و برای جلوگیری از تخریب جاده‌ها از بارگیری بیش از حد در مرز جلوگیری کنیم. وی خاطرنشان کرد: نامناسب بودن جاده سبب می‌شود امکان صادرات انواع کالا از مرز استان مقدور نباشد و کالاهای لوکس و باارزش‌تر از سایر مرزها صادر شود. رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان این‌که دست حمل‌و‌نقل کشور برای ورود به افغانستان بسته است، ادامه داد: یکی از دلایل این موضوع مسائل امنیتی و نبود قوانین گمرکی مشخص در افغانستان است. نمی‌توانیم قیمت تمام‌شده کالای ایران را در این کشور مشخص کنیم اما اینها سبب نمی‌شود از بازار بزرگ افغانستان غافل شویم.

خامه‌زر با بیان این‌که امکانات تخلیه و بارگیری در مرز باید از انحصار یک عده خارج و بین شرکت‌های فعال در این حوزه به صورت رقابتی واگذار شود، افزود: گمرک و نهادهایی از جمله سازمان بازارچه‌ها باید مدت‌زمان توقف کالا در مرز را تعیین کنند و تمهیداتی بیندیشند که کالا بیشتر از ۷۲ ساعت در مرز توقف نداشته باشد. وی همچنین به برگزاری نمایشگاه در شهر مزارشریف استان بلخ افغانستان اشاره کرد و گفت: در این نمایشگاه بخشی برای خدمات فنی و مهندسی،‌ آی‌سی‌تی و‌ آی‌تی استان در نظر گرفته شده است. انتظار داریم فعالان حوزه ساختمان و خدمات فنی و مهندسی در این نمایشگاه حضور داشته باشند. 


۱۴۰ مصوبه برای رفع مشکلات مرز

مدیر گمرک ماهیرود نیز در جلسه با اشاره به سفر ۲۴ ساعته رئیس عمومی گمرکات افغانستان به استان اظهار کرد: گمرک افغانستان مسبب بسته شدن مرز است و باید در این سفر مشکلات را حل کرد. «علی‌اکبر کیانی» ذهنیت نامناسب طرف افغان از بازارچه ماهیرود را یکی از مهم‌ترین دلایل اعمال محدودیت‌ها در این مرز عنوان کرد و توضیح داد: دولت افغانستان فکر می‌کرد مرز ماهیرود مرز قاچاق است در حالی که این ذهنیت درست نیست. وی با اشاره به سفر رئیس معاونت حقوقی وزارت مالیه افغانستان طی چند روز گذشته گفت: وی در این سفر مرز ماهیرود را با توجه به زیرساخت‌ها و امکانات ایجادشده عالی و خوب ارزیابی کرد و امیدواریم با این گزارش نظرشان در مورد مرز ماهیرود تغییر کند. 

مدیر گمرک ماهیرود با تأکید بر این‌که نباید بهانه دست یک عده فرصت‌طلب دهیم تا 3 مرتبه مرز را ببندند، افزود: تاکنون تلاش کرده‌ایم به همه این بهانه‌ها پاسخ دهیم و آنها را برطرف کنیم اما در حال حاضر بارگیری استاندارد مهم‌ترین درخواست دولت و تجار افغانستانی است. کیانی تصریح کرد: طرف افغان این امکان را فراهم کرده است تا در فرصت یک‌ماهه بارگیری را استاندارد کنیم و برای اجرایی شدن این موضوع باید بخش خصوصی همکاری کند. 

وی با اشاره به این‌که طبق قوانین و قواعد بین‌المللی هزینه توقف یک روز در مرز برابر یک درصد هزینه کالاست و سبب می‌شود نتوانیم با رقبا رقابت کنیم، ادامه داد: باید بالانسی بین ناوگان ورودی استان در مرز ماهیرود و ناوگان ورودی افغانستان انجام شود. مدیر گمرک ماهیرود همچنین به پیگیری‌های متعدد برای رفع مشکلات صادرات اشاره کرد و گفت: از ابتدای مدیریت جدید استان تاکنون ۱۴ جلسه در خصوص مرز برگزار شده و ۱۴۰ مصوبه در این زمینه داشته‌ایم که ۸۰ درصد آنها اجرایی شده است.

کیانی یادآور شد: همچنین ماهانه با حضور مدیران کل دستگاه‌های ذی‌ربط در مرز جلساتی برگزار می‌شود و سبب شده است بخش زیادی از مشکلات مرز حل شود. وی با بیان این‌که آسفالت، درخواست صادرات از طرف افغانستان، اجازه فروش کالاها در ایران و محدودیت وزنی ناوگان حمل‌و‌نقل از جمله موضوعات مطرح‌شده از سوی طرف افغان بوده است، افزود: بسیاری از موضوعات مطرح‌شده در استان پیگیری شده است و اگر اطلاع‌رسانی خوبی بین بیرجند و فراه انجام شود، می‌توان مشکلات و موضوعات بررسی‌شده را بهتر اطلاع‌رسانی کرد. 


مشکلات رانندگان استان در آن سوی مرز

نماینده اداره کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای خراسان جنوبی نبود امنیت جانی و مالی برای رانندگان در افغانستان، نبود امکانات رفاهی در بندر ابونصر فراهی، دریافت مبالغ غیرمتعارف و بدون رسید، برخورد نامناسب برخی تجار افغان با تجار ایرانی، نبود باسکول استاندارد، نبود صرافی، نبود مرجع مشخص برای حل‌وفصل مشکلات رانندگان در بندر ابونصر فراهی، زیرساخت‌های نامناسب مرز ماهیرود تا افغانستان و روادید سه‌ماهه در کنسولگری افغانستان را از جمله مهم‌ترین مشکلات رانندگان بین‌المللی در کشور افغانستان برشمرد. «مهدی علیزاده» با اشاره به انتقاد برخی تولیدکنندگان از نبود ناوگان داخلی و نبود تعرفه مشخص ابراز کرد: باید جلسه‌ای مختص این موضوع برگزار شود تا این موضوع به‌صورت تخصصی بررسی شود. 


معرفی تولیدات استان در مزارشریف

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان جنوبی با اشاره به برگزاری نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در مزارشریف افغانستان تصریح کرد: این نمایشگاه ۳۰ شهریور تا 2 مهر در سالن فردوسی مزارشریف برگزار می‌شود. بهشتی با بیان این‌که حضور کالاهای ایرانی در مزارشریف کمتر از ۱۰ درصد است، گفت: یک مرکز تجاری در مزارشریف نیاز داریم و نباید این فرصت‌ها را از دست دهیم. وی با تأکید بر این‌که تولیدات صادرات‌محور در استان داریم و باید از این فرصت ایجادشده استفاده کنیم، افزود: اگر این نمایشگاه موفق برگزار شود، تلاش می‌کنیم در کشورهای دیگر نیز نمایشگاه‌هایی با محوریت استان برگزار کنیم. 

نبود تعرفه مشخص برای حمل‌و‌نقل کالا به کشور افغانستان، نبود مسیرها و جاده‌های مناسب در آن سوی مرز، ناشناختگی محصولات استان در بازار افغانستان و لزوم راه‌اندازی شرکت برای بازاریابی و فروش صنایع تولیدی استان از دیگر مشکلات در رابطه تجاری با افغانستان است.