زنان خراسان شمالی؛ فعال اما آسیب‌پذیر

نگاهی به شاخص‌های سلامت حوزه زنان و خانواده در خراسان شمالی که سازمان‌های مختلف مرتبط آن را تدوین کرده‌اند نشان‌ می‌دهد این استان در بیشتر بخش‌ها در مقایسه با میانگین‌های کشوری رتبه پایین‌تری دارد. به گزارش ایرنا، براساس سرشماری سال ۱۳۹۵، از جمعیت ۸۶۳ هزار نفری استان خراسان شمالی 7/49 درصد را زنان تشکیل می‌دهند به این معنا که ۴۲۹ هزار و ۴۵۹ نفر از جمعیت این استان زن هستند. از این تعداد ۲۴۰ هزار و ۹۰۴ نفر در مناطق شهری و ۱۸۸ هزار و ۵۵۵ نفر در مناطق روستایی سکونت دارند. به ازای هر ۱۰۰ زن در کشور 7/102 مرد وجود دارد که این نسبت در خراسان شمالی ۱۰۱ نفر مرد به ازای ۱۰۰ زن است. 


جمعیت زنان سرپرست خراسان شمالی 

زنان سرپرست خانوار زنانی هستند که به دلایل متعددی از جمله فوت همسر، طلاق، ازکارافتادگی و مفقودالاثر بودن همسر سرپرستی خانواده خود را برعهده دارند. براساس سرشماری سال ۸۵، در این استان ۲۳ هزار و ۷۰۱ زن سرپرست خانوار سکونت دارند که این آمار در سال ۹۵ به ۳۳ هزار و ۲۹۵ نفر رسیده است.  در سال ۹۵، زنان سرپرست خانوار کشور 7/12 درصد بوده‌اند. این شاخص در استان خراسان شمالی 1/13 درصد است. خراسان شمالی در مقایسه با سایر استان‌ها در شاخص خانوارهای زن سرپرست در جایگاه نهم کشوری قرار دارد. 


وضعیت ازدواج و طلاق در استان

تعداد و میزان ازدواج‌های ثبت‌شده در سال ۹۵ در استان خراسان شمالی و کشور به ازای هر هزار نفر به تفکیک ۷۰۴ هزار و ۷۱۶ نفر است که شامل 6/10 درصد و در استان خراسان شمالی 9۶۹۴ نفر است که دربرگیرنده 9/13 درصد جمعیت است. در کشور بین سال‌های ۹۰ تا ۹۵، ازدواج 2/4 درصد کاهش یافته که این شاخص در استان خراسان شمالی 7/5 درصد کاهش داشته است و حتی در روستاها بیش از شهرها کاهش نشان می‌دهد. میانگین سن ازدواج در کشور برای مردان 5/27 و برای زنان 2/23 است. این شاخص در استان خراسان شمالی به ترتیب 7/25 و 9/21 است. میزان طلاق در استان خراسان شمالی در آخرین سرشماری 1۹۴۸ مورد به ازای هر هزار نفر شامل 3/4 درصد است که همسان با شاخص کشوری آن است. شاخص طلاق در شهرهای این استان 3/6 درصد و در روستاها 7/1 درصد است. 

پدیده طلاق در کشور بین سال‌های ۹۰ تا ۹۵ از 3/4 درصد به 9/4 درصد افزایش یافته اما در خراسان شمالی با جهشی معنادار از 3/4 درصد به 1/5 درصد رسیده است. در شرایطی که میزان طلاق در نقاط روستایی کشور کاهش داشته در این استان 3/7 درصد افزایش داشته است. بالاترین آمار طلاق ثبت‌شده در خراسان شمالی در بازه زمانی 4 تا ۱۰ سال نخست زندگی زندگی زناشویی بوده است. طبق بررسی‌های انجام‌شده در برابر هر ۱۰۰ زن بدون همسر ۴۵ مرد بدون همسر به علت طلاق در این استان وجود دارد و در برابر هر ۱۰۰ زن بدون همسر ۱۳ مرد بدون همسر به علت فوت همسر در این استان وجود دارد. 


وضعیت درمان و بیمه زنان

6/79 درصد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی خراسان شمالی مرد و 4/20 درصد بیمه‌شدگان این سازمان زن هستند. این استان به لحاظ نسبت بیمه‌شدگان مرد به زن رتبه ۲۶ کشوری را داراست. عمده چالش‌های حوزه سلامت خراسان شمالی شامل کمبود موسسات درمانی و تخت‌های بیمارستانی به خصوص در نقاط دورافتاده استان، کمبود زیرساخت‌های ورزشی مختص بانوان و مشکلات تغذیه‌ای مادران و کودکان در نقاط مرزی است. زنان استان خراسان شمالی در 1/69 درصد رشته‌های ورزشی فعالند، اما در این استان سالن و یا مجموعه ورزشی ویژه زنان وجود ندارد. 


