خبرخوان
عقدنامههای 200 ساله در مرکز اسناد آستان قدس
قدیمیترین عقدنامه تاریخی موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مربوط به ۲۶۹ سال قبل و دوره زمامداری «شاهرخ میرزا» چهارمین پادشاه سلسله افشاریان در ایران است. مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی گفت: مجموعۀ ارزشمندی از عقدنامههای تاریخی مربوط به دورههای افشاریه و قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند که به شیوه هنرمندانه‌‌ای صفحه‌آرایی و تزیین شدهاند. «ابوالفضل حسن‌آبادی» افزود: مجموعه عقدنامه‌هایی که در این مرکز نگهداری می‌شوند، مربوط به دورههای مختلف افشاریه، قاجاریه و پهلوی و اقشار مختلف مردم شامل جوامع شهری و روستایی و طبقات مختلف اجتماعی اعم از علما و روحانیون، درباریان و دیوانیان، تجار، اطبا و کسبه از مناطق مختلف ایران هستند که به 3 زبان فارسی، عربی و ترکی نوشته شدهاند.
وی با اشاره به قدیمیترین عقدنامه مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: این عقدنامه مربوط به ازدواج دختر شاهرخ افشار است که یکی از شاهدان آن، شیخ فضل‌‌الله نوری است. قبالۀ ازدواج امین‌الدوله فرزند مجدالملک از شخصیت‌‌های مهم دورۀ قاجار که صدراعظم ایران در دوران مظفرالدین‌شاه بوده، از دیگر عقدنامههای مهم این مجموعه به شمار می‌رود. مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی درباره شکل و ابعاد این عقدنامهها گفت: بیشتر عقدنامهها تک‌‌برگی و برخی دفترچه‌‌ای و دارای جلد هستند و ابعاد متنوعی دارند. تعداد سطرهای آنها براساس شکل، سبک نگارش و تنظیم و این‌که مربوط به طبقات پایین جامعه یا بزرگان باشد، متفاوت است.
حسن‌آبادی افزود: اغلب کاغذهای این اسناد فرنگی است و برای نقوش تزیینی آن از رنگ‌‌های مختلف استفاده شده و با خط‌های مختلف نوشته شدهاند و نام شهود با درج مُهر آنها پایین عقدنامه مشهود است. وی با اشاره به وجوه هنری برخی عقدنامهها با بیان این‌که نظر به طبقۀ اجتماعی افراد گاه ساده و گاه آراسته به انواع تزیینات هنری است، اظهار داشت: برخی اسناد با سرلوح گنبدی، سرلوح با طرح نیم‌ترنج کتیبه و شمسه است که از جمله اسناد نفیس در این زمینه، متعلق به ازدواج دختر مؤتمن‌الملک فرزند میرزا نصرالله خان نائینی مشیرالدوله است. وی گفت: با توجه به این‌که در برخی اسناد، عناوین زوجین و پدران آنها، شغل زوجین، محل سکونت، سن و زمان ازدواج، مهریه و چگونگی پرداخت، شرایط ضمن عقد، وکلای زوجین، ظَهر یا پشت‌‌نویسی عقدنامهها با موضوعات مختلف درج شده است، از درون این اسناد به اطلاعات ارزشمندی درباره مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره می‌توان دست یافت. بیش از 5/13 میلیون برگ سند در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند.
