آشنایی بیشتر با هانکه

شهرام مکری| نویسنده و کارگردان سینما:

میشائیل هانکه، فیلمساز برجسته اتریشی، چهره آشنایی برای علاقه‌مندان جدی سینماست؛ فیلمسازی با 11فیلم بلند که اغلب آثارش در ایران هم مورد استقبال سینمادوستان قرار گرفته. درباره هانکه چند کتاب منتشر شده که به‌نظرم «هانکه به روایت هانکه» را به‌عنوان متنی که به درک بهتر دنیای فیلمساز کمک می‌کند، می‌شود پیشنهاد کرد.  به شیوه مرسوم، کتاب روایتگر زندگی و آثار فیلمساز در قالب گفت‌وگوهایی بلند با هانکه است. میشل سیوتا و فیلیپ رویه اینطور که خودشان روایت کرده‌اند در یک بازه زمانی تقریبا دوساله بین پاریس و وین، حدود 50 ساعت با هانکه مصاحبه کرده‌اند.  گفت‌وگوکنندگان از نویسندگان و منتقدان مجله پوزتیف هستند و حضور 2منتقد در مقابل فیلمساز به سؤالات وجه تحلیلی‌تری داده است.

 تسلط میشل سیوتا و فیلیپ رویه بر سینمای هانکه، کنار همراهی فیلمساز باعث شده کتاب بسیار خواندنی از کار درآید. هانکه در این گفت‌وگوی طولانی برش‌هایی از زندگی، حال و هوای خودش هنگام ساخت فیلم‌ها و جزئیاتی درباره چگونگی قرار گرفتن روی صحنه‌ها را روایت کرده که پرنکته و جذاب هستند.  2منتقد مقابل فیلمساز نشسته‌اند و کوشیده‌اند رمز و رازهای سینمای هانکه را واکاوی کنند. در این مسیر البته هانکه حاضر نشده جایگاه فیلمسازبودنش را رها کند و به‌عنوان منتقد فیلم‌های خود را تحلیل کند.  این نکته‌ای است که میشل سیوتا و فیلیپ رویه هم در مقدمه کتاب آورده‌اند: «هانکه از زیر هیچ‌یک از پرسش‌های ما شانه خالی نکرد، هرچند سرسختانه اصرار ورزید که تن به تفسیر فیلم‌ها ندهد. پس قرار نیست در این کتاب متوجه شویم عاملان کارهای ناشایست در «روبان سفید» چه کسانی هستند، همچنان که قرار نیست بفهمیم آن دو نوجوان در نمای پایانی «پنهان» چه می‌گویند.  چه اهمیتی دارد؟ چراکه اصل در جای دیگری است، در دقت و ملاحظه صورت گرفته در ترکیب موسیقایی پیرنگ‌ها، در هدایت موشکافانه بازیگران یا در میزانسنی که نمایاننده نگاه خالقش به دنیاست.» مؤلفان آرزو کرده‌اند کتابشان در درک بهتر سینمای هانکه سهمی ایفا کند؛ اتفاقی که به‌نظرم رخ می‌دهد و پس از خواندن هانکه به روایت هانکه، به تصویری کامل‌تر و دقیق‌تر از این فیلمساز اتریشی دست می‌یابیم.