نرخ باسوادی پایین‌تر از میانگین کشور 

نرخ باسوادی در این استان 67/78 درصد و در کشور 2/84 درصد است. نرخ باسوادی در مناطق روستایی این استان 0/66 درصد و در کشور 8/72 درصد است. نرخ باسوادی جمعیت ۶ سال و بیشتر زنان در خراسان شمالی نیز شامل 6/38 درصد تحصیلات ابتدایی، 1/17 درصد متوسطه اول، 5/7 درصد متوسطه دوم، 2/17 درصد دیپلم و 3/19 درصد تحصیلات عالی است.  بررسی‌ها نشان می‌دهد مشکل عمده استان در موضوع بازماندگان کودکان از تحصیل نیست، بلکه ترک تحصیل دانش‌آموزان دختر به خصوص در ورود به مقطع متوسطه است.  درصد پوشش تحصیلی دیپلم و پیش‌دانشگاهی برای زنان در مناطق روستایی در این استان 4/43 درصد و در کشور 1/61 درصد است. درصد دختران شهری مشغول به تحصیل در دانشگاه‌ها در این استان 5/77 درصد و در کشور 2/62 درصد است. درصد تحصیل دختران روستایی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های خراسان شمالی 7/25 درصد و در کشور 6/70 درصد است. 


نرخ مشارکت اقتصادی 

نرخ مشارکت اقتصادی زنان خراسان شمالی از میانگین کشور بیشتر است. این استان رتبه دهم نرخ مشارکت اقتصادی زنان را دارد. نرخ مشارکت اقتصادی بانوان کل کشور در آخرین سرشماری  2/13 درصد است که این شاخص در خراسان شمالی 3/14 درصد است. از این میان این شاخص برای زنان روستایی ۱۵ درصد و زنان شهری 9/13 درصد برآورد شده است. در سال ۸۵، نرخ مشارکت اقتصادی زنان این استان ۱۸ درصد بوده است. استان خراسان شمالی از نظر نرخ بیکاری زنان رتبه ۲۹ کشور را دارد، این نرخ در این استان 6/18 درصد و در کشور 6/12 درصد است.  بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری بین زنان تحصیلکرده شهری بالاتر از نرخ بیکاری بین زنان با تحصیلات پایین و روستایی است. با وجود این‌که ما از میانگین کشوری وضعیت بهتری داریم اما نرخ موجود قابل توجه است. این استان در نرخ اشتغال در کشور نسبت به سایر استان‌ها وضعیت مناسب‌تری دارد. 


افزایش خشونت خانگی علیه زنان در خراسان شمالی

افزایش خشونت خانگی علیه زنان که آن را در صدر آسیب‎های اجتماعی خراسان شمالی قرار داده است، مسئولان بهزیستی این استان را نگران کرده است. معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان شمالی با تایید این مطلب و با پرهیز از ارائه آماری در این خصوص گفت: این آسیب موجب شده است تبعاتی از جمله اقدام به طلاق از سوی زنان نیز به صورت قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد. «علی‌اکبر صحرانورد» عمده دلایل بروز خشونت نسبت به زنان را که معمولا از سوی اعضای خانواده اعمال می‌شود، اعتیاد، خیانت، بیکاری و مسئولیت‌پذیر نبودن مردان عنوان کرد. وی در ادامه به تبعات خشونت خانگی مانند فرار از خانه نیز اشاره کرد و افزود: زنان برای در امان ماندن از خشونت‌های خانگی از خانه فرار می‌کنند که این خود موجب بروز آسیب‌هایی مانند ایجاد مشکلات روحی و روانی و گرفتاری در دام افراد فرصت‌طلب می‌شود و این امر نیز تبعات مختلفی دارد. 

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان شمالی با بیان این‌که در مراکز بازپروی بهزیستی به زنان آسیب‌دیده از عوامل مختلف از جمله خشونت خانگی خدمات داده می‌شود، توضیح داد: در این استان زنان آسیب‌دیده در مرکز بازپروری تحت حمایت قرار می‌گیرند و بر توانمندسازی آنان تاکید داریم. این کار با خدمات مشاوره و آموزش‌های حرفه‌آموزی و معرفی به مراکز فنی‌وحرفه‌ای انجام می‌شود. صحرانورد با بیان این‌که از ابتدای امسال ۷ زن آسیب‌دیده در این مرکز پذیرش شده‌اند، اظهار کرد: در مرکز هم دوره‌هایی برای توانمندسازی زنان برگزار می‌شود.